Nederland en Vlaanderen op de Frankfurter Buchmesse (5)

In 2016 zijn Nederland en Vlaanderen Ehrengast op de Frankfurter Buchmesse. Dat waren ze eerder, in 1993. Toen heette het nog Schwerpunkt Flandern un die Niederlande. Hieronder de bijdrage van Wim Kamerman.

Voor iemand die, zoals ik, voor het eerst deze grootste boekenbeurs ter wereld bezoekt , is ‘Frankfurt’ overweldigend. Verrukking en vertwijfeling strijden om voorrang. Fantastisch, wat geweldig veel boeken zijn er te zien; ontzettend, hoe kan ik dat allemaal in die paar dagen verwerken?

Im elektronischen Zeitalter

De discussie over Kultur- und Sprachpolitik blijk ik gemist te hebben. Jammer, maar het geheel bleek gelukkig op video opgenomen te zijn, en de band wordt regelmatig in hal 4 afgedraaid. Ik kan dus met een gerust hart naar het symposium voor bibliothecarissen en uitgevers: Produktion und Vermittlung von Information im elektronischen Zeitalter.

Een loodzware titel, maar voor een uiterst belangrijk onderwerp. Een bezoek aan de Frankfurter Buchmesse lijkt op het eerste gezicht niet een voor de hand liggende gelegenheid te zijn om de relatie tussen schriftelijke en elektronische informatievoorziening aan de orde te stellen. Zo te zien aan al die volle hallen is er geen sprake van een crisis in het boekenvak.

Toch weten we inmiddels wel beter. De tijd die aan lezen besteed wordt loopt nog steeds sterk terug, in Nederland en in het buitenland. De concurrentie van andere media, vooral de elektronische, is groot. Bovendien blijkt dat in bepaalde sectoren van het uitgeversbedrijf de schriftelijke uitgaven het domweg afleggen tegen de snellere, meer uitgebreide en actuelere elektronische informatiebronnen.

Geanimeerde beelden

Dat raakt grote delen van de uitgevers- en de bibliotheekwereld. Veelzeggend was dan ook een hele hal op de Buchmesse, uitsluitend gewijd aan het elektronisch uitgeven. En ik moet eerlijk toegeven, ik heb echt fantastisch educatieve computerprogramma’s gezien.

Het algemene boek (en het literaire boek in het bijzonder) lijkt van die verdringing door elektronische media voorlopig nog geen last te hebben. Wel van de concurrentie natuurlijk, maar dat is een andere kwestie. Maar ook in die sector zoeken inventieve software-producenten en uitgevers naar mogelijkheden om geschreven teksten te vervangen door geanimeerde beelden op het scherm.

De veranderingen zullen waarschijnlijk het eerst zichtbaar worden in de ontspannende uitgaven: detectives, thrillers, horror. Over vijf jaar, over tien jaar? Wie zal het zeggen. Duidelijk is wel dat de betekenis van het boek ook als drager van culturele informatie minder vanzelfsprekend wordt.

Lesezelt

Het was een feest der herkenning bij binnenkomst in de symposiumzaal. Achter de tafel en ervoor zaten bekende Nederlandse en Vlaamse bibliothecarissen en uitgevers elkaar de laatste nieuwe ontwikkelingen te vertellen. Als je goed luistert, merk je dat het razendsnel gaat, en dat de uitgevers en bibliothecarissen proberen net zo hard mee te lopen.

Netwerken, elektronische tijdschriften, levering van documenten over de hele wereld binnen enkele seconden, het is allemaal al werkelijkheid. Natuurlijk geldt het nu vooral voor de wetenschappelijke uitgevers en bibliothecarissen. Maar de verschillen tussen de grotere openbare bibliotheken en de wetenschappelijke bibliotheken worden steeds vager.

Ook buiten op het plein blijkt uit de aanwezigheid van de Nederlandse bibliotheekwereld de directe betrokkenheid bij de uitgeverswereld. Een bibliobus van de Friese bibliotheekcentrale geeft een op jongeren gericht beeld van de literatuur. En in een grote Lesezelt presenteren verschillende Nederlandse organisaties, waaronder het NBLC, zich.

Goethehuis

Het NBLC houdt op vrijdag een discussiebijeenkomst over leesbevordering onder zwakke lezers. Onder het verzamelbegrip Makkelijk Lezen blijkt echter een zeer bont gezelschap van zo’n negen sprekers op het podium te hebben plaatsgenomen. Van enige samenhang in benadering is geen sprake. Niet dat het onderwerp niet van betekenis is, maar zo’n uitgelezen kans op de Buchmesse … Elders leest u er meer over.

Voor een bezoek aan de discussiebijeenkomst over Nederlandstalige kinder- en jeugdliteratuur (met Aidan Chambers, een inspirerende man) maak ik van de gelegenheid gebruik het Goethehuis in Frankfurt te bezoeken. Het is een mooi gerestaureerd patriciërshuis (het was volledig verwoest in de oorlog) met een uitgebreide verzameling schilderijen, boeken en voorwerpen uit de tijd van Goethe.

Arme jeugd

Uit alles blijkt dat het niet nodig is een arme en slechte jeugd te hebben om een beroemd schrijver te worden. Goethe had ouders die hem een gedegen emotionele en intellectuele vorming gaven.

De reis per trein naar huis geeft me de gelegenheid uit de stapels papieren die ik de afgelopen dagen bijeengegaard heb, datgene te zoeken wat ik pas later wil weggooien. De rest blijft in Duitsland achter.

Ik vond mijn bezoek aan de Frankfurter Buchmesse heel boeiend. De Nederlandstalige literatuur, en daarmee de Nederlandse cultuur, blijkt te leven. Duitsland is overtuigd, nu de rest van de wereld.

Tags

Reageren