Ton van Os: “De kade linksvoor van Gezicht op Delft van Vermeer klopt niet.”
Ton van Os: “De kade linksvoor van Gezicht op Delft van Vermeer klopt niet.”
Na jarenlange observatie stelt kunstenaar Ton van Os: de kade linksvoor van Gezicht op Delft kan niet het werk zijn van Johannes Vermeer. Het Mauritshuis prijst de ‘scherpe blik’ van Van Os, maar ziet het toch anders.
Na zijn studie aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam ging Ton van Os eens kijken naar Gezicht op Delft in het Mauritshuis. Hij was onder de indruk van het beroemde kunstwerk, volgens velen het mooiste stadsgezicht aller tijden. “Maar het viel me ook een beetje tegen. In die tijd was het schilderij overigens veel bruiner, door een vernislaag die met een latere restauratie is verwijderd.”
Voorgrond anders geschilderd
Van Os: “Alle elementen van die gele onderrand vertonen een slordigheid en gebrek aan vakmanschap zoals je dat in geen enkel werk van Vermeer aantreft en al helemaal niet in het buitengewone Gezicht op Delft. Het klopt gewoon niet. Dit schilderij is door Vermeer bijna impressionistisch geschilderd met zachte contouren. Maar de voorgrond is heel illustratief.”
Van Os maakte een versie waarin de gele kade en de figuren ontbreken. En hij beschrijft op zijn site waarom dit deel van de voorstelling volgens hem niet van Vermeer kan zijn. Tegelijk dacht Van Os: wie ben ik? Het schilderij is sinds 1822 in het Mauritshuis. “In tweehonderd jaar heeft geen enkele kunsthistoricus of restaurator er iets over opgemerkt.”
Altijd voorgrond op 17e eeuwse schilderijen
Edwin Buijsen, hoofd collectie van het Mauritshuis: “Ik ben het niet helemaal met Van Os eens. Het compositieschema van Gezicht op Delft is heel typisch voor de 17de eeuw. Geen enkele kunstenaar liet zijn voorgrond helemaal open. Kijk naar Jan van Goyen of Salomon van Ruysdael. Er is altijd iets op de voorgrond te zien van hun landschappen en stadsgezichten. Dit was een beproefde techniek om diepte in de voorstelling te krijgen. We moeten ook niet vergeten dat Vermeer een fantastische kunstenaar was, maar dit is het enige echte stadsgezicht dat hij geschilderd heeft. Hij was aan het zoeken in de voorgrond, omdat hij er weinig ervaring mee had.”
Dat deze partij nogal grof geschilderd is klopt, maar dat heeft Vermeer volgens Buijsen bewust gedaan, om daarmee de aandacht op de achtergrond en het stadsprofiel te vestigen.
Met dank aan Het Parool.
Afbeeldingen: 1) Gezicht op Delft, Johannes Vermeer, Mauritshuis, 2) Gezicht op Delft, Johannes Vermeer, Ton van Os
