Op kale grond

Leven op de grond Geen comfort voor iedereen

De tijd van de stinkende stad Slechte leefomstandigheden

Klompen als isolatie Eerste vormen van comfort

ITIN Social

  • Gerard Verbeek
  • Truus Gerritsen
  • Ans Hazenbrouck

Nog geen reacties

Op kale grond

Introduction

Leven op de grond

In grote delen van Europa hebben mensen tot in de twintigste eeuw op de grond gewoond. Foto’s van plaggenhutten in Drenthe spreken wat dat betreft boekdelen. De bewoners hadden een dak boven hun hoofd, en dikwijls ook een haard om in te stoken en te koken, maar geen vloer onder hun voeten. Kou en vocht trokken op, en van wooncomfort was geen sprake. Dit gold in grote trekken ook voor grotere huizen van hout of steen die rechtstreeks op de grond waren gebouwd. Ze waren ruimer en lichter en hadden op de begane grond vloeren van leem, aangestampte steenslag, bakstenen of tegels. Maar ook daar zorgde het ontbreken van een luchtspouw onder de vloer voor koude voeten. Wel waren ze meestal gladder en steviger afgewerkt en daardoor beter schoon te houden dan de hutten, waar ongedierte tot de vaste huisgenoten behoorde.

 

Afbeelding: Plaggenhut in Drenthe, 1936 (Spaarnestad archief)

De tijd van de stinkende stad

Tot de late negentiende eeuw waren de hygiënische omstandigheden slecht, vooral in de steden. Daar woonden veel mensen in sloppen en achterbuurten, zonder riolering, zonder stromend water, vaak zelfs zonder pomp. De stegen en erfjes waren meestal niet geplaveid, waardoor alle vormen van vuil de kans kregen diep door te dringen in de grond. In de huizen lagen beneden soms tegels, maar de planken vloeren op de verdiepingen waren gewoonlijk kaal. Alleen wie het kon betalen, legde er een stuk zeildoek op. Hoe dichter een stad was bevolkt, des te slechter waren de woonomstandigheden voor de onderlaag van de bevolking.

 

Afbeelding: Zwarte Bijlsteeg, Amsterdam, 1900.

Klompen als isolatie

Toch was de grond als vloer niet per se een teken van armoe en achterstand. In de provincies van Oost-Nederland stonden in dezelfde tijd heel wat boerderijen en woonhuizen in dorpen die ondanks de lemen of grindvloer getuigden van redelijke welstand. Muren waren betegeld, bedsteden stonden strak in de verf en stijf van het linnen, er was een kachel, er hingen olielampen, en de keuken had een fornuis en een pomp. Ook was er degelijk meubilair en pronkte er versiering aan de muur. Op de begane grond liepen de bewoners op klompen, die kou en vocht redelijk tegenhielden, net als bij het werk buiten. Maar als ze naar boven gingen, droegen ze sloffen.

 

Afbeelding: Boerderij met steenslag vloer, Overijssel ca. 1900

Circa:
Nee

Adres

Dorpsstraat
7274 AM Geesteren
Nederland

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1