Oude Nederlands Hervormde Kerk, eenbeukige romaanse kerk

Oude Ned. Herv. Kerk. Eenbeukige romaanse kerk (XII) met tufstenen muren, waarin rondbogige vensters. Tufstenen toren (XII A) versierd met lisenen en boogfriezen verhoogd met een gotische klokkenverdieping en slanke ingesnoerde naaldspits (XVII). Het iets smallere, gotische koor, gesloopt bij de buiten gebruikstelling der kerk in 1841, bij de restauratie 1948-1950 in eenvoudige, rechthoekige vorm herbouwd. Aan de noordzijde bakstenen kapel (XVIa) met een netgewelf. De kerk bezit een zandstenen epitaaf (1616) voor Joseph van Arnhem, zoon van de landrentmeester Paul van Arnhem, die op Nederhagen woonde. Oostelijk van de kerk, ter plaatse van het v.m. gotische koor, grafzerk (XVId) van het geslacht van Arnhem van Nederhagen. In de toren een luiklok van Pierre Hemony (1678).

De oude Herv. kerk (Kerkstraat 56), oorspronkelijk gewijd aan St. Mattheus - maar ‘oude Jan’ genoemd -, is een eenbeukige kerk met kapel, recht gesloten koor en een toren van drie geledingen met ingesnoerde spits. Het mogelijk nog laat-11de-eeuwse, tufstenen schip kreeg in de eerste helft van de 12de eeuw een door lisenen en boogfriezen gelede tufstenen romaanse toren. Aan de noordzijde bouwde men begin 16de eeuw een forse kapel met netgewelf. Na een herstelling in 1629 kreeg de toren een verhoging in baksteen; de spits stamt van na een brand in 1831. In de toren hangt een door Pieter Hemony gegoten klok (1678). Het laat-14de-eeuwse gotische koor werd gesloopt in 1841, toen de kerk buiten gebruik werd gesteld. Tijdens een restauratie in 1949-'52, naar plannen van J.G.A. Heineman, kreeg de kerk een eenvoudig recht gesloten koor. In de kerk bevindt zich de grafsteen van Joseph van Arnhem (†1616).