De favoriete foto’s van Vincent Mentzel

Het Nederlands Fotomuseum heeft een nieuwe tentoonstellingsreeks ‘De collectie belicht door …’. Een gastcurator mag een persoonlijke keuze maken. Vincent Mentzel kreeg de eer de eerste keuze te maken.

Ik ken Vincent Mentzel’s foto’s  van NRC-Handelsblad. Al sinds het allereerste begin (1970) kwam deze krant bij ons in huis, met zijn foto’s van de Haagse politiek, maar ook van verre landen. Uit vijf miljoen foto’s uit het Nederlands Fotomuseum heeft hij een keuze van vijftien gemaakt. Een dag voor de officiële opening loop ik met hem langs zijn keuze.

Selfie-gevoel

Mentzel: ‘Het is een persoonlijke selectie. Er zal altijd commentaar komen. Waarom zit die er niet bij? En die?  Ik geef iedereen gelijk. Een keuze maken is hartstikke moeilijk. Leidend bij mijn keuze was dat ik in de foto’s – door het beeld heen als het ware – de fotograaf terug zie. En het doel waarmee hij of zij zich juist deze foto wilde maken. Met alle inspanningen en zweetdruppels erbij.   

Van Erich Salomon is er een zelfportret. ‘Hij was een politiek georiënteerd fotograaf. Hij fotografeerde in Den Haag en Berlijn de macht van binnenuit. Hij was beroemd, voelde zich onsterfelijk. Deze foto, een zelfportret,  is nooit eerder vertoond. Ik heb hem van zijn zoon, Peter, die zich in de oorlog Peter Hunter ging noemen. Erich Salomon werd in de oorlog vermoord in een concentratiekamp. De foto zat in een klein doosje.  Het is een foto van een betrokken fotograaf. In deze foto zit het ‘selfie-gevoel’ en dat heb ik meegedragen bij de keuze van de andere foto’s.'  

Noorman

We stappen verder en zien de prachtige polder van Broek in Waterland, een foto van Wout Berger. Als het licht beter gericht wordt op de foto zien we te midden van het groen en het water bruinachtig afvalmateriaal. ‘Gedumpt in het prachtige landschap door boeven, gewetenloze schurken. Wout Berger heeft me nog opgeleid. Hij was een beroemd reclamefotograaf. Later werd de natuur zijn thema. Ik voel zijn verontwaardiging als ik naar deze foto kijk.’

Een Noorman met een baard en hoorns op zijn hoofd te midden van verbaasd kijkende New Yorkse zakenmensen, ‘Moondog’ van Peter Martens. ‘Moondog Man was een musicus. Peter Martens was ook een leermeester. Hij is te jong gestorven. Hij was gefascineerd door de zelfkant van de samenleving, het rauwe leven in India, Afrika, Zuid-Amerika, zwarte paupers in New York. Hij kon minuten lang met zijn Leica camera voor een bedelaar of een drop-out op 6th Avenue staan, net zolang tot hij de perfecte compositie had.  Op zijn sterfbed vroeg hij mij of ik goed wilde zorgen voor het afdrukken van zijn foto’s voor zijn laatste boek.  Deze tentoonstelling is ook een hommage aan hem en mijn andere vrienden.’

Van de hand van Ed van der Elsken zien we een onverwacht beeld. Een dode baby olifant. ‘Voor zijn Bagara boek volgde Van der Elsken een olifantenkudde in Afrika. Toen stuitte hij op de gewetenloze moord van een olifantmoeder met jong. Het jong is dood geboren. Het is een atypische Ed-foto. Maar hij zit er wel helemaal in. Je voelt dat hij verdrietig is.’

Deltawerken

Eric Hamelink met een wit hondje, een beeld van Koos Breukel. ‘Het is een beeld gemaakt tijdens het stervensproces van Breukel’s vriend Eric Hamelink. Een aangrijpend beeld, totaal geen glamour. Ontroerend.’

Een meisje in de Bijlmer, een foto van Esther Kroon.  Prachtig beeld. ‘Je denkt dat het zo eenvoudig is. Knip en daar heb je de foto. Zo gaat het niet. Ik kende haar werk. Het bleek in de collectie te zitten. Het werk doet me denken aan de Amerikaanse fotograaf Diane Arbus. Het is ontroerend. Esther Kroon is jong gestorven. Ze is vermoord in Zuid-Amerika tijdens een reportage. Deze foto is een eerbetoon aan mensen die al jong weten wat ze willen.’

En dan nog een jong gestorven fotografe: Mieke van de Voort.’Zij maakte een fotoserie van ruimtes / kamers van mensen die kort tevoren daar waren overleden. Niet lang nadat de serie klaar was benam ze zich van het leven. Ernaast Aart Klein:  ‘Als jongetje had ik zijn foto’s van de deltawerken aan de muur. Het is contrastrijk gefotografeerd en hard zwart/wit afgedrukt. Hij heeft samengewerkt met Maria Austria in Amsterdam. Zó ’n contrast met Mieke van de Voort.'

Groepsportret

Er is een andere combinatie: Wally Elenbaas en Hans Aarsman. Op de foto van Elenbaas zien we in een stuk spiegel dat op een stoel is gezet een model. ‘Elenbaas woonde op Katendrecht, was beeldend kunstenaar en fotograaf. De vorm is heel simpel. Elenbaas manoeuvreerde zo met die spiegel op die stoel dat het model er opkomt, maar dan bijna onthoofd. Er zit een mooie schuine snijdende lijn in. Die zelfde schuine lijn zie je op de foto van Hans Aarsman van het schip de Majestic die op de werf in Noord Oost Groningen bijna te water wordt gelaten. De positie is hoog, je krijgt een raar gevoel in je knieën. Alsof je op de duikplank staat. Je ziet de intimiteit van het Nederlandse landschap en ervoor een sloot. Moet dat schip daarin? Het lijkt onlogisch.’

En er zij nog meer foto’s: een arrogant kijkende Pinochet met zijn adjudanten van Chas Gerritsen, een groepsportret van Herbert Behrens waarbij hijzelf, Eddy Posthuma de Boer, Ed van der Elsken en Frits Müller poseren in een spiegel, enkelen met een bloemetje in het haar.

We eindigen met selfies van de beroemde fotografen. ‘Een selfie zo oud als de fotografie. We deden ’t allemaal. Om te laten zien dat je het écht was.'

Om de hoek is er een digitale presentatie van nog eens vijfentwintig beelden. De tentoonstelling wordt geïntroduceerd door een kort interview en bij iedere foto is de persoonlijke motivatie van Vincent Mentzel te lezen. De tentoonstelling is te zien van 24 januari tot en met 14 juni 2015.

Datum:
24 januari 2015 / 14 juni 2015

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1