Huiden en Hunebedden

Het begin van ons avontuur op aarde, dat is de prehistorie. Het betekent niet veel meer dan de geschiedenis van voor de eerste gescheven bronnen. Een wereld vol gevaar, maar wel eentje bevolkt door een bijzonder creatieve nieuwe diersoort: de mens.

Met alleen maar archeologische bronnen, is de prehistorie moeilijk te beschrijven. Wie waren deze mensen en hoe keken ze tegen hun leefwereld aan? We hebben slechts graven en andere vindplaatsen om ons een antwoord te geven. Toch kunnen die wel iets zeggen over menselijke culturen voor de uitvinding van het schrift. Zo delen archeologen de vroegste tijd in aan de hand van het materiaal waar onze werktuigen van gemaakt waren.

Ontwaken

Het Stenen Tijdperk is de periode waarin het grootste deel van de prehistorie zich afspeelde. Zo’n 200.000 jaar geleden ontstond de moderne mens. Door een gebrek aan vacht, klauwen of grote lichamelijke kracht moesten mensen zich beroepen op hun creativiteit om te overleven. Stenen werktuigen waren het gevolg. Deze allervroegste mensen leefden samen in kleine groepen van jagers en verzamelaars die rondtrokken op zoek naar voedsel. Dat harde leven weerhield hun er niet van ook de eerste stappen op cultureel gebied te nemen. Zij begonnen met het begraven van hun doden,  kerfden patronen  schilderden op  werktuigen, bouwden huizen en maakten voor het eerst muziek.

In sommige streken was voldoende voedsel voorradig om lange tijd op één plek te blijven wonen. Hier ontstonden de eerste sociale structuren, zoals stammen met opperhoofden. Sommige groepen zochten de bescherming van grotten. Zo ook in Lascaux, waar zo’n 17.000 jaar geleden een aantal van onze voorouders grandioze grotschilderingen achterlieten. Die levenswijze bleef grotendeels behouden, ook na de IJstijd. Toen Europa namelijk weer opwarmde, veranderen grote delen van Noord-Europa in uitgestrekte wetlands vol vogels en vis. Een klein paradijs voor de mensen die hier leefden.

Vaste stek

Maar ver weg in Mesopotamië stond de mensheid op het punt een grote sprong te maken. De Sumeriërs daar begonnen met het doelbewust zaaien en oogsten van voedzame plantjes. Rond 10.000 voor Christus gingen ze in kleine groepen bij de vruchtbare akkers wonen, ontwikkelden nieuwe werktuigen en wisten bepaalde diersoorten te temmen. Het ene dorp was daar blijkbaar succesvoller in dan het andere: uit deze periode stammen ook de eerste oorlogen.

Landbouwgrond in Mesopotamië had dikwijls bewatering nodig, een tijdrovend karwei waar grote groepen mensen voor nodig waren. Sommige boeren produceerden meer dan anderen en wilden hun overschot ruilen voor iets anders. En eigenlijk moest er ook een plek komen om de goden te eren voor die overvloed. Landbouw zorgde ervoor dat mensen in steeds grotere en complexere groepen gingen samenleven. Ze begonnen zich te clusteren rond markten, heiligdommen of veilige plekken: de eerste steden.

Eerste krabbels

Een stad was een heel bijzonder iets: het merendeel van de inwoners was afhankelijk van een grote groep boeren om  in hun voedsel te voorzien. Met hun handen vrij konden stadsbewoners zich toeleggen op bestuur, administratie, de goden of kunst. Daarmee waren ze al ver op weg naar wat wij nu  ‘beschaving’ zouden noemen. Sluitstuk was de ontwikkeling van het schift rond 3000 voor Christus. Dat kwam voort uit de heel praktische behoefte om informatie vast te kunnen leggen voor later gebruik, maar betekende ook meteen het begin van de geschiedenis.

De Mesopotamiërs werden op de voet gevolgd door de Egyptenaren en Chinezen. Ook aan de andere kant van de wereld, in Meso-America, deed zich dezelfde ontwikkeling voor. Onze voorouders in het noorden volgden pas veel later met de landbouw. Het overvloedige landschap zorgde ervoor dat jagers en verzamelaars  hier veel langer  stand konden houden. Maar ook hier had de tijd niet stilgestaan. Zo leefden de Noord-Europeanen in complexe sociale verbanden, werd er handel gedreven in bijvoorbeeld vuursteen en konden onze primitieve voorouders imposante bouwwerken oprichten, zoals de hunebedden van Drenthe of Stonehenge in Engeland. Beschaving is maar wat je er van maakt.

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0