Publiek, doe het zelf!

Deze september is het VPRO-programma Tegenlicht terug met een nieuwe reeks prikkelende afleveringen over de achtergrond van de actualiteit. De tweede aflevering, 'De nieuwe makers' wordt op 14 september uitgezonden. Do It Yourself is terug. Op zolderkamers en in tuinschuren werkt een nieuwe generatie makers en uitvinders aan de toekomst. De grenzen tussen kunstenaars en publiek vervagen, iedereen is een creatieveling. Zijn we op weg naar een radicaal nieuwe maatschappij? if then is now gaat in samenwerking met Tegenlicht op onderzoek uit en vraagt makers, onderzoekers en historici om hun mening. Aan het woord: Charlotte Hartong, freelancer en erfgoedprofessional, over het nieuwe project Mix Match Museum:

Mix Match Museum is een samenwerkingsproject van zes toonaangevende Nederlandse musea: het Amsterdam Museum, het Groninger Museum, het Kröller-Müller Museum, Museum Boerhaave, Museum TwentseWelle en het Van Abbemuseum. Ieder van de deelnemers heeft vijftig objecten beschikbaar gesteld voor dit project.
De kern van Mix Match Museum is een online platform waar in totaal driehonderd gedigitaliseerde objecten beschikbaar worden. Het publiek kan vervolgens via de website eigen exposities opbouwen. Uniek bij dit samenwerkingsproject is dat niet de musea, maar dus juist de bezoekers zelf de rol innemen van de conservator en tentoonstellingsbouwer en dwarsverbanden moet gaan leggen tussen de objecten. De enige voorwaarde is dat er een goed verhaal achter de keuze moet zitten. Het publiek ervaart zo niet alleen welke schatten museumprofessionals onder hun hoede hebben, maar ook voor welke dilemma's en beperkingen zij komen te staan bij het presenteren van datzelfde erfgoed.

Bezoekersparticipatie

De kern van Mix Match Museum is dat bezoekers actief meedoen, zowel online als in enkele gevallen in het fysieke museum. Al doende krijgen bezoekers als het ware een kijkje achter de schermen en ontdekken wat er allemaal komt kijken bij het maken van een tentoonstelling en het verhaal erachter. De deelnemers van Mix Match Museum werken vanuit een Do it Yourself-principe. Daarbij wordt online interactie tussen amateur en professional gestimuleerd door gesprekken tussen de deelnemers en de conservatoren van de musea over de werken in eigen selectie. Deze interactie sluit mooi aan bij de visie van bijvoorbeeld het Van Abbemuseum, dat van mening is dat iedereen zijn eigen verhaal kan vertellen met de werken in eigen collecties en dat deze nieuwe invalshoeken een collectie alleen maar kunnen verrijken.

Bij het ontwerpen van een tentoonstellingsconcept komt het publiek ook voor echte problemen te staan. Zo kunnen er van vijftig objecten per instelling, maar zo'n tien à twintig reizen naar andere musea. Bij het selecteren van objecten zal het publiek dus ook al weten of het een tentoonstelling maakt in het Boerhaave, Van Abbe, TwenseWelle of een van de andere musea. De selectie is beperkt gehouden tot vijftig objecten per museum om het voor het deelnemende publiek en de musea behapbaar te houden. Er zijn genoeg verschillende objecten te kiezen en zo blijft het nog overzichtelijk. Voor de deelnemende musea is de logistieke puzzel zo ook te doen.

Inspiratie uit het publiek

Ondanks de participatieve aard van het Mix Match Museum-project beslissen de musea zelf welke tentoonstellingsconcepten gerealiseerd worden. Van oktober tot december 2014 heeft het publiek de tijd om digitaal tentoonstellingen samen te stellen met de driehonderd objecten van de musea. Gedurende deze tijd wordt er binnen elk museum al door een team van medewerkers gekeken naar de ingezonden concepten. Opmerkelijke keuzes en opvallende concepten worden tussentijds al becommentarieerd en besproken door de conservatoren van de instellingen. Dat gebeurt één of twee keer per week, op deze manier wordt er alvast aan een voorselectie gewerkt. Vervolgens komen de musea in januari 2015 bijeen en dienen de conservatoren de interessante en bijzondere voorstellen in. Daarbij worden keuzes gemaakt op basis van inhoud, originaliteit en praktische uitvoerbaarheid. Daarover zegt Dirk van Delft (Museum Boerhaave) het volgende: "Praktisch gezien is het bijvoorbeeld niet haalbaar om een magneet van 17.000 kilo uit Leiden naar Groningen uit te lenen. En een concept dat bijvoorbeeld al in de vaste tentoonstelling van een museum te zien is, zal niet als erg origineel worden gezien". Bas Mühren en Sandra Boks (Kröller-Müller Museum) geven aan: "We zullen op verschillende gronden toetsen: vooral op creativiteit, doortastendheid, nieuwsgierigheid en inventiviteit, maar ook een mooi persoonlijk verhaal is bij ons welkom."