Collectie Jan Wingender in Nederlands Fotomuseum

Toen ik laatst in het Nederlands Fotomuseum met wat persmensen werd rondgeleid langs de foto’s van Bruce Davidson, maakten we een kort uitstapje naar een andere tentoonstelling, die van de Collectie Wingender.

Wingender had diverse mogelijkheden overwogen voor het onderbrengen van zijn collectie: universiteitsbibliotheken, de Koninklijke Bibliotheek en nog andere, maar was uiteindelijk tot de slotsom gekomen dat het Nederlands Fotomuseum de beste plek was. Alles staat nu keurig in de kelder opgeslagen.

Zeldzame uitgaven

In de tentoonstelling was een overzicht te zien van de breedte van zijn collectie, gerangschikt in onderwerpen als educatie, gezondheidszorg, emancipatie, politiek en cultuur. De collectie is de grootste privéverzameling van Nederlandse fotoboeken en fotografisch geïllustreerde publicaties ooit.

Jan Wingender kocht zijn eerste fotoboek in 1956, toen er onder verzamelaars nog nauwelijks belangstelling voor het fotoboek bestond. Dit groeide uit tot een collectie van meer dan 7.000 titels, daterend van 1861 tot 2011. De expositie toont zeer bijzondere en zeldzame uitgaven, waaronder De Jordaan van Dolf Toussaint en Het boek van PTT van Piet Zwart. De Collectie Wingender is in 2011 door het Nederlands Fotomuseum met steun van het Mondriaan Fonds aangekocht.

Nederlandse fotografen

Jan Wingender (1934), is geboren en getogen in de Amsterdamse Jordaan. Na een opleiding aan de Nijverheidsschool, kreeg hij een aanstelling als leraar aan de technische school in Amersfoort. De tentoonstelling ‘The Family of Man’ (Stedelijk Museum Amsterdam, 1956) maakte een enorme indruk op hem; zijn interesse in fotografie was gewekt.

Hij begon in zijn vrije tijd te fotograferen én fotoboeken te verzamelen. Vanaf halverwege de jaren zestig groeide zijn collectie gestaag en specialiseerde hij zich in het werk van Nederlandse fotografen. Zijn huis toverde hij om tot een ware fotografiebibliotheek. Onderzoekers, historici en curatoren hebben jaren lang dankbaar gebruik kunnen maken van zijn collectie, kennis en inventarislijsten bij het samenstellen van tentoonstellingen en publicaties.

Rode draad

De tentoonstelling omvat een selectie fotoboeken die thematisch is ingedeeld. Daarbij wordt het accent gelegd op publicaties die een sterk maatschappelijke functie hadden, omdat die typerend zijn voor de manier waarop Jan Wingender heeft verzameld. Beginnend bij Wingenders meest bepalende aankoop, het fotoboek De Jordaan van de onlangs overleden fotograaf Dolf Toussaint, leidt de rode draad in de expositie langs zeer bijzondere en veelal ook zeldzame uitgaven die ooit een informatieve of wervende functie hadden op het gebied van educatie, gezondheidszorg, emancipatie, politiek en cultuur. Bij deze publicaties waren ooit fotografen betrokken als Cas Oorthuys, Jan Versnel en Meinard Woldringh, en grafisch vormgevers(bureaus) als Studio Ahrend, Jan Bons, Piet Marée en Piet Zwart.

Enkele titels die te zien zijn:

Ellen Thorbecke, People in China (1935)

Jan Versnel e.a.:  Kiekeboe-kje (1959)

Ed van der Elsken: De Jong en Van Dam  (1962)

Eva Besnyö e.a., Baas in eigen buik (1978)

Film interview

In de tentoonstelling draait een filmisch interview met Jan Wingender waarin hij vertelt over zijn passie en de manier waarop hij heeft verzameld, in een tijd waarin er nog nauwelijks kennis van of belangstelling voor de geschiedenis van het fotoboek bestond. De tentoonstelling is samengesteld door Frits Gierstberg (senior curator Nederlands Fotomuseum) en Hinde Haest (curator).

Een publicatie over de Collectie Wingender verscheen begin 2017 bij uitgeverij Komma onder de titel 1/100. Dutch Photographic Publications from the Wingender Collection  met teksten van Hinde Haest en vormgegeven door Typography Interiority & Other Serious Matters.

Collectie bij elkaar

Dankzij een schenking van Jan Wingender en een subsidie van het Mondriaan Fonds heeft het Nederlands Fotomuseum zijn collectie kunnen verrijken met de Collectie Wingender. Hiermee wordt een grote wens van Jan Wingender vervuld: zijn collectie blijft onder zijn naam bij elkaar bewaard in een gespecialiseerde Nederlandse instelling en ook in de toekomst voor een breed publiek toegankelijk.

Een inventarisatielijst van de Collectie Wingender is te vinden op www.nederlandsfotomuseum.nl/collectie-jan-wingender

https://www.nederlandsfotomuseum.nl/tentoonstelling/wingender-fotoboeken/