Bunkers en stellingen in Hoek van Holland in de jaren ’30 en ’40

De dreigende oorlog en het verouderde fort van Hoek van Holland waren eind jaren dertig aanleiding voor het Nederlandse leger om hier nieuwe verdedigingswerken aan te leggen: twee kustbatterijen op de zuidelijke oever van de Nieuwe Waterweg (resteert niets meer van), en twee kustbatterijen op de noordelijke oever in de duinen tussen de Duinweg en de Badweg (‘Batterij V’) en tussen de Badweg en het Noorderhoofd.

De geschutskazematten, vuurleidingspost, schuilplaatsen, machinegebouwen en manschappenbunker werden later geïntegreerd in de Duitse luchtdoelbatterij ‘Nordmole’ en kustbatterij ‘Vineta’, en bleven sindsdien zichtbaar of ondergronds behouden.

Mogelijke geallieerde invasie

Nadat het Duitse luchtofensief tegen Engeland mislukte en het oostfront in juni 1941 begon, dreigde een geallieerde invasie op de kust van het westfront. Daarom werd in januari 1942 begonnen met lichte kustversterkingen (‘Neue Westwal’) en vanaf september 1942 met zware kustversterkingen (‘Atlantikwall’). Deze vijfduizend kilometer lange kustverdedigingslinie bestond uit een losse aaneenschakeling van natuurlijke hindernissen, kunstmatige versperringen, militaire verdedigingsposten en steunpunten met radarinstallaties, bunkers, geschutsemplacementen en observatieposten.

Festung

Als toegang tot een belangrijke haven kreeg Hoek van Holland aanvankelijk de status van ‘Stützpunkt’ en later van ‘Festung’. De aanleg van de ‘Atlantikwall’ en de status van ‘Festung’ hadden grote gevolgen voor Hoek van Holland. Het dorp werd afgegrendeld, geëvacueerd, deels gesloopt en omringd door verdedigingswerken. Het verouderde negentiende eeuwse fort ging dienst doen als bakkerij en opslagplaats van proviand.

De vooroorlogse Nederlandse ‘Batterij VI’ werd uitgebouwd tot de luchtdoelbatterij ‘Nordmole’ met aan de zeezijde een vier meter hoge en ca. 1400 meter lange betonnen tankmuur. Op dit terrein is thans het Atlantikwall Museum gevestigd. De vooroorlogse Nederlandse ‘Batterij V’ werd uitgebouwd tot de kustbatterij ‘Vineta’. Daarvoor ging dit oude duingebied fink op de schop.

Radarobservatiepost

Direct ten noorden hiervan kwam aan de Strandboulevard een hoofdkwartier van de kustartillerie voor observaties. Nog iets noordelijker aan de Helmweg bouwden de Duitsers in 1941 een achthoekige betonnen toren als radarobservatiepost met de codenaam ‘Münze’. Dit gebouw is thans in gebruik als bezoekerscentrum ‘De Zeetoren’.

Aan de landzijde van Hoek van Holland werden twee tankgrachten van twintig meter breed en vier meter diep gegraven: het dubbele ‘Landfront’. De buitenste tankgracht zigzagde van de kust bij Arendsduin door ’s-Gravenzande, langs Naaldwijk en het Oranjekanaal naar de Nieuwe Waterweg.

De binnenste tankgracht zigzagde van de kust bij de camping via het tracé Kaapweg – Nieuwlandsedijk, de hoek om langs de Haakweg naar de Nieuwe Waterweg. Deze gracht is gedempt. Behouden zijn de bijbehorende bunkers en – aan de dorpszijde van de binnenste tankgracht – twee chaletachtige dienstgebouwen van de Duitse Wehrmacht: het huidige ‘August Reitsmahuis’ aan de Nieuwlandsedijk en de ‘Hertog Albrechthof’ aan de Haakweg.

De Nieuwe Waterweg werd een belangrijke uitvalsbasis voor de Duitse motortorpedoboten die in de Waal- en Poortershaven lagen afgemeerd. De 16 bassins voor in totaal 32 torpedo- en dwergonderzeeboten in de Poortershaven werden overdekt met gewapend beton. Hiervan resteert niets meer.

Met dank aan Leon van Meijel, Els Bet, Maarten Wamsteeker die het rapport ‘Hoek van Holland, Cultuurhistorische verkenning', Nijmegen, 2017, maakten.   

Afbeelding: Vinetaduin, foto: Bunkerdag

http://bit.ly/2kuHxzT
https://www.tracesofwar.nl/themes/4659/Atlantikwall.htm
http://bit.ly/2kurbr0
https://www.erfgoedhuis-zh.nl/media/1719/4-fietsroute-hvh.pdf

Reageren