Aquarel van welk fort?

In de collectie van het Noord-Hollands Archief bevindt zich een aquarel van een fort van de Stelling van Amsterdam met in de beschrijving 'Fort Spijkerboor', 'D. Blokdijk' en '1915'. Sandra van Lochem attendeerde me op deze aquarel met de conclusie dat het niet Fort bij Spijkerboor kon zijn omdat er maar één verdieping getoond wordt. Welk fort is het dan wel?

Op het eerste gezicht dacht ik het dorp Middenbeemster aan de horizon te herkennen maar de hefkoepels en molens kloppen niet met forten in die omgeving. Omdat de hefkoepelgebouwen los staan zijn er 'slechts' 17 mogelijkheden. De verkaveling en een dorp beperken de mogelijkheid verder tot het Fort bij Krommeniedijk met uitzicht op Uitgeest.

De website Topotijdreis geeft de mogelijkheid het aquarel te vergelijken met de topografische kaart van 1915. De bruine lijn links toont geen trein, paard en wagen of voetgangers maar wel zijn telegraafpalen en een seinmast te zien. Dit komt overeen met de spoorweg waar in 1915 nog geen weg naast lag. Linksboven is een fabriek met schoorsteen te zien, dit moet de melksuikerfabriek aan de spoorweg zijn. Rechts daarvan lijkt een gebouw met vlaggen te zien, kunnen dit de dagseinen over het spoor bij het station zijn?
De twee kerktorens lijken sterk op de Rooms-katholieke kerk (links) en de eenvoudigere protestantse kerk (rechts) van Uitgeest. Bovendien zijn rechts drie windmolens te zien en die komen overeen met de korenmolen en twee watermolens aan de Lagendijk. Daarachter is een brug en schoorsteen te zien hetgeen overeenkomt met het stoomgemaal aan diezelfde Lagendijk.

Van het fort zelf klopt de algemene indeling inclusief de locatie van de bergloods. Een paar deuren in het hoofdgebouw zullen zijn weggevallen achter de keelkazematten maar het aantal deuren en dus lokalen klopt goed. De enkele uitkijkpost op het frontgebouw en de hefkoepelgebouwen zijn vergelijkbaar met tegenwoordig.
Voorzieningen die tijdens een mobilisatie zouden worden aangelegd geven een beeld van de periode 1914-1918. Te zien zijn wasvlonders, nissen grachtverlichting, prikkeldraadversperring maar ook de keelafsluiting tussen hoofdgebouw en frontwal.
Tijdens de correspondentie wees Sandra er op dat er een tekst op de toegangspoort staat. Inderdaad lijkt er "meniedijk" zichtbaar en dan zou 'Fort (bij) Krom' op het niet zichtbare deurblad kunnen staan.

Alhoewel het fort wordt getoond zoals tijdens de mobilisatie, zijn er vreemd genoeg geen soldaten te zien. Zou de maker van het aquarel een van de soldaten kunnen zijn geweest?
Waarschijnlijk wel: in een zakboekje van een korporaal van het fort, in bezit van de Werkgroep Fort bij Krommeniedijk, komt de achternaam Blokdijk voor in een werkschema uit september-oktober 1915.
In de Militieregisters zijn maar drie personen met de naam 'D. Blokdijk' en een plausibel geboortejaar te vinden. Alle werden aangewezen voor de militaire dienst maar bij één ontbreekt informatie over de opkomst en de eenheid.
Bij Dirk Blokdijk uit Venhuizen (*1887) staat dat hij in 1907 opkwam bij het 10e Regiment Infanterie (R.I.) en dat is een goed teken want die lag in Haarlem en was een moederregiment van mobilisabele eenheden in de Stelling. En inderdaad, in 1913 werd hij overgeplaatst naar het mobilisabele 21 R.I. Nu komen de Regimenten (Landweer) Infanterie nummers 20 tot en met 25 in de bezettingsstaat 1913-1914 van de Stelling voor, behalve 21! En bij Fort bij Krommeniedijk staat echt 20 R.I.
Of is het de Dirk Blokdijk uit Haarlem (*1879) die in 1899 opkwam bij de Pantserfort Artillerie en lithograaf(!) als beroep opgaf? In 1907 ging hij over naar de Landweer...

Meer zekerheid is er over de persoon voorlopig niet te geven maar het is aannemelijk dat de maker op het Fort bij Krommeniedijk gediend heeft en de aquarel als herinnering heeft gemaakt.

Tags

Reageren