Speels en vindingrijk: kringloopdesign uit Helsinki

Kringloopdesign is al een tijdje booming in Finland. De sieraden liggen in de etalages van elke zichzelf respecterende designwinkel in Helsinki.

Daar kwam ik twee jaar terug achter toen ik tijdens de zomermaanden Helsinki aandeed. We logeerden in een negentiende-eeuws huis met originele handgesneden houten balustrades en daklijsten op een bosrijk eilandje vlak voor de kust van de Finse hoofdstad.  Minstens drie keer per week roeiden we naar het vasteland voor de boodschappen, de terrasjes en  de straatmuzikanten, die er van uitzonderlijk hoog niveau zijn. En niet te vergeten om design te bekijken, want Helsinki was designhoofdstad 2012.

Ter ere daarvan had  een groepje duurzame designers  subsidie gekregen om een eigen kraampje  te bemannen op de markt tussen de 'gewone' designers, de uitventers van bosbessen en kantarellen  (vooral uit Estland) en gefrittuurde Laplandse riviervisjes. Het aanbod was bijzonder vindingrijk! De sierraden en gebruiksvoorwerpen waren gemaakt van oude roeispanen, potloodstompjes, afgedankte zilveren lepeltjes en gebruikte  fietsbanden.

Chique rubber

Een van hen, Jaime Vizcaya, ging pas na twintig jaar in het designvak op de duurzame toer. Met een master industrieel ontwerp aan de Universiteit van Helsinki in zijn zak en een goede baan als technisch onderzoeker bij Nokia, kreeg hij steeds meer moeite met verkwistende massaproductie. Na een tijdelijk aanstelling als docent duurzaam design aan de academie van  Shanghai begon hij voor zich zelf met sierraden van gebruikt rubber. 

Behalve oorbellen, maakt Vizcaya ringen, kettingen, vlinderdasjes en haaraccessoires. Hij loopt er heel wat fietsenmakers voor af. Hij  laat een halssnoer door zijn vingers glijden, trekt er zachtjes aan. Het materiaal plooit zich moeiteloos om een elastisch koord. Nergens komt lijm aan te pas. Posters aan de wanden van zijn stalletje van chique gekapte vrouwen in avondkleding met diepe decolletés tonen voor wie de sierraden bedoeld zijn. "Mijn sieraden worden gedragen door mensen die zich goed kleden," aldus de rubberdesigner. Maar bij vrijetijdskledingkleding doen de colliers en broches het ook prima. Zelf draagt hij een ketting die goed afsteekt tegen zijn witte T-shirt.

Contact met mensen, daar gaat het om

Zijn buurman, glasontwerper Jukka Isotalo laat zien hoe drie glazen op elkaar gestapeld, de vorm van een fles aannemen: onderaan een tumbler, daarop een limonade glas en helemaal bovenop een likeurglas dat als dop fungeert, De glazen verwijzen naar hun oorsprong in de consumptiemaatschappij. Ze zijn gemaakt uit afgedankte limonade flessen. 

De markt is voor hem meer een hobby dan dat het hem wat oplevert. Vandaag heeft hij niks verkocht. "Voor de meesten van ons was het geen beste dag," zegt Isotalo.  Maar aan inkomsten geen gebrek. Hij verkoopt vrij veel relatiegeschenken. En naast blokkentorens van glas maakt hij ook juwelen en installaties. Maar toch, een voorwerp op de markt verkopen aan een individu vindt hij een stuk leuker dan een hele partij aan een bedrijf. "Het zit ‘m in het contact met mensen. Daar gaat het in het leven toch om."

Duurzaam is voor Isotalo niet alleen maar recycling. Ook sociaal heeft hij het hart op de juiste plek. In een werkplaats in Tanzania begeleidde hij workshops aan kansarmen om glazen uit gebruikte flessen te maken. De mensen daar hielden er een living aan over. Zijn motto is de wereld tenminste op dezelfde manier achterlaten als toen hij geboren werd. En liefst nog een beetje beter.

Duurzaam typsich Fins?

Vizcaya denkt van wel.  Ver voordat de term duurzaamheid populair werd, zamelden de Finnen al glas, papier, chemisch en groenafval gescheiden in. Recyclen maakt deel uit van de Finse lifestyle. Van zijn tijd in Shanghai leerde hij dat de Chinezen  duurzaam produceren omdat het geld en gezondheidswinst oplevert. De Finnen doen het omdat ze in harmonie willen leven met de natuur. Isotalo is het met hem eens:  "We zijn nog niet zo lang geleden vanuit de wouden naar de steden getrokken." Urbanisatie en industrialisatie kwam in Finland pas laat in de negentiende-eeuw op gang. Zelf is hij geboren en getogen in Helsinki. Maar zijn familie ging iedere zomer op vakantie midden in de bossen. Isoltalo: "Finland is natuur, je kunt er niet omheen. De natuur zit achter elk Fins ontwerp."

Breng een bezoek aan het Designmuseum in Helsinki en je begrijpt wat hij bedoelt. De aardewerken schalen en vazen van grote Finse ontwerpers als Tapio Wirkkala en Alvar Aalto zijn een en al natuur. Ze nemen de vorm aan van bladeren,  bloemkelken, ijsschotsen en kantarellen.

Met de natuur als onderdeel van het Finse wezen is de stap naar duurzaam produceren niet zo groot volgens Isotalo.  Een enkel groot merk neemt al het voortouw. Aarikka, fabrikant van onder andere kleding en kunstnijverheid gebruikt voor het bewerken van hout en stoffen geen chemicaliën. "Jammer dat Finlands grootste glasdesignmerk Iittala nog niet zo ver is. Die kunnen een enorme voortrekkersrol  spelen als ze gerecycled glas gaan gebruiken. Maar nee. De klant wil helder glas. En dan krijgt hij helder glas."

Zie voor design in Helsinki:

Designmuseum, site: www.designmuseum.fi,
adres: Högbergsgatan 23, 00120 Helsingfors

sites duurzaam design
www.2elama.com
www.elihukka.com
www.okra.fi

Of voor Fins design dichtbij huiis: 
Kunsthal Rotterdam: Marimekko Design for a happy life t/m 11 mei
link site; www.dekunsthal.nl/22-736-marikmekko.html

Tags

Reageren