Ebola
Introduction
Thermosfles vol gevaar
In september 1976 kreeg Peter Piot, toen nog junior onderzoeker in een onderzoeksteam aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde te Antwerpen, de opdracht een merkwaardig pakketje uit Zaïre te onderzoeken. Het betrof een gehavende thermosfles met daarin twee bloedmonsters. Deze waren afgenomen bij een Belgische non die ziek was geworden tijdens haar werkzaamheden in een ziekenhuis in Yambuku, een dorp in het noorden van het Afrikaanse land. Piot herinnerd zich nog hoe hij en een collega de thermosfles, enkel beschermd door latex handschoenen, openmaakten. Dat een van de buisjes was gesprongen tijdens de reis, en dat de inhoud daarvan zich inmiddels had vermengt met het ijs uit de thermosfles, vonden zij op dat moment vervelend maar verder niet heel erg. Ze wisten toen nog niet hoe dodelijk het had kunnen aflopen. Het bloed van de Belgische non was besmet met het virus dat wij nu kennen als ebola. Het virus veroorzaakt, naast koorts, diarree en braken, ernstige in- en uitwendige bloedingen. Ebola is besmettelijk en de sterftegraad ligt erg hoog (+/- 70% bij de dodelijkste variant), en is er anno 2015 nog steeds geen medicijn tegen gevonden. Voer voor onrust, gezien de huidige uitbraak de grootste ooit is. Het slachtoffer tal groeit nog steeds, en door het gebruik van sociale media doet de angst voor ebola dat ook.
Twitterscare
In de zomer van 2014 was de ebola uitbraak het nieuws van de dag. Niet alleen was de uitbraak dodelijk, onbehandelbaar en groter dan ooit, maar het was verspreid naar landen waar het nog nooit was geweest. Maar misschien wel de grootste reden voor de niet aflatende Westerse aandacht was dat er ook Westerse slachtoffers vielen en dat gezondheidswerkers die besmet waren werden teruggehaald naar hun eigen land. In de VS ontstond er grote paniek nadat de eerste ebola diagnose werd gesteld in september 2014. Er werd in de periode daarna maar liefst 1000 keer per minuut over ebola getwitterd. Niet alleen nieuws maar ook valse geruchten en foutieve informatie werd veelvuldig online met elkaar gedeeld. Dit veroorzaakte vele misvattingen over de ziekte, die zich bijvoorbeeld door de lucht zou kunnen verspreiden. Daarbij werd men elke dag opnieuw geconfronteerd met griezelige beelden van artsen in volledig beschermende pakken, die een schijnbaar ongelijke strijd voerden tegen een dodelijke ziekte.
Onwetendheid vergroot angst, dus zag het Centers for Disease Control (CDC) zich genoodzaakt op Twitter de strijd hiertegen aan te gaan. Met behulp van invloedrijke Twitteraars hoopt het CDC de angstepidemie in de Westerse wereld tegen te gaan, terwijl de echte epidemie nog steeds doorwoedt door West-Afrika, 'ver van ons bed.'
Yambuku
Een Belgisch onderzoeksteam, met daarin Peter Piot, vertrok naar Yambuku om de nieuwe ziekte van dichtbij te bestuderen. Wat hen opviel was dat familieleden vaak vlak na elkaar ziek werden en stierven, met het gevolg dat hele families waren weggevaagd. Hierdoor waren de onderzoekers wel in staat veel gevallen te herleiden naar twee besmettingsbronnen: het dorpsziekenhuis en de begrafenissen van de slachtoffers. In het ziekenhuis waren slechts zes injectienaalden beschikbaar. Deze naalden werden de hele dag hergebruikt, en slechts eens per dag gedesinfecteerd. Het virus sprong daardoor gemakkelijk van mens op mens. De slachtoffers werden na het overlijden vaak naar oude gebruiken gewassen door de familie wat nog meer besmettingen veroorzaakte.
In de ebola uitbraak in Yambuku van 1976 werden in totaal 138 gevallen vastgesteld, waarvan slechts 38 de ziekte overleefden. In de decennia daarna zou de ziekte meerdere malen uitbreken, deze uitbraken waren echter nooit zo groot als die van 1976. Eind 2013 kwam daar verandering in. Tot op heden stierven er bijna 9.000 mensen aan ebola. Met name Sierra Leone, Guinea en Liberia zijn zeer hard getroffen.
Yambuku ligt duizenden kilometers van de getroffen landen vandaan. Toch verschillen de beelden die de Westerse media nu rondgaan niet veel van de beelden van de uitbraak in 1976: het primitieve Afrika, opnieuw geslachtofferd door een enge ziekte.
