Inleiding
De villa "t Groote Holt" is gebouwd in 1875 in sobere eclectische trant. Volgens de overlevering heeft het huis ooit in Smilde gestaan, is steen voor steen afgebroken en weer opgebouwd in Assen. Het grote, vrijstaande WOONHUIS, dat ook een functie heeft gehad als kantoor der belastingen behoort tot de oudere panden in de "paleizenbuurt" en dateert uit het jaar van de aanleg van het Van der Feltzpark (1875). Het op het kruispunt georienteerde pand is een representatieve vertegenwoordiger van de waardevolle, voornamelijk negentiende en vroeg-twintigste eeuwse woonhuisarchitectuur voor de gegoede Asser burgerij in dit gedeelte van de oude stad. Het achter het huis staande twintigste eeuwse pand en het tussenlid vallen buiten de bescherming.
Omschrijving.
Het uit drie delen samengestelde huis heeft cremekleurige gepleisterde gevels met schijnvoegen, plint, smalle cordonlijst en een verdieping onder twee met tuiles du nord en Oegstgeester pannen gedekte schilddaken en een met Hollandse pannen gedekt zadeldak. De symmetrische voorgevel heeft een door middel van lisenen geaccentueerd, driedelig aanzicht met een hoger opgaande middenpartij met tuitgevel onder zadeldak. Deze middenpartij, zowel als de bouwdelen aan weerszijden hebben aan de voorzijde per bouwlaag twee licht getoogde, met persiennes behangen acht- (begane grond) en zesruitsvensters (verdieping) binnen een profiellijst. De middenpartij heeft een zadeldak en is voorzien van een breed balkon met smeedijzeren hekken, waarop twee porte brisées uitkomen. De naam van het huis staat vermeld in de casementen onder het openslaande rondboogvenster binnen een spaarveld met klimmende rondboogfries in een geveltop die is voorzien van schouders en een geprofileerde deklijst. De lagere bouwdelen aan weerszijden hebben een schilddak en worden beëindigd door een entablement met uitkragende, geprofileerde gootlijst. De drie-assige linker zijgevel is eveneens symmetrisch met vensters als in de voorgevel en een eveneens omlijste entree. Deze heeft een paneel-vleugeldeur met gietijzeren raamijzers onder geprofileerd kalf en segmentboogvormig bovenlicht met gebogen roedenverdeling. In de symmetrisch ingedeelde achtergevel staan zes- en achtruitsvensters en een tuin-porte brisée. De gevel is in het midden voorzien van een puntgeveltje met aan weerszijden een eenvoudige dakkapel met plat dak. Het vroeg-twintigste eeuwse pand in de tuin is door middel van een tussenlid met plat dak verbonden met het huis. De symmetrische rechter zijgevel is vergelijkbaar met de linker. De tuin- porte brisée heeft hier een bovenlicht met een invulling van radiaal geplaatste gedraaide balusters binnen een geprofileerde rondboog. De tuin ligt achter een erfscheiding in de vorm van hekken van smeed- en gietijzer tussen gecanneleerde, gietijzeren balusters. De tuin- en de toegangshekken zijn bevestigd aan vierkante hekpijlers van baksteen.
Waardering
Het karakteristieke pand is van architectuurhistorische waarde als gaaf en mooi voorbeeld van negentiende eeuwse woonhuisarchitectuur voor de gegoede burgerij. Omdat het beeldbepalend pand is gesitueerd op een gevoelige locatie in de "paleizenbuurt", waar veel waardevolle negentiende eeuwse en vroeg twintigste eeuwse woonhuisarchitectuur is geconcentreerd, heeft het huis grote stedebouwkundige en ensemblewaarde. Het huis staat tevens in het beschermd stadsgezicht Assen.
Vanaf het midden van de 19de eeuw werd Assen in toenemende mate een woonstad voor de gegoede burgerij. Langs de Vaart, en in het naar een tuinontwerp van J. Copijn aangelegde Van der Feltzpark, verrezen forse villa's, die ook wel ‘Asser paleizen’ worden genoemd. Een goed voorbeeld is de in 1877 voor J.J. Bolman in eclectische stijl gebouwde Villa Aschwing (Dr. Nassaulaan 9). Deze villa heeft een souterrain, twee bouwlagen en een mezzanino-verdieping ter plaatse van het driezijdige gesloten, uitgebouwde middenrisaliet. Vergelijkbare villa's met een driezijdig gesloten, uitgebouwd middenrisaliet, maar met alleen twee bouwlagen zijn: Zonnehoek (Vaart 88; circa 1870) en de wit gepleisterde villa Beilerstraat 5-7 (circa 1875). De in 1875 in sobere eclectische stijl gebouwde, wit gepleisterde villa 't Groote Holt (Van der Feltzpark 4) is een dwars tweelaags pand voorzien van een middenrisaliet met balkon en tuitgevel. Het meest opvallende ‘Asser paleis’ is de wit gepleisterde villa Dr. Nassaulaan 7, gebouwd in 1876 in een combinatie van eclectische vormen, vroege-chaletstijl (balkon met loggia) en neogotische details (vierpassen). Andere voorbeelden van grote eclectische villa's, maar dan met gepleisterde hoekpilasters en middenrisaliet, zijn: Hertenkamp 1 (1875), gebouwd voor mr. C.L. Kniphorst naar ontwerp van J. ten Horn, Groningerstraat 63 (circa 1875) en Oostersingel 25 (circa 1885). Veel eclectische villa's zijn geheel wit gepleisterd, zoals de in 1878 voor dr. E.P.J.W. Hartogh Heijs van Zouteveen gebouwde villa Oakland (Beilerstraat 41). Andere voorbeelden zijn: Boschlust (Beilerstraat 173) en Beilerstraat 20 (beide circa 1870), Van der Feltzpark 2 (circa 1875), gebouwd voor H. van Meurs, Vaart 25a-27 (circa 1875) en Beilerstraat 24 (circa 1885). Vanwege zijn eclectische details boven de vensters wordt het rond 1880 verbouwde woonhuis Vaart 55, het ‘Huis met de Wenkbrauwen’ genoemd. Voorbeelden ven gepleisterde woonhuizen met een attiekvormig opzetstuk zijn Vaart 23b-25 (huidige vorm circa 1875) en Vaart 42 (circa 1880).
