Schreierstoren

Schreierstoren. Aan de veldzijde halfronde, aan de stadszijde vlakke muurtoren van de ommuring van 1481, Dikwijls verbouwd, bekroning en spits later. Velerlei aanbouwsels.

Verdedigingswerken. Van de vanaf 1481 aangelegde ommuring ter plaatse van de huidige Singel, Kloveniersburgwal en Geldersekade resteren nog drie gebouwen. De Schreierstoren (Prins Hendrikkade 94-95) aan het noordelijke uiteinde van de Geldersekade is een herhaalde malen verbouwde halfronde bakstenen toren uit circa 1485. De boven een boogfries uitkragende verdieping stamt uit 1532. In het muurwerk zit een gevelsteen uit 1569. De St.-Anthoniespoort (Nieuwmarkt 4) , of waag, kwam in 1488 (gevelsteen) tot stand met een voorpoort met twee ronde - bovenaan achtzijdige - hoektorens en een hoofdpoort voorzien van twee ronde hoektorens en aan de stadszijde een achtzijdige traptoren. De voorpoort was over de gracht uitgebouwd en door vleugelmuren met de hoofdpoort verbonden. Bij de ombouw tot waag in 1617 heeft men de ruimte tussen de voor- en de hoofdpoort volgebouwd en een traptoren toegevoegd. Op de verdieping hadden de schutters een wachtlokaal en er waren vier gildekamers (smeden, metselaars, schilders en chirurgijns), elk met een eigen opgang en daarboven gebeeldhouwde versieringen (meesterproeven). In 1691 verrees de hoge middentoren, met op de tweede verdieping een ronde snijzaal voor het chirurgijnsgilde. Na de sluiting van de waag (1819) diende het gebouw als brandweerkazerne, en na een verbouwing in 1891 (Weismann) als gemeentearchief (tot 1914) en oudheidkamer. Vervolgens waren er het Amsterdams Amsterdam, Montelbaanstoren Historisch Museum (1926-'76) en Joods Historisch Museum (1935-'87) gehuisvest. De poort is gerestaureerd in 1992-'94. De Munttoren (Muntplein 12) is een restant van de rond 1485 gebouwde en in 1619 door brand verwoeste Regulierspoort. In 1620 kreeg deze ronde toren een met lood beklede achtzijdige houten bovenbouw naar plannen van Hendrick de Keyser. In de toren hangt een carillon, waarvan 18 klokken zijn gegoten door François en Pieter Hemony (1651-'68). De toren ontleent zijn naam aan de Munt die in 1672-'73 in het tegen de toren aangebouwde wachthuis was ingericht. Het huidige wachthuis in neorenaissance-stijl (1887, W. Springer) heeft men in 1939 deels vernieuwd en voorzien van een doorgang.