Getekend, persoonlijke verhalen over de Japanse bezetting in het Museon
In 2020 is het 75 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Tijdens deze oorlog was de toenmalige kolonie Nederlands-Indië, nu Indonesië, bezet door Japan.
De oorlog van Nederland met Japan en de bezetting van Nederlands-Indië zijn in Nederland bij het grote publiek minder bekend. Tegelijkertijd leeft de herinnering aan de gevolgen van de oorlog voort bij Nederlanders met een Indische achtergrond. De tentoonstelling Getekend. Persoonlijke verhalen over de Japanse bezetting biedt een kennismaking met het onderwerp en tegelijkertijd herkenning voor degenen die het meemaakten.
Indrukwekkende tekeningen
Centraal in de tentoonstelling staat een selectie van ruim vijftig ekeningen, stuk voor stuk gemaakt in gevangenschap. Onder de naar schatting 142.000 gevangen burgers en militairen bevonden zich tal van mensen met een beeldende kunstopleiding, zoals de kunstenaars Johan Gabriëlse en Frida Holleman of de reclametekenaar Jan Kickhefer. Naast tekeningen uit de kampen toont het Museon een aantal voorwerpen met een persoonlijk verhaal. Daaronder is een bekertje zo groot als een blikje tomatenpuree. Het bevond zich aan boord van een schip waarmee mensen in 1942 probeerde te vluchten voor de Japanse inval. Hun schip werd getorpedeerd en de vluchtelingen dobberden dagenlang in een reddingssloep rond op zee. Met het bekertje verdeelden de schipbreukelingen het weinige drinkwater dat ze hadden. Uit dankbaarheid versierde een van de overlevenden dit bekertje en bewaarde het zijn leven lang.
Ceintuur
Een ander bijzonder voorwerp is een eenvoudige ceintuur, gevlochten van plantaardige vezels en versierd met houten kralen. Hij is gemaakt door een moeder om geld te verdienen voor haar gezin. Het is een van de schaarse voorwerpen in de collectie die verbonden zijn aan de ervaringen van naar schatting 220.000 mensen met een gemengde achtergrond die buiten de kampen bleven. Deze ‘buitenkampers’ kregen tijdens de oorlog te maken met een groeiende vijandigheid van de Indonesische bevolking, onder wie het streven naar onafhankelijkheid werd aangewakkerd door Japan.
Een belangrijk kenmerk van de oorlog in Nederlands-Indië is dan ook dat de capitulatie van Japan geen bevrijding bracht. Het einde van de oorlog betekende het begin van de koloniale oorlog die zou duren tot de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië in 1949.
Rekening houden met blinden en slechtzienden
Deze tentoonstelling wordt toegankelijk gemaakt voor mensen met een visuele beperking. Naast aandacht voor routing en lettertype is er een audioguide beschikbaar met achtergrondinformatie en fragmenten uit dagboeken, brieven en herinneringen. Er zijn uitvergrotingen van details en kaarten en replica’s van tekeningen met een reliëfpatroon.
Tentoonstelling in twee delen
Begin juli worden de tekeningen in de tentoonstelling vervangen door andere tekeningen uit de rijke collectie van het museum.
Rondleidingen door de tentoonstelling
Kijk hier voor de data van de reguliere rondleidingen door Getekend.
Voor blinden en slechtzienden worden er aparte rondleidingen georganiseerd. Kijk hier voor de data van de rondleidingen voor mensen met een visuele beperking.
Speciaal programma voor het onderwijs
Mijn opa en oma uit ‘Indië, museumles voor groep 7 en 8
Rondleidingen
Rondleidingen voor mensen met een visuele rondleidingen in Getekend
Algemene rondleidingen in Getekend
Afbeeldingen
1) Jan Kickhefer, Barakinterieur. Mannenkamp Baros 5, Java, 20 november 1943. Coll. nr. 66164, 2) Hendrika Hendricks-Reints Bok, Kookveldje. Vrouwenkamp Lampersari-Sompok, Java, 1944-1945, 3) Joop Anemaet, Krijgsgevangenen voor een barak. Krijgsgevangenkamp L.O.G. Bandung, Java, 1945. Coll. nr. 67399 a, 4) A.M. Steensma, Barakinterieur. Vrouwenkamp Kampong Makassar, Jakarta, 1945. Coll. nr. 101263, 5) Bekertje uit het getorpedeerde schip. Coll. nr. 233461
