Jan Giesen: Werken aan Scheveningen (1920-1930) in Panorama Mesdag

Jan Giesen was een echte Haagse kunstenaar. Panorama Mesdag laat zijn werken uit de periode 1920-1930 zien. In deze periode tekende en schilderde hij vooral in de omgeving van Scheveningen en Kijkduin.

Op een perspresentatie vertelde Suzanne Veldink dat deze tentoonstelling anders dan gewoonlijk tot stand was gekomen. Panorama Mesdag was benaderd door de stichting Jan Giesen, die bekendheid wil geven aan het erfgoed van deze kunstenaar en het Haagse kunstklimaat waarin hij zijn werk deed.

Sociaal bewogen kunst 

Giesen maakte sociaal bewogen kunst, maar zijn kunst was niet socialistisch, of zelfs communistisch te noemen. Veldink: “Zoals dat wel het geval was bij bijvoorbeeld Peter Alma." In de jaren 1920-1930 tekende en schilderde Giesen vooral in de omgeving van Scheveningen en Kijkduin. We zien twee schilderijen van mannen die basaltstenen in de golfbrekers plaatsen, lekker dik geschilderd, doorleefde visserskoppen, een zonsondergang in de duinen en de gestrande Duitse kruiser Hildebrandt, die vele jaren (van 1919 tot begin jaren ’30) op het strand bleef liggen.    

Giesen was een van de beste grafische kunstenaars van Nederland. Met het grafisch werk probeerde hij kunst en schoonheid voor een groetere doelgroep bereikbaar te maken. Hij ontwikkelde een figuratieve, vereenvoudigde beeldtaal en koos als medium de gemakkelijk reproduceerbare houtsnede. Uit de combinatie van krachtige lijnen, grote vlakken, zwarte drukinkt en wit papier ontstonden zijn mooiste werken. In 1926 maakte hij het belangrijkste werk van deze periode: negen indrukwekkende portretten van arbeiders die werkten aan de versterking van de zeewering Delfland en de spoorlijn waarover het materieel voor de versterking vervoerd werd. Het hangt centraal in de grote zaal.

Het museum wil graag de namen van deze negen arbeiders achterhalen. Caroline Rijks: “We hopen hun namen via hun nazaten te vinden. We gaan ook posters plaatsen in de stad met een oproep informatie hierover aan ons door te geven.”     

Baliekluivers  

Giesen was ook gefascineerd door het werk aan de badplaatsen zelf. Voor het nieuwe villapark Meer en Bosch moest een duinenrij worden afgegraven. We zien de arbeiders op een zwart-wit prent aan het werk, waarbij Giesen erin slaagde het werktempo in de tekening vast te leggen.  We zien een zelfportret van de kunstenaar en heel klein portret van verloofde van Giesen, Antonia van Dalen. We zien ‘baliekluivers’, werkeloze mannen die de hele dag tegen de brugleuning staan en af en toe naar beneden kijken als er een schuit onder de brug doorvaart. In  de laatste zaal zijn er mooie natuur houtsneden, met een bijna Japanse beeldtaal, in het bijzonder in het werk van de straling van de maan. Het lijkt inderdaad wel oosterse kalligrafie. Zijn werk werd goed verkocht. Veldink: “Waar Escher, die in dezelfde tijd actief was, 20 – 25 gulden voor een houtsnede vroeg, vroeg Giesen 50 – 100 gulden. En hij verkocht het. De oplage bedroeg 250 stuks.”

Bik & Vaandrager

In 1934 overleed zijn vrouw aan tuberculose. Dat had behoorlijke consequenties voor Giesens stijl en thematiek. Hij ging zich toeleggen op religieuze kunst. Jan Roedoe, van de stichting Jan Giesen, die er ook bij was, vertelde nog wat interessante dingen. “Giesen was een gepassioneerde kunstenaar. Hij leefde in soms moeilijke tijden, maar bleef knokken. Hij gaf les op een aantal scholen, onder ander op de basisschool in de Van Merlenstraat, en kende zo Toorop, die in dezelfde straat zijn atelier had. Giesen had in de jaren 1914-1918 gestudeerd op het Tekeninstituut Bik & Vaandrager in de Galileistraat. Daar had hij medestudenten als de gebroeders Pieck, Anton en Henri, Rie Kramer, Netty Heiligers en Fokko Mees.”

Roedoe wil met zijn stichting niet alleen leven en werk van Jan Giesen beter in kaart brengen, maar ook het algehele Haagse kunstleven, waarbinnen hij functioneerde. “Dat was heel rijk in Den Haag, er waren wel 250 beeldend kunstenaars. We kennen echter een handjevol namen. We proberen meer te achterhalen.”   

200 jaar badplaats

De tentoonstelling vormt voor Panorama Mesdag de start van de viering  ‘Feest aan Zee, 200 jaar badplaats Den Haag ~ Scheveningen’. “Jan Giesen ging verder waar Hendrik Willem Mesdag stopte. Hij werkte net als zijn voorganger in de duinen en op het strand van Scheveningen, maar zijn kunst geeft hij een genuanceerder beeld van de inwoners van de badplaats.”

Afbeeldingen

1) Jan Giesen (1900-1983), Vissersvrouwen, Scheveningen, 1929, Kleurenhoutsnede, Collectie Familie Hofs, 2) Jan Giesen (1900-1983), Raillegger, 1923, Houtsnede, Collectie Mart Giesen, 3) Jan Giesen (1900-1983), Hildebrandt op strand, 1919, Houtsnede, Collectie Jan Roedoe, 4 – 6)  Jan Giesen (1900-1983), Portret van werkers, Kijkduin, 1927, Potlood op papier, Collectie Mart Giesen

http://www.panorama-mesdag.nl/ontdek/tentoonstellingen/werken-aan-scheveningen-1920-1930/
http://www.stichtingjangiesen.nl/
http://jangiesen.blogspot.nl/