Inleiding
De BLEKERIJ 'Kleederbleekerij Het Wapen van Amsterdam' is evenals de ernaast staande en oorspronkelijk bij de blekerij horende woningen (Blekersingel 55-58) gebouwd in 1900, in opdracht van de toenmalige directeur Jaspers. Het voormalige onderkomen van de stoomblekerij is opgetrokken in een aan het Eclecticisme verwante bouwstijl met invloeden van de Neo-Hollandse Renaissance. De ontwerper van zowel de woningen als de blekerij is mogelijk de architect Nederhorst geweest. De blekerij staat op een terrein, waar van oudsher al een wasserij met blekerij was gesitueerd. Het was één van de vele blekerijen die eeuwen lang van groot belang voor de Goudse economie waren. De naam de Blekersingel refereert nog aan de diverse blekerijen die alleen al aan deze straat waren gevestigd. De inwendig ingrijpend gewijzigde blekerij is al geruime tijd niet meer als zodanig in gebruik en functioneert tegenwoordig als woonhuis.
Het interieur en het grotendeels vernieuwde, voormalige ketelhuis achter de blekerij zijn voor de bescherming van rijkswege van ondergeschikt belang.
Omschrijving
Vanuit een vierkante plattegrond in voornamelijk schone baksteen opgetrokken bedrijfsgebouw van drie bouwlagen en een mazzanino onder een met gesmoorde bouletpannen gedekt mansardedak. De voorgevel wordt verlevendigd door een wit geschilderde gepleisterde plint, dito speklaagjes en accenten rondom de gevelopeningen. De regelmatig gelede gevel bevat getoogde vensters met vierruits ramen en sluit- en aanzetstenen van gepleisterde baksteen en in de mezzanino ventilatieroosters in de liggende vensters. Deze bevinden zich tussen consoles die een om de lisenen gecorniste, geprofileerde gootlijst ondersteunen. De hoekliseen is voorzien van een diamantkop. De hoger opgetrokken ingangstravee met Vlaamse gevel is excentrisch in de gevel geplaatst met links daarvan drie vensterassen en rechts vier vensterassen. De entreepartij is extra uitgebouwd over de eerste en de tweede bouwlaag met op de begane grond bevat een dubbele deur onder een geprofileerd kalf en een rondboogvormig bovenlicht met radiale roedenverdeling en "KLEEDERBLEEKERIJ HET WAPEN VAN AMSTERDAM" in ijzeren letters. De deuren staan tussen gepleisterde pilasters met liggende schijnvoegen en diamantkoppen. De rondboog van het bovenlicht wordt geaccentueerd door sluit-en aanzetstenen; de sluitsteen staat in vebinding met een cordonlijst. Tussen de cordonlijst en de doorgetrokken onderdorpel van de vensters op de tweede verdieping staat een cartouche met rolwerk en de naam M. Peeters. De twee, tussen lisenen geplaatste, vensters boven de entree zijn getoogd en voorzien van tweeruits schuiframen en sluit- en aanzetstenen. Daarboven de Vlaamse gevel, die de geprofileerde gootlijst doorbreekt, is van het type tuitgevel en bevat een breed getoogd venster, een geveltop met geprofileerde deklijst en schouders, alsmede een uitgemetselde tenant met kroonlijst en ijzeren, pumeelvormige bekroning met "1900" in de windvaan.
Geheel rechts in de gevel bevindt zich een tussen lisenen staande dubbele inrijdeur binnen een getoogd kozijn en onder een segmentboog met sluit- en aanzetstenen.
De achtergevel is eveneens voorzien van lisenen en een groot aantal getoogde gevelopeningen, die worden geaccentuurd door sluit- en aanzetstenen. De gevel wordt op de begane grond voor een deel aan het zicht onttrokken door een serre onder een met pannen gedekt lessenaardak en een onder een plat dak staande aanbouw hier links van. De meeste verdiepingsvensters hier boven zijn vergelijkbaar met die in voorgevel. De vier vensters boven de serre zijn echter aanmerkelijk kleiner. De twee ingangstraveeën rechts van de serre bevatten niet oorspronkelijke dubbele deuren. De dubbele deur in de rechter travee staat onder een driedelig bovenlicht. De travee hier links van is risalerend op de begane grond en de deuren zijn breder. De vensters hierboven zijn echter minder breed dan de verdiepingsvensters boven de smallere rechter entree.
Waardering
De blekerij is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de stedebouwkundige waarde:
- als een bijzondere uitdrukking van een voor Gouda ooit belangrijke bedrijvigheid en sociaal-economische ontwikkeling.
- als voorbeeld van een voor de bouwtijd nog gangbare bouwstijl (Eclectisisme) en de aan het oorspronkelijke gebruik gerelateerde detaillering.
- vanwege ensemblewaarde en stedebouwkundige waarde als representatief onderdeel van een gesloten gevelwand en als belangrijk onderdeel van een complex met een sterke functionele en visuele relatie tussen de samenstellende onderdelen.
- van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van de voorgevel.
- vanwege de zeldzaamheidswaarde als overblijfsel van een vrijwel verloren gegane bedrijfstak.
Nijverheid. De voorm. blekerij De Drie Notenboomen (Kattensingel 1-2) van de firma L. Jaspers & Zn. is een wit gepleisterd fabrieksgebouw met mansardedak uit 1849. De poortvleugel heeft een gebosseerde bakstenen poortomlijsting en in het boogveld een gepolychromeerd reliëf. De blekerij Het Wapen van Amsterdam (Blekerssingel 58) werd in 1900 gebouwd voor M. Peeters, mogelijk naar ontwerp van H.J. Nederhorst. Het drielaagse neorenaissance-gebouw heeft een lage zolderverdieping (droogzolder) met gietijzeren roosters. Als directiewoningen dienden de ernaast gelegen panden Blekerssingel 55-57 in rijke neorenaissance-stijl. De voorm. Koninklijke Goudsche Machinale Garenspinnerij (Turfsingel 32-34) , waar onder meer lonten voor kaarsen werden gemaakt, werd gesticht in 1861. De in 1865 gebouwde fabriek ging in 1916 door brand verloren en werd vervolgens vervangen door het nog bestaande complex met rationalistische details naar plannen van J. Hartkamp. De garenspinnerij is tot 1981 in bedrijf gebleven. De langgerekte bedrijfshal met ijzeren spantconstructie en het kantoorgebouw zijn in 1984 verbouwd tot cultureel centrum. De voorm. Plateelbakkerij Zuid-Holland (Raam 28-32) , gesticht in 1898, draagt sinds 1903 deze naam en is bekend geworden om haar jugendstil-aardewerk. In de periode 1910-'20 heeft men diverse nieuwe bedrijfsruimten toegevoegd. Een van de oudste gebouwen is de houten kleischuur (Vest 2; circa 1900). De fabriekshallen aan de kant van de Raam (1918) gaan schuil achter historiserende klok- en trapgevels. De werkplaatsen hebben sheddaken met een houten constructie op gietijzeren kolommen. De bedrijfswatertoren dateert van 1923. De voorm. kaasfabriek De Producent (Wachtelstraat 52) kwam tot stand voor de Coöperatieve Kaasproducentenvereniging tot Export van Volvette Goudsche Kaas onder Rijkskeurmerk (opgericht 1915). Van de fabriek resteren het enorme vierlaags kaaspakhuis met kleine getraliede vensters en het streng vormgegeven kantoorgebouw, beide gebouwd in 1919 naar ontwerp van P.D. Stuurman.
