De Utrechtse Dom

De Dom Maatgever van de stad

De beiaard van de Dom Vermaard Nederlands vakmanschap

Donkere hoekjes onder de Dom Lichte zeden op gewijde grond

ITIN Social

  • Gerard Verbeek
  • Truus Gerritsen
  • Ans Hazenbrouck

Read comments (2)

De Utrechtse Dom

Introduction

De Dom

Al zeven eeuwen prijkt de Domtoren boven Utrecht en bepaald hij het aanzicht van de stad. Tegenwoordig vervult de Dom met name een rol als toeristische trekpleister, maar in vroegere tijden gaf hij letterlijk de maat van het dagelijkse leven aan.  De veertien luidklokken waren in de verre omgeving te horen en fungeerden als afstandsaanduiding, tijdsindicatie en als een constante herinnering van het belang van het geloof. Een nabijgelegen dorp kon ‘onder de klokslag van Utrecht’ liggen, al naar gelang de reikwijdte van het geluid. Ook brachten de klokken structuur aan in het dagelijkse leven. Zonder klokken was er geen tijdsaanduiding; om te weten hoe laat het was, wanneer naar de kerk te gaan en wanneer belangrijke gebeurtenissen plaatsvonden, was men afhankelijk van de Dom.  De klokken werden zo belangrijk gevonden, dat ze zelfs als personen werden gezien. Elke klok had zijn eigen naam (meestal van een heilige) en werden door de bisschop gewijd. Zo moesten de klokken de duivel op een afstand houden na een begrafenis.

De beiaard van de Dom

In de zestiende eeuw werd er in de Nederlanden een nieuw instrument ontwikkeld; de beiaard. De gebroeders Hemony waren de eersten die een zuiver gestemd klokkenspel wisten te ontwikkelen. Hierdoor konden er complexe melodien ten gehore worden gebracht door met hamers en klepels een reeks kleine klokken te laten klinken. De broers werkten vanaf 1620 samen met de vermaarde Utrechtse beiaardier Jan van Eyck. Samen perfectioneerden ze het instrument en installeerden ze de beiaard in talloze hoge gebouwen, zo ook in de Dom. Utrecht werd de beiaardhoofdstad van de wereld. Buitenlandse bezoekers spraken van de ' vrolijke klanken' die overal in de Nederlanden te horen waren, en in het bijzonder in Utrecht. Tot op de dag van vandaag houdt de Dom zijn naam als centrum van de beiaardskunst hoog; elk kwartier brengt de beiaard een melodie ten gehore.

Donkere hoekjes onder de Dom

Op 1 juni 1672 woedde er een uitzonderlijk zware storm over Noordwest-Europa. In Utrecht ontstond zelfs een tornado die het volledige middenschip (het stuk dat de Domkerk met de Domtoren verbond) deed instorten. Wegens geldgebrek werden de resten van de ruïne pas in de negentiende eeuw opgeruimd. Toch betekende dit niet dat de plek al die tijd ongebruikt bleef. De vele donkere hoekjes boden namelijk een ideale ontmoetingsplaats voor homoseksuelen, of sodomieten, zoals ze destijds genoemd werden. Zelfs de deftige Italiaanse en Franse onderhandelaars, die in 1713 tijdens de Vrede van Utrecht in de stad verbleven, wisten de parking-seksspot avant la lettre, snel te vinden. In 1730 werden de ‘misstanden’ op het Domplein landelijk nieuws en ontaarde het zelfs in een golf van sodomietenvervolgingen. Achttien verdachten werden ter dood veroordeeld en stierven aan de wurgpaal. Nog altijd verwijst de zegswijze ‘ Hij is van achter de Dom’ naar het verleden van de plek. Het woord ‘ Utrechtenaar’ bleef tot ver in de negentiende synoniem voor homoseksueel. De 'Utrechtenaren' zijn zich sinds de jaren dertig van de twintigste eeuw dus maar ‘Utrechter’ gaan noemen.

De Dom van Utrecht torend als sinds 1254 uit boven Utrecht en Nederland. 

Circa:
Nee

Adres

Domplein 21
3512 JC Utrecht
Nederland

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0

Reacties

Beste Jeroen, Goed deze curieuze geschiedenis samengevat. 1 detail: de Storm was niet op 1 juni 1672, maar 1 augustus 1674 en om half 8 raakte deze het middenschip. Mvg, Tijn
Sorry, reactie bij verkeerd verhaal. Kun je niet zelf weghalen?