De droom van Keizer Constantijn in de Nieuwe Kerk Amsterdam

Rome transformeerde in de vierde eeuw van multireligieuze keizerlijke hoofdstad vol met tempels met keizerbeelden naar een christelijk centrum met kerken met een kruisen er op en erbinnen. Dat gebeurde in vrij korte tijd. Keizer Constantijn speelde er een grote rol in.

In de Nieuwe Kerk  in Amsterdam houdt er een tentoonstelling over, De droom van keizer Constantijn. Kunstschatten uit de Eeuwige Stad. Zeldzame kunstschatten uit onder andere de Vaticaanse Musea illustreren hoe Rome in de vierde eeuw transformeerde. Het beeld werd helemaal anders. Waren er voorheen vele tempels met kolossale beelden van de keizer, nu was de stad een pauselijk centrum geworden. Er waren kerken alom.

Constantijn’s rechterhand

Het is een succesverhaal in slow motion: hoe het christendom in korte tijd van een kleine geloofsgemeenschap een dominante religie kon worden, met een allesbepalende invloed op de westerse wereld.  En dat allemaal dankzij één persoon: keizer Constantijn de Grote.

Het zeldzame erfgoed was nog niet eerder in Nederland te zien. Zo is er onder meer het beroemde vierde-eeuwse marmeren beeld van de Goede Herder, een topstuk uit de Vaticaanse Musea. Daarnaast Romeinse mozaïeken, fresco’s, sarcofagen, schilderijen en de iconische rechterhand van een van de kolossale standbeelden van Constantijn uit de Capitolijnse Musea.

Triomfboog

De tentoonstelling is tot stand gekomen dankzij een samenwerking met de professoren dr. Eric Moormann en dr. Sible de Blaauw en drie beroemde musea in Rome: de Capitolijnse Musea, het Nationaal Romeins Museum en de Vaticaanse Musea. Uit de St. Pieter komt een heel bijzondere bruikleen.

In het monumentale ontwerp voor de tentoonstelling koos ontwerper Paul Gallis als eerste blikvanger een ‘kopie’ van de beroemde triomfboog van Constantijn naast het Colosseum. Net als de Romeinen destijds, maakt de bezoeker van de tentoonstelling zijn eigen entree onder deze boog, naar het hart van het vroeg vierde-eeuwse Rome.

Droom

De stad was in die tijd een multiculturele smeltkroes, waarin uiteenlopende religies en cultussen beleden werden. Isis, Dionysus, Mithras en Jupiter Dolichenus waren populair. Het christendom met zijn joodse wortels, was in opkomst.

In 312 had keizer Constantijn een droom, waarin hem de overwinning op zijn rivaal Maxentius werd aangekondigd als hij openlijk zijn steun betuigde aan de christelijke god. En dat geschiedde. Op het keizerlijke vaandel kwam het christogram, waarna hij zijn rivaal versloeg bij de Milvische Brug nabij Rome.    

Maxentius verdronk in de Tiber. De christenen zagen Constantijn als een van hen. In opdracht van Constantijn verrezen binnen enkele jaren monumentale kerken. Een nieuw moreel kompas deed zijn intrede met armenzorg, heiligendagen, relikwieën en martelarencultussen. Het hele openbare leven raakte binnen enkele decennia doordrongen van het christendom en zijn uitingen.

Kinderboek

Het was een revolutie met immense invloed op de mondiale godsdienst en cultuur door de eeuwen heen. Het schitterende visioen van Constantijns moeder Helena, geschilderd door Paolo Veronese (1528-1588) getuigt hiervan.

En zeventien eeuwen later klinkt de metamorfose van Rome monumentaal door in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Op de dag van de officiële opening, 1 oktober, komt het kinderboek van Rosita Steenbeek, De triomfboog uit. Rosita Steenbeek woont in Rome en schreef verschillende boeken waarin de stad figureert. Pien en Wout, met hun ouders op vakantie in Rome, vervelen zich een beetje in kerken en musea, totdat ze belanden in het antieke Rome van de vierde eeuw. Ze raken verstrikt in een gevaarlijke situatie. Zien ze hun ouders nog terug?

Afbeelding 1: beeldje van de Goede Herder, 4e eeuw, Museo Pio Christiano, Vaticaanstad, 2: kopie kolossaal beeld van Constantijn, Rome 312-15, Rheinisches Landesmuseum Trier, origineel bij Musei Capitolini, 3: mozaiek  met de kop van Dionysus, Museo Nazionale Romano, Rome, 4: Jacopo di Cioni, Marteldood van de heilige Petrus, 1350-1400, Musei Vaticani, Pinacoteca, 5: Rechterhand van een kolossal beeld van Constantijn, Rome ca. 315, Musei Capitolini, Palozzo dei Conservatori, 6: Mozaiek met paardenspan uit het huis van consul Junius Bassus, Rome ca. 330, Museo Nazionale Romano, Palazzo Massimo, 7: Votiefplaatje met ogen en kruis, 6e of 7e eeuw, Fabbrica di San Pietro, Vaticaanstad.   

Datum:
3 oktober 2015 / 7 februari 2016
Type activiteit:

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1