De kunst van het lachen in Haarlem

Zelden zijn er meer humoristische schilderijen gemaakt dan in de Nederlandse Gouden Eeuw. Ondeugende kinderen, dwaze boeren, malle dandy’s en drinkebroers, kwakzalvers, koppelaars, luie dienstmeiden en lustige dames – ze figureren in groten getale in topstukken uit de Gouden Eeuw.

De kunst van het lachen. Humor in de Gouden Eeuw biedt voor het eerst een overzicht van humor in de Nederlandse zeventiende-eeuwse schilderkunst.

De meester van de lach

Deze tentoonstelling is van 11 november 2017 tot en met 18 maart 2018 te zien in het Frans Hals Museum. Frans Hals wordt vaak ‘de meester van de lach’ genoemd. Als geen andere schilder uit de Gouden Eeuw wist hij in zijn portretten een levendigheid aan te brengen waardoor het lijkt alsof zijn modellen zomaar vanuit het verleden naar het nu kunnen stappen. Meer nog, Hals durfde als een van de weinigen in de 17e eeuw - vaak volkse - figuren met een gulle lach te schilderen, met de tanden bloot.

In zijn genreschilderijen namen vrolijkheid en scherts een prominente plaats in. Kunstenaars uit de Gouden Eeuw hebben humor vaak en veelvuldig gebruikt en uitgebeeld in hun werk. Nu - eeuwen later – zijn de beeldgrappen uit de Gouden Eeuw soms lastig te ontrafelen. Met name in de afgelopen twintig jaar is hier veel nieuw onderzoek naar gedaan, en beginnen we zicht te krijgen op de volle breedte en diepte van de zeventiende-eeuwse humor.

In 2012/2013 organiseerde het Frans Hals Museum de tentoonstelling De Gouden Eeuw viert feest. De tentoonstelling De kunst van het lachen. Humor in de Gouden Eeuw is de pendant van dit tweeluik over de vrolijke kant van de Hollandse zeventiende-eeuwse schilderkunst en samenleving, een aspect waaraan in het bijzonder Haarlemse kunstenaars een grote bijdrage geleverd hebben.

Humor in de Gouden Eeuw

Het is voor het eerst dat er een overzicht wordt gegeven van de humor in de schilderkunst van de Gouden Eeuw. De presentatie omvat circa 60 topstukken uit binnen- en buitenland van de hand van schilders als Rembrandt, Frans Hals, Jan Steen, Judith Leyster, Adriaen Brouwer, Gerard van Honthorst, Jan Miense Molenaer en Nicolaes Maes. Werken van deze en andere schilders worden getoond en onderzocht aan de hand van een introductie en zeven specifieke thema’s als bijvoorbeeld kattenkwaad, boertigheden, liefde en lust, waaraan telkens één zaal wordt gewijd.

De tentoonstelling wordt afgesloten met het komische zelfportret, waarin de schilder zichzelf op de hak neemt. Daarmee is de humor uiteindelijk gearriveerd bij de schilder zelf, een intrigerend gegeven om mee af te sluiten. Daarnaast zal een kleine selectie getoond worden van de in de zeventiende eeuw razend populaire moppenboekjes, die de reputatie van de Hollanders als een bijzonder vrolijk en humoristisch volk onderstrepen.

 Volgens een Italiaanse tijdgenoot, de in de Nederlanden woonachtige schrijver Lodovico Guicciardini, waren Nederlanders: ‘seer ghesellich, ende boven al boerdich, boetsachtich ende kluchtich van woorden, maer somtijdts te veel.

Andere humoristen

Het jaarthema ‘humor’ loopt in 2017 losjes als een rode draad door de activiteiten en programmering van het Frans Hals Museum en De Hallen Haarlem. Er valt dan ook nog meer te lachen in het museum bij: Ik zie, ik zie… humor, tot en met 3 sep 2017 bekijken humoristen Erik van Muiswinkel, Sylvia Witteman, Vincent Bijlo en Katrijn van Bouwel in het Frans Hals Museum beelden ‘op het tweede gezicht’ en delen met aanwijzingen en beschrijvingen hun bevindingen en associaties.

En tot en met 10 september is zowel in het Frans Hals Museum als De Hallen Haarlem Humor. 101 jaar lachen om kunst te zien. Deze tentoonstelling illustreert hoe kunstenaars humor als inspiratiebron hanteerden vanaf de komst van dada in 1916 tot nu.

In Studio HaHaHals stappen families letterlijk even in de Gouden Eeuw en kunnen ze een humoristisch groepsportret maken.

Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus met bijdragen van de samenstellers van de tentoonstelling dr. Anna Tummers, conservator oude kunst in het Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem, Jasper Hillegers, assistent conservator oude kunst, dr. Elmer Kolfin, universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam, en dr. Mariët Westermann, Gouden Eeuw specialist en vice-president van de Andrew W. Mellon Foundation. De catalogus wordt uitgegeven door Uitgeverij Waanders.

Afbeeldingen

Afbeeldingen: 1) Gerard van Honthorst, Lachend meisje met een obscene voorstelling, 1625, olieverf op doek, 46,9 x 60 cm, Saint Louis Art Museum, Saint Louis, 2) Frans Hals, Pekelharing, 1628-30, olieverf op doek, 75 x 61,5 cm, Museumlandschaft Hessen Kassel, Gemäldegalerie Alte Meister, Kassel, 3) Gerard van Honthorst, De lachende vioolspeler, 1623, 107,2 x 88,3 cm, olieverf op doek, Rijksmuseum, Amsterdam, 4) Pieter van Roestraeten, De losbandige keukenmeid, 1665/70, olieverf op doek, 73,5 x 63 cm, Frans Hals Museum, Haarlem, 5) Jan Steen, Kinderen leren een katje dansen, c. 1662/63, olieverf op paneel, 68,5 x 59 cm, Rijksmuseum, Amsterdam  

http://www.franshalsmuseum.nl/nl/

Datum:
12 november 2017 / 18 maart 2018
Type activiteit:

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0