Inleiding OPZICHTERSWONING bij de Zuiderbegraafplaats, vrijstaand gesitueerd aan de oostzijde buiten de omheining van de statige Zuiderbegraafplaats (aanleg uit 1828) ter rechterzijde van het toegangshek, gebouwd in 1864 in opdracht van de gemeente naar ontwerp van stadsbouwmeester J.G. van Beusekom in een eclectische bouwstijl. Het gebouw is thans nog in gebruik als opzichterswoning. Omschrijving Het karakteristieke gebouw is opgetrokken op een rechthoekige plattegrond en telt één bouwlaag onder een zadeldak, belegd met een grijze golfpan. De gevels zijn opgemetseld uit rode baksteen en voorzien van een gepleisterde plint. De voorgevel is vijf traveeën breed en bevat in het midden de toegang, die bestaat uit een houten paneeldeur met stuc omlijsting, die wordt bekroond door een kroonlijst met architraaf. Het bovenlicht is versierd met een gietijzeren levensboom. Aan weerszijden bevinden zich twee vensters met een zesruits roedeverdeling, die segmentboogvormig gesloten zijn en zijn gedecoreerd met geprofileerd stuc lijstwerk ('wenkbrauwen') op consoles. In de zuidelijke zijgevel bevindt zich een dubbele houten paneeldeur met bovenlicht en in de topgevel hierboven een tweedelig venster met identiek stuc lijstwerk als in de voorgevel. De gevel wordt afgesloten door een houten kroonlijst, die een geprofileerde houten bakgoot draagt. Onder de kroonlijst zijn acht gietijzeren ankerrozetten aangebracht. De afdekking van de zijgevels rust op trapsgewijs klimmend, uitkragend metselwerk. Waardering OPZICHTERSWONING bij de Zuiderbegraafplaats, opgetrokken in 1864 in een ingetogen eclectische bouwstijl naar ontwerp van stadsbouwmeester J.G. van Beusekom, van algemeen belang vanwege zijn cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde vanwege de opmerkelijke architectonische gaafheid van het exterieur en vanwege zijn ruimtelijk-historische relatie met het complex van de niet van rijkswege beschermenswaardige Zuiderbegraafplaats in Groningen.
Begraafplaatsen. De op een driehoekig terrein in 1827 aangelegde Noorderbegraafplaats (Moesstraat 98) heeft een neoclassicistisch ingangshek met daarnaast de voorm. opzichterswoning uit 1871. Het ernaast gelegen baarhuisje is iets jonger. Een deel van het terrein dient als Isr. begraafplaats. De rechthoekig aangelegde Zuiderbegraafplaats (Hereweg 87) werd in 1828 in gebruik genomen. De opzichterswoning uit 1876 is een eclectisch ontwerp van J.G. van Beusekom. Midden op de begraafplaats bevindt zich de, voor Nederlandse begrippen enorme, marmeren graftombe van de familie Scholten. De Groninger aardappelmeel- en strokartonfabrikant W.A. Scholten ontwierp zelf de in 1882 opgerichte, rijk gedecoreerde graftombe. Plaquettes noemen de landen waar Scholten fabrieken stichtte; ovale reliëfvoorstellingen symboliseren handel, nijverheid en industrie. Boven de koperen deuren is na de dood van W.A. Scholten (†1892) een door P.A. de Leeuw gebeeldhouwde treurende vrouwenfiguur aangebracht met in haar hand zijn buste. Verder zijn onder meer interessant het gietijzeren grafmonument voor de op de Schelde gesneuvelde schout-bij-nacht Jan Evert Lewe van Aduard (†1832) en het in 1862 heropgerichte monument voor de Groninger schutters en vrijwillige jagers die in 1831 te Houthalen en Bautersem sneuvelden. Vermeldenswaardig zijn onder meer de graven van dominee H. de Cock (†1842), voorman van de Afscheiding van 1834, de dichter J.J.A. Goeverneur (†1889), de uitgevers J.B. Wolters (†1860) en P. Noordhoff (†1903), rijksarchivaris J.A. Feith (†1913), de schilder O. Eerelman (†1926) en het familiegraf van de fietsenfabrikanten Fongers. Het recent van een nieuwe aula voorziene R.K. kerkhof (Hereweg 89) is aangelegd in 1873.
