Wandelen in Scheveningen

Scheveningen bestaat al een flinke tijd. De oorsprong ligt in de 10e of 11e eeuw. In een grafelijk register uit 1284 wordt de naam voor het eerst gebruikt, ‘terra de Sceveninghe’.

Aanvankelijk is het een klein vissersdorpje in de duinen van Den Haag. De vissers visten vanaf het strand met netten, boten hadden ze nog niet. Dat hoor ik van Bettina J. Mulder, historicus en schrijver van de onlangs uitgegeven gids ‘Wandelen in Scheveningen’.

Hofjes en slopjes

Ik spreek met haar in het café van Filmhuis Den Haag. “Iedereen kent Scheveningen. Vorig jaar werd het 200-jarig bestaan van de badplaats gevierd met het programma ‘Feest aan Zee’. Maar er is meer, het dorp kent een rijke geschiedenis, heeft vele interessante gebouwen en evenzoveel bijzondere verhalen.”

Een grote verhaallijn in de gids is de tegenstelling tussen arm en rijk. Bettina: “Je had de arme vissers die woonden in de hofjes en de slopjes. De rijken woonden in mooie panden op de Scheveningseweg. In de gids ga ik ook enigszins in op de bouwgeschiedenis van zowel de hofjes als de rijke panden. In de Keizerstraat had je een arm hofje dat ‘de Bloedpoort’ werd genoemd. Dat bloed kwam overigens niet van vermoorde personen. In het hofje werkte een slachter en als hij zijn slachterij schoonmaakte liep het schrobwater rechtstreeks de Keizerstraat in.”

Die hofjes bevonden zich een beetje in het verborgene. Via een steegje achter een hoofdstraat kon je er komen. Het was een ware wirwar van enkelsteens huisjes waarin gezinnen van 10 tot 15 personen woonden. De wc bevond zich buiten het huisje, soms tientallen meters ver weg. “In 1925 nam de Gemeenteraad eindelijk het voorstel aan om de woningen onbewoonbaar te verklaren. Maar het duurde tot 1929 voordat er gesloopt werd. Al die tijd bleven de mensen in hun huisje wonen.”

Gevelstenen

Bettina beveelt aan tijdens de rondwandeling ook omhoog te kijken, naar de gevels. “Je ziet interessante gevelstenen. Bijvoorbeeld een beeld van een visserman (Keizerstraat 117). Op een andere gevel zie je het jaartal 5614, dat is het Joodse jaartal voor 1854.”

De wandeling begint bij museum Muzee in de Neptunusstraat, gaat via de Badhuisstraat naar de Scheveningseweg en vervolgens de Boulevard, gaat even het land in en gaat vervolgens weer terug naar de Boulevard om via het voormalige Renbaangebied weer terug te komen bij Museum Muzee.

Saillante details

We pikken er een paar saillante details uit.

• Het monument van de Scheveningse vissersvrouw aan het begin van de Keizerstraat op de boulevard. “De maker, Gerard Bakker, ooit zelf zeeman, stelde dat het werk over de zee moest uitkijken. De zee is zelfs onderdeel van het kunstwerk. De vissersvrouw staart uit over de zee in afwachting van de terugkeer van haar man. Haar handen tonen het vertrouwen dat ze in haar geloof vindt.”

• Een niveau lager aan de boulevard, ter hoogte van de Scheveningse vissersvrouw, bevindt zich het Vissersnamenmonument. “Het monument herdenkt alle Scheveningse vissers die tijdens de uitoefening van hun beroep op zee het leven hebben gelaten. Het vermeldt 1366 namen van jongens en mannen tussen de 11 en 71 jaar die sinds 1813 niet meer van zee terugkeerden. Het monument heeft een totale lengte van circa 25 meter.”

•  Begraafplaats ‘Ter Navolging’ in het begin van de route. “De begraafplaats is vrij toegankelijk. Ter Navolging is de oudste particuliere begraafplaats van Nederland en de eerste die is aangelegd buiten de bebouwde kom. De Zwitser mr. Abraham Perrenot, die aan het stadhouderlijk hof werkte, vond het begraven in en rond kerken onhygiënisch. Met name in de kerk stonk het vreselijk en daar lagen de chique personen (vandaar de uitdrukking ‘rijke stinkerds’). Hij realiseerde daadwerkelijk de begraafplaats in 1780 en werd er zelf in 1784 begraven. Er liggen enkele bekende personen zoals de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken en de politicus Groen van Prinsterer. Er wordt nog steeds begraven en je kunt ook urnen plaatsen. Twee van de drie hekwerken zijn vervaardigd door de Haagse ijzergieterij en – pletterij Enthoven en het derde is een kunstwerk uit 1993.”

• Willem I, zoon van de naar Engeland gevluchte stadhouder Willem V, kwam in 1813 bij Scheveningen aan land. “Hij werd ontvangen bij de Grote Pastorie aan de Keizerstraat en vervolgens ging hij met een rijtuig naar Den Haag. Dat werd niet getrokken door paarden, maar door uitgelaten Scheveningers die Oranjeliederen zongen. Er is nog steeds een gevelsteen te zien die hieraan herinnert (Keizerstraat 58).”    

• Op het Seinpostduin staat nu een appartementencomplex, maar vroeger was dit een hoog duin, waar bovenop de Fransen in de Franse tijd een seinpost bouwden. “Dergelijke seinposten stonden langs de gehele kust van Frankrijk, Nederland en Duitsland en dienden om onderling berichten door te seinen. De gemeenteraad begon in 1881 aan de afgraving, maar voordat het zo ver was besloot Hendrik Willem Mesdag de verdwijnende situatie vast te leggen voor een groot panorama, dat nog steeds te bewonderen is in Panorama Mesdag.”

• Willem II, de zoon van Willem I, hield van paarden en paardenrennen. In de buurt van de huidige Renbaanstraat bevond zich een renbaan waar Willem II de aanzet toe had gegeven en waar hij regelmatig, met duizenden anderen, naar de races kwam kijken. “De mensen die het konden betalen zaten op de tribunes, maar de minvermogenden bekeken het vanaf de duinen. Rond de wedstrijden was er overdags en ’s avonds in heel Scheveningen feest.”

En zo zijn er nog tientallen andere interessante zaken. Lees daarvoor de gids en loop de wandeling. De gids kost 2,95 euro en is te koop bij de VVV Den Haag aan het Spui en Muzee Scheveningen in de Neptunusstraat 90 – 92.  

Bettina J. Mulder heeft er voorlopig nog niet genoeg van. Er komt nog een Havenwandeling (in twee delen) en een Boulevardwandeling (van het Zwarte Pad naar de haven). Bettina is naast historicus en schrijver actrice. Zo is ze te zien als Koningin Beatrix op het Haags Historisch Festijn (afbeeldingen 9 - 11).

Afbeeldingen: 1 – 8: Arjan de Jager, 9 – 11: Bettina J. Mulder

Wandelen in Scheveningen, Bettina J. Mulder, ISBN 9789078417255

 

 

Adres

Spui 191
2511 BN 's Gravenhage
Nederland

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0