Beladen landschap

Beladen landschap als aantrekkelijk recreatiegebied

Bezinningstoerisme als hedendaagse hype

Fort Nigtevecht als laatste rustplaats

ITIN Social

  • Gerard Verbeek
  • Truus Gerritsen
  • Ans Hazenbrouck

Read comments (1)

Beladen landschap

Introduction

Beladen landschap

Aan landschappen waar vroeger iets ingrijpends heeft plaatsgevonden valt met het blote oog vaak niets te zien. Ze zijn mooi of lelijk, intact of gehavend, verder niet. Maar met het geestesoog bekeken wordt het heel anders. Dan verandert de vlakte van Waterloo, de Grebbeberg of de Mokerheide in het toneel van een veldslag en is de grond opeens een plaats waar het verleden voelbaar is. Armando heeft dit soort plekken ‘schuldig landschap’ genoemd, de Franse historicus Pierre Nora schaarde ze onder de ‘lieux de mémoire’. In ieder geval zijn het beladen landschappen: ze zijn belast met wat er gebeurde en wat wij daar nu nog van weten. Dat geldt ook voor plaatsen met een minder gruwelijke geschiedenis, zoals de vele forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie uit de negentiende eeuw, waar nooit is gevochten maar waar soldaten de wacht hielden voor het geval dat. Ook zij spreken op vele manieren tot de verbeelding. Ze geven te denken. Ze verbinden heden en verleden. Ze houden ons spiegel voor. Ze leiden, anders gezegd, tot bezinning. Daarom worden ze veel bezocht, want ze bieden de mogelijkheid tot werkelijke recreatie: tot herscheppen van onszelf.

Foto: Grebbeberg vanaf rivieroeverreservaat De Blauwe Kamer; foto: Rasbak, 2007; gepubliceerd op Wikimedia Commons

Bezinningstoerisme

De term bezinningstoerisme bestaat pas twintig jaar, maar de behoefte waar het uit voortkomt is veel ouder. Meer dan de helft van de Nederlandse bevolking schijnt min of meer bewust op zoek te zijn naar een beleving die antwoord geeft op de vraag naar de zin van het bestaan, of die hun geestelijk en lichamelijk rust geeft in wat wordt ervaren als een hectische wereld. Tien procent van die groep doet daar actief iets mee. Dan heb je het toch over meer dan 800.000 mensen. Wat zij doen is heel divers. Zij gaan naar yogatrainingen of naar cursussen spiritualiteit in een oud klooster, maken wandeltochten om één te worden met de natuur, of bezoeken de beladen landschappen van deze wereld. Dat geeft hun energie, momenten van inzicht, nieuwe herinneringen. Daarvoor willen ze best betalen, en hun aantal neemt jaarlijks toe. Voor beleidsmakers, eigenaars van erfgoed en ondernemers ligt hier een kans. In fort Nigtevecht wordt die kans op een heel speciale wijze benut.

Foto: Affiche coachpraktijk Natuurlijk Loop Pad, 2016

Fort Nigtevecht

Dit fort, gebouwd tussen 1889 en 1903, maakte deel uit van de Stelling van Amsterdam. Het ligt in het open landschap bij Nigtevecht en was bedoeld om bij een inval de sluis tussen de Oude Vecht en het Amsterdam-Rijnkanaal (toen nog Merwedekanaal) en de inlaat van de Vechtwaterleiding te beschermen. Dat is nooit nodig geweest. Toch waren er vanaf de oplevering tot een paar jaar na de Eerste Wereldoorlog aldoor zo’n driehonderd man gelegerd die er uitstaarden over de polders en wachtten tot hun tijd erop zat. Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog is het fort gebruikt als munitiedepot. En in de jaren zestig en zeventig sloeg de Rijksmunt er muntgeld op; daarom werd het ter plaatse ‘Knakenfort’ genoemd. Zowel het fort als het landschap eromheen zijn nog redelijk in oude staat. In juni 2016 kreeg het complex (sinds 1987 in bezit van Vereniging Natuurmonumenten) een bestemming als publiek toegankelijke gedenkplaats. Nabestaanden kunnen in de natuur rond het fort een gedenkteken plaatsen en de as van hun dierbaren verstrooien. In delen van de gebouwen kunnen urnen worden geplaatst. Hierdoor heeft dit landschappelijke monument een nieuwe betekenislaag gekregen; niet alleen abstract en historisch, maar ook persoonlijk en direct. Het is opnieuw ‘beladen’, waardoor het nog meer te bieden heeft.

Foto: Fort Nigtevecht; Jephta Dullaart, 2011

Circa:
Nee

Adres

Velterslaan 1
1391 HV Abcoude
Nederland

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1

Reacties

En datzelfde geldt voor de forten van de Stelling van Amsterdam. Zo verlaten als de forten nu zijn zo druk moeten ze in 1914-1916 zijn geweest. Voetstappen, geschreeuw, bestekgeklingel, suizende olielampen. Mannen die uit het burgerbestaan (oudere lichting dus al gezin en bedrijf) werden onttrokken en met angst en beven hun best deden door er gewoon te zijn. Vrijwillig was het niet dus liefde voor het vaderland zal niet altijd belangrijk zijn geweest.