Historische tuin
De historische tuin achter het museum is een openluchtmuseum met originele tuin- of fruitmuren en verschillende typen kassen en schuren die afkomstig zijn uit het Westland. In de vaarsloten bij de tuin zijn twee tuindersschuiten te zien en in het museum een originele oude veilingklok. Via deze veilingklok worden in het oogstseizoen de producten uit de historische tuin aan het publiek verkocht.
Maar het is niet alleen de tuinbouwgeschiedenis die aan bod komt. Ook het ontstaan van het Westland, hoe het gebied zijn vorm gekregen heeft en de bewoningsgeschiedenis van prehistorie tot heden worden uitgebreid behandeld. Er zijn archeologische vondsten te zien uit de Prehistorie, de Romeinse tijd en de middeleeuwen. Samen met oude landkaarten, gravures, prenten en foto's van het landschap en dorpsgezichten kan men in het museum zien hoe het Westland in de loop der tijd veranderd is.
Permanente expositie
Een korte inleiding over de bewoningsgeschiedenis in de Prehistorie, de Romeinse tijd en de Vroege Middeleeuwen door middel van een presentatie van archeologische vondsten.
Vanaf de twaalfde eeuw wordt het Westlandse gebied na enkele rampzalige overstromingen (opnieuw) in cultuur gebracht. De oudste vermeldingen van de meeste Westlandse dorpen dateren uit de periode omstreeks 1200 en het gebied krijgt door de ontginningen in de twaalfde en dertiende eeuw het aanzicht dat tot het midden van de twintigste eeuw vrijwel ongewijzigd zal blijven.
Het Westland bestaat op het ogenblik uit zeven gemeenten: 's-Gravenzande, De Lier, Maasland, Monster, Naaldwijk, Schipluiden en Wateringen. De ontginningsgeschiedenis wordt aan de hand van voorbeelden uit de verschillende dorpen uitgebeeld. Zo komen o.a. aan de orde het ontstaan van het Hoogheemraadschap Delfland en de aanleg van dijken, het stichten van kloosters en kerken, de bouw van kastelen, de reformatie en de buitenplaatsen. In de zeventiende eeuw ontstaan in het Westland naar verhouding veel buitenplaatsen die alle omgeven werden door grote, zeer fraaie siertuinen.
Als de buitenplaatsen in de Franse tijd, zo omstreeks 1800, in verval raken worden de meeste gebouwen afgebroken en de landgoederen verkocht als tuingronden. De complexen worden dan meestal gesplitst in kleine tuinbouwbedrijven van zo'n 2 tot 3 hectare. Door deze ontwikkeling wordt in de eerste helft van de 19e eeuw de tuinbouw de belangrijkste economische factor van het Westland.
De ontwikkeling van de tuinbouw wordt chronologisch en thematisch uitgebeeld met behulp van maquettes, foto's, landkaarten en allerlei voorwerpen zoals gereedschappen, verpakkingsmateriaal en een verkooplokaal van een veiling, de zogenaamde afmijnzaal. Daarnaast zijn er allerlei apparaten te zien die gebruikt werden voor grondbewerking, zaaien en planten, watergeven, het bestrijden van ziektes en het oogsten.
Bij het museum bevindt zich een historische tuin waar een reconstructie is gemaakt van een Westlands tuinbouwbedrijf uit vroeger tijd. Uit verschillende periodes zijn er allerlei typen tuin- en fruitmuren, kassen en andere opstanden zoals een negentiende-eeuwse compleet ingerichte schuur, een watertoren, een varkensstal, een smederij en werkplaats die gebruikt is op een scheepswerf en een ketelhuis met een gemetselde schoorsteen die gebruikt werden voor de verwarming van de kassen.
Al het materiaal op de historische tuin is afkomstig van tuinbouwbedrijven uit het Westland waar het moest wijken voor woningbouw of de aanleg van nieuwe tuinbouwbedrijven. In de historische tuin worden de producten op ambachtelijke wijze geteeld, waar mogelijk met oude rassen die vroeger veel voorkwamen in het Westland. In het seizoen worden er demonstraties gegeven van bijvoorbeeld grondbewerking, bemesting, oppotten en planten, druiven krenten en oogsten.
Tijdelijke tentoonstellingen
Drie tot vier keer per jaar worden er tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd. Deze tentoonstellingen hebben altijd een link met het Westland. Zo staan er in de toekomst exposities op het programma over de Westlandse amateurarcheologie, kassenbouw, monumenten en de druiventeelt. Ook wordt wel werk getoond van Westlandse kunstenaars.
