Nationaal geheugen met Alzheimer

In het nieuwe regeerakkoord van de Belgische overheid is een opvallend lang hoofdstuk gewijd aan Belspo, de Programmatorische Overheidsdienst (POD) die instaat voor het administratief beheer van deze instellingen en van de onderzoeksprogramma's die nog nationaal zijn gebleven, alsook aan de instellingen zelf. In 2015 moet bij deze instellingen reeds 24% procent worden bespaard. In de daaropvolgende vier jaar nog telkens eens 2% extra. Voor de federale instellingen die zich bezighouden met archief en documentatie (het Algemeen Rijksarchief, de Koninklijke Bibliotheek van België en het Studie- en documentatiecentrum Oorlog en hedendaagse Maatschappij) komen hierdoor hun wetenschappelijke opdrachten en hun publieke dienstverlening in het gedrang. 

Een geheugen vereist plaats

Indien de bestaande budgetten van bijvoorbeeld het Algemeen Rijksarchief  worden teruggeschroeft. Maakt dit dat er niet langer budget is voor de uitbreiding en het onderhoud van de bewaarplaatsen van archieven. Dit impliceert dat nieuwe transfers niet langer mogelijk zijn en dus oude en historische archieven niet door de bevolking zullen geraadpleegd kunnen worden. Ook het terugschroeven van het aantal medewerkers, zal de hele operatie van sorteren, rangschikken en overbrengen van vele kilometers dossiers verder vertragen. 

Het Rijksarchief heeft momenteel 18 bewaarplaatsen en heeft als opdracht om archieven van diverse oorsprong duurzaam te bewaren en toegankelijk te maken voor onderzoek door de huidige en volgende generaties.

Het nieuwe regeerakkoord geeft aan dat ze tegen het einde van de legislatuur een 'digitale federale overheid' zal zijn. De federale overheidsdiensten moeten voorgoed af  van de papierberg en wil bijdragen tot de verspreiding en de mogelijkheid tot raadplegen van historische archieven. De wettelijke opdracht van het Rijksarchief bestaat er ook in historische archieven te selecteren en toelating te verlenen om documenten zonder enig administratief, juridisch, historisch of wetenschappelijk belang te vernietigen en zo plaats vrij te maken.

Nu reeds heeft het rijksarchief een grote achterstand ten opzichte van zijn buurlanden op vlak van elektronische archivering. Dit wegwerken vergt een aanzienlijke investering, zowel in gekwalificeerd personeel als in IT-voorzieningen. Digitalisering is namelijk een heel arbeidsintensieve en dure aangelegenheid. De bijkomende besparingen realiseren kan enkel door verschillende rijksarchieven te sluiten, maar dat kan dus enkel door eerst extra te investeren en dus niet op één jaar tijd. Daarnaast kost het ook geld om instellingen te sluiten.

Stopzetting aankoop belangrijke erfgoedstukken

Ook de Koninklijke Bibliotheek van België ziet een inperking met 30% van haar budget niet zitten om haar opdracht te verzekeren en zal dus aan basisactiviteiten moeten raken. De bibliotheek stelt heel wat historische erfgoedcollecties van eigen bodem, maar ook van op wereldniveau ter beschikking aan de gemeenschap. Belangrijke wereldberoemde handschriften, prenten en kostbare incunabelen die in de toekomst door privépersonen en instellingen worden verkocht zullen door de stopzetting voor het budget van aankoop dikwijls naar het buitenland vertrekken of terechtkomen in archieven die niet toegankelijk zijn voor de gemeenschap. Ook hier komt de verdere digitalisering op de helling te staan en komen ontsluiting en publiekswerking in het gedrang.

 

Investeren

Om de  ambities van de overheid te verwezenlijken moet men investeren en niet snoeien. De nieuwe regering belooft in haar regeerakkoord om de subsidietoelagen aan de instellingen te evalueren en tegen medio 2015 opnieuw te implementeren.

auteurs : Patrick Lefèvre, Algemeen directeur van de Koninklijke Bibliotheek van België, Rudi Van Doorslaer, Directeur van het Studie- en documentatiecentrum Oorlog en hedendaagse Maatschappij en Karel Velle, Algemeen directeur van het Algemeen Rijksarchief

Tags

Reageren