Nieuwe editie Psyche en Fidessa – Geïllustreerde sprookjes van Louis Couperus met platen van Reith

Afgelopen zomer is een nieuwe editie van de sprookjes van Psyche en Fidessa van Louis Couperus verschenen. Deze uitgave is volledig geïllustreerd met tekeningen van Beb Reith (1894 – 1974). In 1927 verscheen de beroemde editie van Psyche met een kleine selectie van zijn tekeningen.

Reiths tekeningen in Oost-Indische inkt passen in de Jugendstil of Art Nouveau van rond de eeuwwisseling. Minder bekend is dat hij ook voor Fidessa illustraties maakte die nooit eerder zijn gepubliceerd. Al deze tekeningen zijn in het bezit van het Rijksprentenkabinet in Amsterdam, maar zijn nooit eerder gepubliceerd. Ook de illustraties die niet zijn gebruikt voor de verluchte 1927-editie van Psyche worden daar bewaard.

Integrale heruitgave

Na bijna honderd jaar verschijnt dan eindelijk een integrale uitgave met alle beschikbare ‘sprookjestekeningen’, illustraties die Couperus zelf “bizonder mooi” vond. Het gaat om een initiatief van twee nazaten van de kunstenaar, Bernard en Maarten Reith. Via crowdfunding hebben zij deze bibliofiele editie (mede) gefinancierd.

Het boek is uitgevoerd in hetzelfde formaat als de weelde-editie uit 1927 (20,5 x 27,2 cm), met in totaal 75 illustraties, en gebonden in linnen band met decoratie en belettering in goud (352 pagina’s). De illustraties zijn gedrukt met tweemaal zwart om het zwart-wit contrast optimaal weer te geven. De papierkwaliteit is hierop aangepast.

Voor de tekst van Psyche is de eerste druk (1897) aangehouden; voor Fidessa wordt de tekst van de eerste druk (1898) gevolgd. Het resultaat is een echt sprookjesboek voor volwassenen dat veel lees- en kijkgenot verschaft. Een recensie in de Volkskrant heeft het boek gewaardeerd met 5 sterren.   

Psyche

Het sprookje Psyche heeft Couperus ontleend aan de oude mythologische vertelling over Eros en Psyche. Psyche leeft samen met haar twee oudere zusters en haar stokoude vader in het ‘Rijk van het Verleden’. Haar oudste zus, kroonprinses Emeralda, is uit op de macht; haar zus Astra is op zoek naar kennis en tuurt onafgebroken naar de sterren. Psyche is nog jong, ‘Prinses van de Naaktheid met de Wieken’, maar zonder het vermogen te vliegen. Zij loopt vaak verloren over de kasteelmuren en kijkt hunkerend uit over het onafzienbare land.  

Gedragen door het paard Chimera dat het luchtruim in een eindeloze gang doorkruist, tot de grens en weer terug, weet ze te ontsnappen aan de beperkingen van haar bestaan. De jonge Eros, koning van het Rijk van het Heden, komt de hand van een van de oudste dochters vragen, maar wordt verliefd op de te jonge Psyche. Ook de oude koning vindt haar nog te jong. Pas als hij sterft, Emeralda de macht overneemt en Psyche vlucht, is zij oud genoeg om samen met Eros een paar te vormen.

Ondanks een harmonieus samenzijn in het Rijk van het Heden wordt Psyche verleid door saters en ze wordt meegetrokken in een wereld van drank, dans en onkuisheid, ze laat zelfs haar vleugeltjes afknippen, Eros dodelijk verdrietig achterlatend. Pas na boetedoening waarbij ze zelfs de onderwereld trotseert, zal ze herenigd worden in het Rijk van de Toekomst, met Eros en met haar vader, de twee mannen die onbaatzuchtig van haar gehouden hebben.

Fidessa

Fidessa gaat over de maagdelijke kuisheid en, zoals de titel aanduidt, vooral ook over de vrouwelijke trouw in de liefde. De nimf Fidessa verlaat haar medenimfen in het woud, weggevoerd door de eenhoorn. Ze wordt gered door de ridder Sans-Joye, die haar liefdevol meevoert naar zijn woonplaats in de stad.

Haar naaktheidstaat in schril contrast met de geharnaste Sans-Joye en stadsbewoners voor wie naaktheid zondig is. Fidessa laat zich uit liefde voor Sans-Joye in een smidse door een cycloop omsmeden met een pantser omdat haar beminde ook gepantserd is en gedoemd is te leven onder gepantserde mensen.

Vanwege Fidessa wordt Sans-Joye in de kerker geworpen. Fidessa vindt hem daar en redt hem met haar liefde. In haar hart vindt Fidessa de Waarheid, waarmee zij Sans-Joye overreedt de gevangenis te ontvluchten en samen met haar te vechten voor zijn land dat in oorlog is. Na de bevochten overwinning sterft Sans-Joye in haar armen. Fidessa besluit hem te volgen in de dood. Beiden lopen, bevrijd van hun pantser, naar de horizon toe. Ten slotte richt Fidessa ook de Eenhoorn naar haar wil.

Het wezen van Couperus

Hernieuwde aandacht voor de illustraties in de werken van Couperus treft men aan in een recente publicatie “Couperus geïllustreerd” van Saskia de Bodt, bijzonder hoogleraar Illustratie aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam, in Spiegel der Letteren (2013, nr. 3).

In dit artikel bespreekt zij de verschillende geïllustreerde versies van het sprookje Psyche. Uiteindelijk concludeert zij: “Reith daarentegen maakte met zijn gestroomlijnde, eigentijdse vormen de symbolistische inhoud van de tekst bijna abstract. Daarmee benaderde hij misschien van alle illustratoren wel het meest het wezen van Couperus.”

Meer achtergrondinformatie over deze editie, inclusief voorbeelden van de tekeningen, vindt u op www.sprookjesvancouperus.nl. het boek kost  € 45 en is te bestellen via deze site.

Tags

Reageren