Bibliotheek en informatiecentrum
Het Westlands Museum beschikt over een bibliotheek met ongeveer 6.000 publicaties over de geschiedenis van het Westland of de (glas)tuinbouw. Daarnaast is er ook nog een uitgebreid documentatie- en knipselarchief over dezelfde onderwerpen. De bibliotheek is geopend op donderdag en zaterdag van 14.00 - 17.00 uur, andere dagen op afspraak.
Geschiedenis van het Westlands Museum
Het WESTLANDS MUSEUM voor Streek- en Tuinbouwhistorie werd voor het publiek geopend op 18 juni 1993, op 17 mei 1995 gevolgd door de officiële opening van de historische tuin. Het Westlands Museum is tot stand gekomen na een fusie in 1991 van het Westlands Streekmuseum, het Tuinbouwmuseum en het Westlands Centrum voor Streekhistorie. Voor het toen nieuw ontstane museum werd een oude boerderij met ongeveer 1 hectare grond aangekocht. Deze boerderij is verbouwd tot museum en een studie- en informatiecentrum. Achter de boerderij kon de historische tuin worden ingericht.
De in 1970 opgerichte Stichting Tuinbouwhistorie verzamelde zeer veel tuinbouwgereedschappen, -machines en -voorwerpen. Om deze collectie aan het publiek te tonen werd in 1980 het Tuinbouwmuseum geopend in boerderij 'Cruisbrouck' te Naaldwijk.
Het Westlands Centrum voor Streekhistorie werd in 1976 opgericht en had tot doel alle historische werk- en studiegroepen onderdak te bieden. Hiervoor werd de 'Oude Pastorie' betrokken aan het Naaldwijkse Wilhelminaplein waar de gezamenlijke werk- en studiegroepen werkruimten, een bibliotheek, een documentatie-afdeling en een expositieruimte kregen.
Het Westlands Streekmuseum was van de drie fusiepartners de oudste instelling. Het museum was al in 1908 opgericht als Naaldwijks Gemeentemuseum, een oudheidkamer met een verzameling voorwerpen die te maken hadden met de Naaldwijkse geschiedenis. De verzameling werd op wisselende plaatsen aan het publiek getoond, o.a. in het oude raadhuis. In 1935 kreeg de verzameling oudheden een permanente expositieruimte in de kapel van het Heilige Geesthofje. In 1947 werd het verzamelbeleid van het museum uitgebreid tot het gehele Westland en veranderde de naam in Westlands Streekmuseum.
Het Gebouw
Het nieuwe Westlands Museum is sinds 1993 gevestigd in een oude boerderij die werd gebouwd door Adrianus Olsthoorn in 1865. Op de oudste kaarten van het gebied, die dateren van omstreeks 1600, staat er op die plaats al een boerderij ingetekend. De boerderij staat in de Oude Broekpolder, aan de Broekkade die de grens vormt tussen de Oude en Nieuwe Broekpolder.
In 1922 werd de boerderij door de familie Olsthoorn verkocht aan de familie Duijndam. Deze familie heeft hier tot 1965 een boerenbedrijf uitgeoefend, waarna de boerderij met ongeveer 1 hectare grond verkocht werd aan de Comtu, een toeleveringsbedrijf voor de tuinbouw. Het perceel waar zich nu de historische tuin bevindt, werd door de Comtu gebruikt als opslagterrein voor potgrond. De stal van de boerderij werd door de Comtu ingericht als magazijn. Hiervoor was nogal wat extra ruimte vereist en daarom werd er in dezelfde stijl een flink stuk aangebouwd. Dit had voor het museum het voordeel dat in die naar verhouding erg grote stal een prachtige expositieruimte ingericht kon worden. De zolder van het gebouw is ingericht als depot en in het woonhuis van de boerderij bevinden zich nu het kantoor, de bibliotheek en informatiecentrum.
Arrangementen
Groepen vanaf 10 personen kunnen een afspraak maken voor een rondleiding. De rondleiding is gratis en duurt ongeveer een uur; als introductie is er nog een videofilm over de geschiedenis van het Westland van ongeveer 20 minuten.
Groepen vanaf 20 personen kunnen na afspraak lunchen in het museum, ook is er de mogelijkheid om recepties te organiseren.
