De 201e Fotografenavond in Kalkhoven

Aloys Ginjaar had de bezoekers van de 201e Fotografenavond in Café Kalkhoven opgeroepen een favoriete foto mee te nemen en daar toelichting op te geven.  Het verzoek was in goede aarde gevallen gezien de opkomst.

De eerste foto was van Bert van der Elsken, een jongere broer van Ed van der Elsken. Omdat Bert er niet bij kon zijn wilde Aloys zijn brief voor lezen en de foto laten zien. We zien een bedelaar, zittend, voor een grote deur in een straat in Tripoli, Libië. Uit de brief: "De foto is gemaakt in 1959, Libië was toen nog een koninkrijk. Een toevallig moment tijdens een technische opdracht van de KLM. Een collega en ik moesten ter plaatse een Super Constellation repareren die daar gestrand was. Daarna was het wachten op de bemanning die een dag later zou komen. Ik ben geen fotograaf, maar zoals je weet kom ik graag af en toe in Kalkhoven op de Fotografenavond. Graag laat ik deze foto zien. Dit is de eerste of tweede dia die ik maakte. Op Kodachrome 25.”

Sexshop

De volgende foto is van Aloys. In 1976 gemaakt in de Reguliersbreestraat in Amsterdam. Naast Theater Tuschinski bevond zich een Sexshop. Op de etalageruit wordt dat nog eens duidelijk gemaakt, ‘Koop hier uw SEX’. Aloys: “Ik wilde graag de etalage in combinatie met een contrasterende kijker ernaar. Ik ben in de nis ernaast gaan staan en heb zo'n half uur gewacht." En daar kwam ze: een  deftige oudere dame met een hoedje. Met een afkeurende blik bekijkt ze de etalage. “Op een andere foto die ik nam valt haar mond verbijsterd open." De foto, gemaakt met een Nikon met 28 mm, verscheen in het boek van de Zilveren Camera in 1976. In 1984 verscheen het als ansichtkaart van Art Unlimited en een half jaar  later kreeg Art Unlimited een telefoontje . De dame vond het ‘affreus’, ze wilde niet op zijn ansichtkaart. ‘En denkt u erom, mijn neef is minister Ed Nijpels’, zei ze er nog bij." Art Unlimited stopte met deze kaart. Eind jaren negentig werd de foto bij een wedstrijd uitgekozen voor in het Hilton Hotel en de  voorlaatste nacht van het vorige millennium heeft Aloys onder die foto op groot formaat in kamer 116 geslapen. In 2001  werd de foto bij Sotheby's ook nog aangekocht door Eric Kessels.  Vraag uit de zaal: Hoe zou er nu naar gekeken worden qua privacy? Gijsbert Hanekroot: “De gedupeerde moet in ieder geval bewijs van aantoonbare schade kunnen voorleggen.”

Gijsbert Hanekroot laat een foto zien van een plein genomen vanuit het Whitney Museum in Manhattan, New York in 2015. Je ziet een aantal mensen, vrouwen vooral, liggen, lopen, zitten op een vierkante betonnen verhoging op het plein, in het midden staat een zwarte paal die een scherpe schaduw geeft. Het ziet er geometrisch bijna perfect uit. Hanekroot: ‘De compositie klopt, de foto is interessant door de schaduw en de manier waarop de mensen gepositioneerd zijn.”

Meedogenloze natuur

Astrid Verhoef, met wie Aloys viermaal  in New York een foto-expositie heeft georganiseerd op Photoville in het Brooklyn Bridge Park, laat een recente foto zien. Ze heeft hem vorige maand genomen op het Canarische eiland Lanzarote. Je ziet een vrouw met een zwarte jurk met een grote witte balk. Haar gezicht is niet te zien. De vrouw bevindt zich in een kaal bergachtig landschap. De foto past in de serie ‘Inscapes extremes’. Astrid: “De band met de natuur is in deze serie belangrijk. Ik zoek meedogenloze natuur op, landschappen die mij op mijn plek wijzen, laten zien hoe klein ik ben. Een gedeelte van het project is al geëxposeerd in Sydney, binnenkort is het ook te zien in Amsterdam. In de serie zitten nu 25/30 beelden.” Astrid vindt het belangrijk de verbeelding te stimuleren. Van te voren brainstormt ze met zichzelf, zoals ze het formuleert, maar vaak ontstaan ideeën als ze op reis  is. “Dit beeld had ik al redelijk in mijn hoofd. Tijdens het fotograferen sta ik open voor wat me invalt.” Zo besloot ze de balk schuin vast te leggen. De foto is in twee sessies gemaakt. Vraag: "Wilde je al van te voren zwart/wit? “Ik nam ook kleurenfoto’s. Op een dag werd ik wakker en besloot dat de foto’s in deze serie zwart/wit zouden worden. De beslissing is emotioneel genomen. Mijn foto’s zijn surrealistisch en daar past zwart/wit goed bij, je komt dan meer tot de kern.”

