Tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Isotopenweg staan zeven beelden. Deze beelden vormen samen het project Waterwerken van de beeldhouwer Ruud Kuijer. Door middel van financiering uit zowel de publieke als de private sector is het project tot stand gekomen. Onder andere Rijkswaterstaat, gemeente Utrecht en de provincie Utrecht hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het project. Waterwerken is het grootste beeldenproject in de openbare ruimte in Nederland.
Elk van de zeven beelden staat in relatie tot het water, het transport en de industrie, hetzij het ieder op een ander niveau. Hoewel de beelden speciaal door Kuijer zijn ontworpen voor een omgeving als het Amsterdam-Rijnkanaal, waar transport, water en industrie bij elkaar komt, contrasteren de beelden ook met de ruimte. De beelden zijn opgetrokken uit beton en wapeningsijzer en zijn geometrisch van vorm. Tezamen brengen de beelden een menselijke maat aan in het landschap.
Kuijer startte het project in 2001. Het laatste beeld, genummerd met Romeinse cijfers, VII, werd in 2013 opgeleverd. Kuijer was zelf de initiatiefnemer van het project. Zijn streven om grenzen op te zoeken, andere kunstenaars te overtreffen en voortdurend nieuwe combinaties te maken van materialen is terug te zien in het project.
Kuijer studeerde aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch en de Jan van Eyck Akademie in Maastricht. Hierna gaf hij les op de Gerrit Rietveld Academie, de ArtEZ in Zwolle en de Universitát der Künste in Berlijn. Naast (gast)docent en kunstenaar is Kuijer ook cultureel ondernemer. Voor het sculpturenproject regelde hij de fondsen en de vergunningen zelf.
Eerste waterwerken
Voor het eerste beeld in de serie, veranderde Kuijer zijn manier van werken. Doordat het beeld moest opvallen in de omgeving, moest het groter worden dan de beelden die hij eerder had gemaakt: van 2,5 meter tot meer dan 5,5 meter. Daardoor had Kuijer ook een groter atelier nodig, welke hij zelf bouwde. Samen met een timmerman en een vlechter werkte Kuijer aan het beeld. Voor de mal gebruikte hij een badkuip en een doorgezaagde vloeistofcontainer.
Tussen het eerste waterwerk en het tweede zit een groot contrast; waar het eerste beeld bestaat uit opeengestapelde vormen, bestaat de mal van het tweede beeld uit elkaar getrokken en gebutste kunststof pijpen. Waterwerk II staat voor de paradox tussen luchtigheid en gewicht en straalt ruimte en vrijheid uit.
Om de naam Waterwerken kracht bij te zetten, zocht Kuijer voor beeld III inhoudelijk nar integratie van elementen uit de waterbouw. Uiteindelijk heeft hij een cilinder gebruikt van negen lang en drie meter doorsnee, die worden gebruikt voor massieve pijlers.
Horizontaal
Waterwerk IV is een reactie op de eerste drie waterwerken. In tegenstelling tot deze waterwerken is het vierde beeld horizontaal. In dit werk is de illusie van beweging gecreëerd. In het beton zijn profielen afgedrukt van verschillende houtsoorten en kunststof materialen. In beeld V is zowel de binnen- als de buitenruimte van het beeld vormgegeven. Kuijer heeft voor dit beeld een verscheidenheid aan vormen gebruikt: geen één vorm komt tweemaal voor.
Brug
Door de nabijheid van de Werkspoorbrug, heeft Kuijer gekozen voor een sobere materialen bij het ontwerpen van beeld VI. Het werk bestaat slechts uit enkele basismaterialen en -vormen, waaronder cirkels en bogen, die ook in het ontwerp van de brug terugkeerden. ‘Less is more’, was de opdracht van Kuijer bij dit ontwerp.
Het laatste waterwerk, beeld VII, is het grootste en zwaarste beeld uit de reeks. Het sluitstuk bevat een element uit de infrastructuur; namelijk een pijlerbekisting van een viaduct. Doordat dit beeld nog dichterbij de spoorbrug staat dan beeld VI, heeft Kuijer ervoor gekozen om het beeld ‘lang en rank’ te maken. Op ooghoogte van zowel schippers als treinreizigers is een motief aangebracht in het beton van de wapens van de steden Amsterdam, Utrecht en Basel. Het beeld staat op een kruising waar veel (spoor)verkeer naar Europa langskomt.
Paviljoen
Op het terrein van Lage Weide is het paviljoen Waterwerken gebouwd, dit is het bezoekerscentrum voor bezoekers van het beeldenproject. De ruimte is beschikbaar voor vergaderingen, lezingen en cursussen met een creatief karakter. Het paviljoen beschikt daarnaast over een keuken, sanitaire voorzieningen en een terras aan het water.
