Bernardus Arps
Bernardus Arps
Bernardus Arps is een schilder van stillevens en landschappen aan het eind van de 19e / begin 20e eeuw. Hij behoorde bij de ‘Schilders van de Veluwezoom’. Daar, in het bosrijke, glooiende gebied ten noorden van de Rijn, schilderde hij zijn mooiste landschappen. Later keerde hij terug naar Den Haag, waar hij vooral stillevens schilderde.
Bernardus beheerste de techniek tot in de puntjes. Daarnaast had hij een ‘gouden touch’. Zijn meeste landschappen heeft hij in de periode voor 1906 geschilderd.
Wodanseiken, berken en heidelandschappen
Arps schilderde de landschappen bij daglicht, bij avondschemering en in de nacht bij maanlicht. ‘Wodanseiken’, berken en heidelandschappen hadden zijn bijzondere belangstelling. Maar ook het boerenleven en het dorpsgezicht, vooral in de omgeving van Oosterbeek en Renkum, hadden zijn aandacht. Hij ontwikkelde een eigen stijl, met sfeervolle kleuren en de taferelen waren tot op zekere hoogte vrij gedetailleerd.
Stillevens
In 1906 vertrok Bernardus met zijn vrouw Ans van Rossem en kinderen naar Den Haag, waar hij zich ging toeleggen op het stilleven. Voor zijn stillevens beschikte Arps over een gevarieerd assortiment objecten, vaak in combinatie met draperieën van mooie stoffen en bloemen in bijzondere vazen.
Vijftien jaar later, in 1921, keerde hij weer terug naar de Veluwezoom. De journalist Johan Wesselink, een kenner van de kunst in de 20e eeuw in Gelderland, was lovend over de werken en in het bijzonder de stillevens van Bernardus Arps:
“Oppervlakkig gezien is men geneigd ze in te delen bij die stillevens waarvan het publiek zo gaarne zegt ‘net echt’, doch bij beter beschouwen ontdekken wij soms een sprookjesachtige schoonheid, die boeit. Bovendien is de techniek in haar preciesheid te bewonderen. Opmerkelijk is die fantastische lichtglans, die hij in vele stillevens geeft. Dan is het een schijnsel uit een lampje, dan weer een glans over de ronding van glas, soms over een patina, een geoxideerd metaal, een bloem.”
En hij vervolgt: “Wij zien deze glanzen als geheimzinnige kernen in het donker der omgeving. Er is de waterlelie, de pauweveer van een verbluffende subtiliteit, het stilleven van de papaverbollen in opgegraven flesch, waarop een gouden en parelmoeren patina gelegd is, er zijn de boeken bij lamplicht, een pot met ingemaakte tomaten, een stilleven met tin, een Chinees stilleven. Zij ademen alle dezelfde stille sfeer, bezitten alle den zelfde geest van meditatie, vertonen alle de unieke zorgvuldigheid en fijnheid van de schildering, de bijzondere eigenschappen van de schilder.”
Waarom was Bernardus naar Den Haag gegaan?
Daar zijn verschillende redenen voor. De belangrijkste was dat hij behoefte had aan een uitgebreider sociaal netwerk, meer contacten met collega’s, critici, handelaren en verzamelaars. Een bijkomende reden was dat zijn stillevens meer gewaardeerd werden dan zijn landschappen. ‘s-Gravenhage was een stad met veel vermogende inwoners en er waren gemiddeld meer mensen geïnteresseerd in het kopen van kunstobjecten, waaronder schilderijen. Daarnaast werd hij door zijn eveneens schilderende jongere broer Willem Arps gesteund in de verkoop van zijn werk in Den Haag. Willem Arps dreef in de Nobelstraat 4 in Den Haag de kunsthandel Arps & Co, met de status Hofdrukkerij en later Hofleverancier.
Dat hij Den Haag verkoos boven Amsterdam - hij was sinds 1900 lid van Arti et Amicitiae - kwam omdat hij zich vooral aangetrokken voelde door de schilders van de Haagse School. Hij had in Oosterbeek al kennis gemaakt met vertegenwoordigers van de latere generatie van deze School, waar onder de schilder Théophile de Bock, en hij rekende zichzelf ook tot deze generatie. Uiteindelijk heeft Arps in zijn Haagse tijd vooral naam heeft gemaakt als schilder van stillevens en minder om zijn fraaie landschappen.
Lid van Schilderkundig Genootschap Pulchri Studio
In maart 1908 meldde Arps zich aan bij het Haagse Schilderkundig Genootschap Pulchri Studio. Daar werd hij met open armen ontvangen. In de periode tot 1924 nam hij deel aan zeker 19 tentoonstellingen. Meestal bood hij per tentoonstelling één of twee schilderijen aan. Bij deze 19 tentoonstellingen werden gemiddeld 130 schilderijen ingebracht. In totaal deed Arps mee met 26 schilderijen, 22 stillevens en slechts 4 landschappen.