Liz Leijser zit op de Fotoacademie en studeert binnenkort af. Haar afstudeerproject gaat over mensen op leeftijd. Ze laat een foto zien van Emma Luten, weduwe van Peter Paul Huf. Liz: “Ik ergerde me aan de negatieve beeldvorming over ouderen. We worden ouder en de meeste ouderen zijn vitaal. Ik wil graag een positief beeld over ouderen maken.” Ze heeft al 23 beelden, met mensen van 68 tot 94, allemaal in zwart/wit. Het zijn mensen uit haar omgeving. Zij gaat door op di onderwerp. Astrid Verhoef: “Je ziet kwetsbaarheid én kracht tegelijk.” Liz: “Ik doe het met een open mind. Ik ga misschien verder met twee zussen, ik doe ook mannen.”

Stijn Hoogakker laat een grote ingelijste  zwart/wit foto zien van een meisje voor een schoolbord dat volgeschreven is. Stijn: “De foto is in 2017 gemaakt in Togo, een klein land in West-Afrika. Ik kwam daar drie jaar geleden vanuit Ghana voor het eerst, waar ik actief was als sociale wetenschapper. De Duitsers, later de Fransen hebben in Togo een spoorlijn aangelegd en daar ben ik, met een Togolese jongen, langs gaan lopen. Voor het bord staat Albertine, een meisje van negen jaar. Zij straalt veel kracht uit. Ze is tweede in de klas qua ranking en heeft de drive te presteren. Op het schoolbord staan teksten over geografie en wat mensen doen in de landbouw.”

Ed van der Elsken

Fer Bank heeft een fotoboek meegenomen.  “Ik voel me een schilder met fotografische middelen. Ik begon met schilderen, maar bepaalde vormen kon ik niet schilderen, maar wel via een foto inbrengen. Dat deed ik met behulp van photoshop op de computer. Op den duur ging het foto-element het schilderwerk domineren. Ik maak meer dan 50 foto’s per dag, die ik vervolgens ga bewerken. Ik was op zeker moment in een polder in Noord-Holland, waar ik een boerderij zag. Er was iets met die boerderij, dat niet klopte, het bleek de aanbouw te zijn, een klein gebouwtje ernaast. Ik had de film ‘Bye, Bye’ van Ed van der Elsken gezien, en opeens zag ik het: dit was de voormalige boerderij van Ed van der Elsken en dat uitbouwtje liet Van der Elsken neerzetten om de natuur te zien. Hij wist dat hij zou sterven. In deze werken heb ik geprobeerd emotie uit te drukken, een sfeer van doodsangst. Het is verschenen bij Albelli, je kunt zelf een album samen stellen in de door jou gewenste volgorde.”

Wim Broekman laat een zwart/wit foto zien van een familie in een dorpje in India. Wim: “Het was een toeristische rondreis. We gingen door het land met een Indiase chauffeur. Op geven moment kwamen we bij ‘tribal villages’, dorpjes die er anders uitzien, heel keurig. Er bleken meer van dit soort dorpen te zijn, er wordt een andere taal gesproken dan in de omgeving. Ik vroeg aan de pater familias of ik een plaatje mocht maken van hem en zijn gezin voor hun huis. Dat vond hij goed. Hij ging meteen de opstelling dirigeren. Pa centraal, oudere zoon, huwbare dochter op een kar. De rest van de familie ergens in de achtergrond. Het is een dierbare foto voor me.”

Serge-Henri Valcke heeft  een grote foto meegenomen van de haven van Gdansk in Polen. De foto is gemaakt vanuit een bootje achter glas. Aan de bovenkant zie je een bruin gordijn onder op de werf een opslagtank, drie staanders van kranen. Serge: “Ik fotografeer zelden mensen. Ik houd meer van beton. Ik vind mensen storend. Van Gdansk houd ik meer van de betonnen gebouwen buiten het centrum, dan van het zogenaamde pittoreske centrum. “Astrid: “Je ziet op de foto aan de bovenkant iets zachts, en eronder iets hards. Je weet niet precies wat het is. Dat intrigeert.”

Chris Hoefsmit is naar eigen zeggen altijd commercieel fotograaf geweest, maar deed ook artistieke dingen. Hij doet mode en reclame, ook voor bladen en  maakte 20 fotoboeken. Hij heeft wel artistieke dingen geprobeerd, vooral in het begin van zijn loopbaan, maar dat kon hij niet verkopen. Hij is veel bij artiesten thuis geweest, bijvoorbeeld Wim de Bie en Rijk de Gooijer. Op zijn foto is Rijk de Gooijer in bad vol met badschuim te zien met Leontine Ceulemans in een reclame voor Reaal. “Een opdracht. Bij opdrachten laat ik het toeval toe. Ik vind het leuk als dat lukt.”

