Inleiding
Een in 1918-1920 tot stand gekomen HANDELSKANTOOR. Ook genoemd 'Gebouw Batavia'. Ontworpen in opdracht van de N.V. Batavia Arak Maatschappij door de architect J.H. Slot, die hierbij gebruik maakte van de stijl van de Amsterdamse School. Behalve kantoorgebouw tevens magazijnruimte en inpandige conciërgewoning. Bij de bouw was verder de N.V. Gewapend Beton "De Kondor" betrokken. Enkele latere verbouwingen. Het gebouw heeft een voorgevel aan de zijde van de Prins Hendrikkade en een achtergevel aan de zijde van de Oude Zijds Kolk. De recente uitbouw in verband met de tegenwoordige (1995) horeca-bestemming.
Omschrijving
Op een nagenoeg rechthoekig grondplan tot stand gekomen gebouw met vijf bouwlagen. Voornamelijk plat dak met steile schilden met shingles. Bakstenen gevels in verschillende metselverbanden. De gevel aan de zijde van de Prins Hendrikkade is asymmetrisch en sterk geleed. Aan de rechterzijde een gesloten geveldeel met smalle halfronde uitbouw over alle verdiepingen. Per verdieping hierin een halfrond venster met recent raam met kalf. Verder halfrond gemetselde delen met uitkragende banden. Op de begane grond een toegangspartij met portiek met schuine bovenwanden en decoratief metsel- en tegelwerk en natuurstenen hoekstuk. Aan de onderzijde van de halfronde uitbouw een ornament met concentrische ringen. In het opgaande metselwerk getande bakstenen stijl. Aan de linkerzijde boven de begane grond een horizontaal geveldeel met afwijkend baksteenformaat. Hierop metalen regelwerk waarop 'GEBOUW BATAVIA'. Aan weerszijden gemetselde accenten met uitkragende banden. Op de accenten bouwbeeldhouwwerk voorstellende groepen apen. Serie van vijf hoge vensteropeningen met recente ramen. Dergelijke vensters ook op de verdiepingen. Smalle doorlopende muurdammen en decoratief gemetselde geveldelen tussen de verdiepingen. Overig bouwbeeldhouwwerk voorstellende olifantenkoppen. Vierde verdieping als gevel beëindiging in versoberde uitvoering, afgesloten met reeks licht gepunte kantelen. Geheel links een hoger doorlopende muurdam met opzetstuk. Aan de zijde van de Oude Zijds Kolk bevindt zich een symmetrische en sterk gelede gevel. Corresponderend met de gevel aan de zijde van de Prins Hendrikkade ook hier een horizontaal geveldeel met afwijkend baksteenformaat. Ook hier metalen regelwerk waarop 'GEBOUW BATAVIA'. Onder dit deel de eenvoudige vensters van begane grond en souterrain. De series van vijf vensters op de eerste, tweede en derde verdieping hebben nog de oorspronkelijke bovenlichten met glas-in-lood raamvulling. Overige delen met doorlopende smalle muurdammen en decoratief gebruik van metselwerk tussen de verdiepingen is overeenkomstig de gevel aan de zijde van de Prins Hendrikkade. Eenvoudige en rechte gevelbeëindiging.
Waardering
Kantoorgebouw van algemeen belang vanwege de architectuur- en cultuurhistorische waarde. Tevens vanwege situationele waarde, vanwege de de ligging aan zowel Prins hendrikkade als Oude Zijds Kolk.
Een Nieuw Historiserend ontwerp is het voorm. kantoor van de Ned. Indische Escompto Maatschappij (Keizersgracht 573-575; 1909-'10, J.A. van Straaten) met kolossale pilasters en een gebeeldhouwd fronton. Karakteristieke meandervormen vertoont het door K.P.C. de Bazel ontworpen voorm. Reisbureau der Staatsspoorwegen (Dam 10; 1913), een smal vijflaags hoekpand met opvallende rood-wit geblokte lisenen. Het voorm. kantoor met boekenmagazijn van de Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels (Herengracht 124-128; 1920, B.J. Ouëndag) heeft een jongere natuurstenen pui (1960, W.B. Ouëndag en A. Staal). Uit dezelfde tijd stamt het hoge en smalle expressionistische kantoorgebouw Batavia (Prins Hendrikkade 84-85; 1918-'20, J.H. Slot). De grotendeels in kunststeen uitgevoerde voorgevel van het voorm. kantoor van de Ned. Tabaksmaatschappij (Rokin 109-111; 1920-'23, J. London) wordt geleed door gecanneleerde halfzuilen met fantasiekapitelen en heeft daartussen stalen ramen met smeedijzeren hekjes. Het hoofdgestel toont in reliëf een omkranst tabaksvat. Het forse expressionistische kantoorgebouw Westermarkt 2 is het laatste ontwerp van G. van Arkel en werd na zijn dood in 1919 voltooid door zijn compagnon H.J. Breman. De over drie verdiepingen doorlopende erker boven de ingang wordt bekroond door een keperboogvormig fronton. Het door A.D.N. van Gendt ontworpen voorm. hoofdkantoor van de Deli-Batavia Maatschappij (Herengracht 286-290; 1920-'22) heeft een betonconstructie en classicistisch ingedeelde bakstenen gevels met expressionistische details. Hal en trappenhuis zijn betegeld met groengrijs geglazuurde tegels; de glas-in-loodramen zijn vervaardigd door W. Bogtman. Sinds 1965 is het gebouw in gebruik bij de Universiteit van Amsterdam (na 1990 als Kunsthistorisch Instituut). Verder ontwierp A.D.N. van Gendt voor de firma Praetorius & Zn. het vijflaagse kantoorgebouw Drie Koningen (Singel 204-208; 1920), dat is voorzien van hoekrisalieten, een granieten basement en expressionistisch beeldhouwwerk. Het voorm. kantoor van Bunge's Handelsmaatschappij (Spuistraat 210-212; 1932-'34) , tegenwoordig als ‘Bungehuis’ onderdeel van de Universiteit van Amsterdam, is eveneens ontworpen door A.D.N. van Gendt, maar werd na zijn dood (1932) voltooid onder leiding van W.J. Klok. Dit zeslaagse gebouw met souterrain is opgetrokken met een betonskelet. De door muurdammen en erkerachtige vensterassen gelede gevels hebben bronzen kozijnen en een bekleding met geel-grijs graniet (plint) en Muschkelkalksteen. Onder de begane-grondvensters is een eenvoudig meanderpatroon aangebracht. De vestibule, de hal en het trappenhuis hebben nog de strakke art-déco vormgeving met grijs-blauw geglazuurde betegeling (fabriek ‘De Porceleyne Fles’). Gebouwd als bedrijfsverzamelgebouw is het tien bouwlagen hoge kantoorgebouw Candida (NZ Voorburgwal 116-120 en Spuistraat 77-81; 1931-'32, F.A. Warners) met betonskelet en zakelijkexpressionistische gevels. Het voorm. kantoor van William Koch & Co (Keizersgracht 316; 1935) is een bij de omringende grachtenpanden aansluitend traditionalistisch ontwerp van A.A. Kok. Het beeldhouwwerk aan de hardstenen plint is van J.M. Veldheer.