Het lidmaatschap van Arti et Amicitiae en Pulchri Studio bood hem de gelegenheid om zijn schilderijen op tentoonstellingen te presenteren en ter verkoop aan te bieden. Van dat laatste heeft hij weinig gebruik gemaakt. Hij moest het vooral hebben van zijn contacten met gerenommeerde handelaars. In krantenknipsels uit die jaren blijkt dat Arps hiermee druk doende was. Zo was er in juni 1904 een verkooptentoonstelling bij de Kunstzalen Oldenzeel in Rotterdam en in april 1912 een tentoonstelling Kunsthandel Esher Surrey, te Scheveningen. Bij Oldenzeel waren 43 schilderijen aangeboden, 35 landschappen en 8 stillevens. Bij Esher Surrey ging het om 34 schilderijen en 12 aquarellen, hiervan waren 26 stillevens, 16 landschappen en 4 portretten.
Waarde van de schilderijen
De catalogus van Oldenzeel meldt ook de prijzen van de schilderijen. Het grootste schilderij, van Kasteel Doorwerth, werd voor de respectabele prijs van f 700,- aangeboden. Dit schilderij is uiteindelijk in de verzameling van de Gemeente Renkum terecht gekomen, maar is jammer genoeg in de oorlog verloren gegaan. Van de periode 1902 tot 1918 is van Arps een notitieboekje bewaard gebleven dat een goede indruk geeft van de verkoop van zijn schilderijen aan kunsthandelaren, particulieren en veilingen. Gerenommeerde namen passeren de revue, zoals die van Arti Scheveningen, Artibus Sacrum, d’Audretsch, Couvé Kon. Bazar, Gr. Kon. Bazar, Fa. Goupil (zeer regelmatig) en Kunstliefde Utrecht.
Ook de Larensche kunsthandel Amsterdam, Amsterdams Stedelijk Museum St. Lucas, Pulchri (regelmatig), Scholtens Groningen, J. C. Schüller en Unger en van Mens (regelmatig), Vermeulen worden vermeld. Een enkele keer was er belangstelling uit het buitenland (Buenos Aires, Berlijn, Stuttgart en Wenen).
Bernardus Arps was bijzonder actief om zijn werk te tonen. Hij was lid van niet minder dan drie kunstverenigingen. We noemden al Arti et Amicitiae in Amsterdam en Pulchri Studio in ’s-Gravenhage. De derde vereniging was Pictura Veluvensis in Renkum met leden als Théophile de Bock, Ch. B. Dankmeijer, C. Kuypers en H. A. van Ingen. In december 1900 was hij al lid geworden van de Maatschappij Arti et Amicitiae. In de periode van 1901 tot 1912 heeft hij negen keer deelgenomen aan tentoonstellingen. Om een idee te geven: Voor deze negen tentoonstellingen werden gemiddeld 220 schilderijen per tentoonstelling ingebracht. Arps bood per tentoonstelling één of twee schilderijen aan, in totaal 11 schilderijen waarvan 3 landschappen en 8 stillevens.
Terug naar de Veluwezoom
In 1921 keerde het echtpaar Arps weer terug in de Veluwezoom, naar Oosterbeek. Het was de plek waar ze hun hart aan hadden verpand. Bernardus Arps heeft zijn schilderijen vrijwel nooit gedateerd en het is daarom moeilijk in te schatten in welke periode hij welke schilderijen heeft gemaakt. Men kan dus moeilijk vaststellen of hij in de laatste periode van zijn leven, van 1921 tot zijn overlijden in 1938, nog erg productief is geweest.
Het lijkt er op dat hij na 1924 - voor zover bekend de laatste keer dat hij meedeed aan een tentoonstelling bij Pulchri Studio - palet en penseel minder hanteerde. Wel heeft hij zijn echtgenote Ans en zichzelf tot twee keer toe geportretteerd, frontaal en zittend in hun geliefde stoelen. Bernardus en zijn echtgenote Ans hebben intens genoten van hun mooie woonhuis Bernanco aan de Utrechtscheweg 111 en hun ruime achtertuin. Zij gingen op latere leeftijd nog maar zelden op reis.
Bernardus Arps is op 26 september 1938 in Oosterbeek overleden; hij werd begraven op de begraafplaats Moscowa te Arnhem. Zijn echtgenote overleefde hem zes jaar; zij overleed in de winter van 1944 in Leiden en werd in 1946 in het graf van haar echtgenoot bijgezet.
Met dank aan "Biografie in een notendop." door Charles E.S. Arps. En voorts Frederiek Pekelharing-de Planque, Ella Arps, Paul Arps en Dick van Veelen.
Zie ook het boek ‘De schilders van de Veluwezoom’, https://bit.ly/3IQiNJd
Afbeeldingen
1) Bernardus Arps met zijn vrouw Ans van Rossem en kinderen, 2 – 4) stillevens, 5) landschap, 6 - 7) stillevens, 8 - 10) landschappen, 11) stilleven, 12) landschap, 13) het wapen van hofleveranciers Arps
http://marbellamarbella.es/2022-10-12/world-fine-art-professionals-and-t...