Lijk in de Haarlemmerhout

Kees Funke Küpper is politiefotograaf geweest. Voordat hij bij de politie kwam heeft hij voor zichzelf gefotografeerd. Hij laat een krant zien, Elseviers Weekblad van 13 januari 1965. Er staat een grote foto van een vuilnisbelt op met de tekst ‘Ons land vol met vuil’. Kees: Ik kreeg de opdracht een vuilnisbelt te fotograferen. Ik kreeg er 150 gulden voor.” 32 jaar werkte Funke Küpper bij de politie. “Van rechercheur Gerrit de Bleker hoorde ik dat er een lijk gevonden was in de Haarlemmerhout. Wij ernaar toe. Over het lijk lag een wit laken. ‘Die is dood’, zei De Bleker. Van onder het laken kwam een stemmetje: ‘Nog niet, nog niet’.” Hij laat een foto van een shirt op borsthoogte rechts vol met bloed. Een witte pijl erbij. En een artikel dat hij schreef voor de Echo over de befaamde slagwerker Joop Korzelius. Hij bevond zich in het opvangcentrum van het Leger des Heils. Het artikel, met een foto van Kees, verscheen onder de titel ‘Beroemd slagwerker kijkt terug’.

Carina op het paard

Marjan van Veen – van Rijk woont op de Wallen, ze schrijft en fotografeert er veel over en beschouwt zich als chroniqueur van de Wallen. Laatst was Freek Hagedoorn, een markante bewoner van het gebied, overleden. Ze had een foto van hem gemaakt, in ’95. Die was nodig voor het overlijdensbericht. Zij zoeken, zoeken, waar is die foto? Uiteindelijk vond, ze ‘m, net op tijd. Het heeft in het Parool gestaan van afgelopen zaterdag. In ’77 kwam Marjan in Amsterdam terecht in het Wallengebied. Haar buurvrouw en overbuurvrouw waren prostituee, maar dat had ze niet meteen in de gaten. Ze heeft veel met de dames meegemaakt. Onder andere met Carina. Zij was opgeleid door Alie. “Op een zekere dag kwam de bereden politie door de buurt en Carina riep, ik wil op het paard zitten.” Het lukte nog ook. We zien het op de foto. Carina had haar mooie laarsjes aangetrokken, en, terwijl de politieagent het paard goed vasthoudt, hijst Carina zich op het paard, Alie staat ernaast en Henriette kijkt toe vanuit het vensterraam. Zie verder:www.oudebinnenstad.nl en www.thevoiceof1012.nl 

Maarten van der Lande is een jurist met grote belangstelling voor fotografie. Hij laat een foto zien waar hij tevreden over is. “Maar het is niet de beste (want die komt nog).” Zoekend naar thema’s kwam hij op het maken van een reportage van het Wageningse veteranendefilé. Om twee redenen vindt hij de foto -  met voorbij marcherende veteranen en daartussendoor enige kinderen in felle kleuren – goed. “Technisch klopt het, het vertelt het verhaal, kinderen die toekijken hoe veteranen langs marcheren. En daarnaast zit er beweging in. Je wordt naar kinderen gezogen.” Hij had het beeld al voor zich voordat hij er was. Aloys: “Een foto uit het hart.”

Peter van Roon laat een zwart/wit foto die hij in Italië maakte zien. We zien in een donkere kolonnade vlagen zonlicht in de donkerte. Een man met een witte hoed links, terwijl rechts een man met grijze hoed een krant zit te lezen op de voet van de pilaar. Het lijkt wel cinema noir. Je kunt zien dat het heet is buiten deze plek. Peter: “Mijn studio ligt op straat, ik doe veel reisreportages, waarbij ik zowel fotografeer als een verhaal erbij schrijf.”

Piano Grande

Remmelt van Veelen heeft ook een foto uit Italië, van een bergheuvel, de onderste helft is geelbruin, daarboven wordt het donker, gemaakt in het Piano Grande gebied, rond Castelluccio. “Een gebied van 20 kilometer lang, 5 kilometer breed. De aardkorst is dun waardoor het grondwater snel warm wordt. Het heeft een vegetatie als nergens anders. In juni staat alles in bloei: rode klaprozen, blauwe korenbloemen, je weet niet wat je ziet. Piano Grande is een gesloten gemeenschap met middeleeuws aandoende landbouw. Ik heb er bijna 30 jaar gefotografeerd. In 2016 waren er twee aardbevingen, waarvan de laatste in oktober de zwaarste, het hele dorpje is in elkaar gestort. Een aantal schaapherders is evenwel gebleven. Je kunt er nu alleen via een bepaald pad binnen, met behulp van militairen kreeg ik toegang. Je ziet nog de scheuren. Het landschap is anders geworden.”

Igno Cuypers tot slot heeft een foto van een politieagent die een andere politieagent midden op de kruising instructies geeft over een uitschuifbaar verkeersbord met de letters STOP. “Gemaakt begin jaren zestig in Rotterdam.  De agent die les geeft is rustig de krant aan het lezen. Ik heb de foto de titel ‘Onthaasting’ gegeven. In de provo-tijd moest je agenten ‘de pet lichten’, zoals dat heette. Als ex-provo sympathisant vond ik het des te leuker deze foto te maken.”

Foto's: Kees Funke Küpper 

Reageren