Willem Brakman

Den Haag – Willem Brakman’s obsessie met Duindorp / Scheveningen

De schrijver en PC Hooftprijswinnaar Willem Brakman (13 juni 1922 - 8 mei 2008) groeide op in de Scheveningse wijk Duindorp en woonde tot in 1957 in Den Haag. Voor zijn oeuvre, dat bij zijn overlijden uit 51 boektitels bestond, is dat gegeven belangrijk gebleken.

Voor veel schrijvers geldt misschien dat jeugdherinneringen een belangrijke bron zijn voor het schrijverschap, maar de manier waarop Brakman het decor van zijn jeugd tot een fantasierijke wereld heeft uitgebouwd, maakt hem onnavolgbaar.

In de loop van zijn werk groeit Scheveningen uit tot een mythische plaats waarin niet alleen de geschiedenis van de schrijver doorgloeit, maar waarin bijvoorbeeld ook de Noormannen binnenvallen of waarin Don Quichotte ronddwaalt. Zijn werk geeft geheimen prijs over Den Haag die niemand ooit zou hebben vermoed. Zo is er in ‘De koning is dood’ sprake van een uitgebreid gangenstelsel onder de hofvijver en de omgeving. Altijd weer zijn er de Bosjes van Poot en de zee als troostrijke plekken, maar ook in de Keizerstraat beleven de hoofdpersonages in Brakmans werk vaak een rustgevend moment.

Tegen sloop

In Brakmans werk wordt geprotesteerd tegen veranderingen die het vertrouwde afbreken. De humor waarmee dat protest wordt beschreven, en de soms hilarische verwikkelingen in zijn verhalen en romans trekken de lezer onverbiddelijk het Brakmanuniversum in. Het is niet verwonderlijk dat Brakman indertijd tegen de in 1998 aangekondigde sloop van Duindorp was, al week zijn voorstelling van de wijk nogal af van de realiteit van het Duindorp aan het eind van de jaren ’90. Met ‘De sloop der dingen’ wijdde Brakman een roman aan de afbraak van de omgeving van zijn jeugd. Hij woonde in die tijd zelf al meer dan veertig jaar in Overijssel: eerst in Enschede en later in Boekelo.

In een aantal romans is Enschede de plaats van handeling. In ‘De oorveeg’ trekt in het landschap rond Enschede een leger uit vroeger tijden plunderend rond op weg naar een afrekening. In Brakmans werk staan werkelijkheid en verbeelding op gespannen voet. Vaak wordt het vertellende personage in zijn werk geconfronteerd met personages die niet bereid zijn mee te gaan in zijn verbeeldingskracht. Niet alleen in ‘De oorveeg’ leidt dit confl ict tot een oorlogssituatie.

P.C. Hooftprijs

Brakman was een gedreven verteller die grote waarde hechtte aan de werking van het beeld. In zijn romans en verhalen blijkt dit standpunt duidelijk. Daarnaast schilderde hij ook op het doek. Op veel van zijn latere romans is in het omslag een schilderij van hem opgenomen. In 1981 kreeg Brakman de P.C.Hooftprijs, de grootste literaire oeuvreprijs in Nederland. Er waren toen nog ‘slechts’ 16 boeken van hem uitgekomen. Hij was, zoals later is gebleken, nog lang niet op de helft van zijn oeuvre.

Praktizerend arts

Na de MULO ging Brakman op kantoor werken en in de avonduren studeerde hij voor het HBS-diploma. In 1945 legde hij het examen voor de HBS met goed gevolg af en kwam daardoor in aanmerking voor een beurs. Daarmee kon hij medicijnen gaan studeren in Leiden waarna hij van 1952 tot 1953 als arts was ingelijfd bij de Militair-geneeskundige dienst (MGD) in Amersfoort en Ede. In de jaren vijftig had hij een huisartsenpraktijk in zijn geboorteplaats.

Na enkele jaren als huisarts te hebben gewerkt, werd Brakman bedrijfsarts in Enschede bij dertien textielfabrieken. Hier kon hij voor zijn schrijverschap meer rust vinden dan in zijn drukke huisartspraktijk in Den Haag.

Programma

Museum Meermanno in Den Haag wijdde onlangs een ‘literaire brunch’ aan Willem Brakman. Tijdens het door muziek en beeld ondersteunde programma droeg acteur Bob Schwarze voor uit Brakmans werk. Verdere sprekers waren Gerrit Jan Kleinrensink, de biograaf van Brakman, en Wim Noordhoek (bekend van VPRO Radio De Avonden). De dichter Jan Kuijper, die jarenlang de vaste redacteur was van Brakman, las uit zijn dit jaar verschenen bundel ‘Ondoden’ een aan Brakman gewijd sonnet. Rob Scholten droeg een toepasselijke en door hem vertaalde fabel van La Fontaine voor. De presentatie was in handen van Ellen Fernhout.

 

Christien Kok

www.deoud-hagenaar.nl

 

Functie / titel:
auteur
Geboorte- en sterfdatum:
13 June 1922 to 8 May 2008
Plaats geboorte:
Den Haag
Plaats sterven:
Enschede
Sekse:
Man
Persoonscategorie:

Tags

Do culture your way

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Total votes: 0