Beaty Czetö: “Mijn werk gaat over verandering, over de bewogen wereld”
Beaty Czetö’s atelier bevindt zich aan de Vlaardingse Landstraat. Haar atelier maakt deel uit van haar huis. In deze straat bevinden zich diverse atelierwoningen. Aan de overkant van de straat zijn er werkruimten / ateliers, ook voor kunstenaars.
De gemeente Vlaardingen was kennelijk bijzonder kunstgezind. In het centrum zag ik al diverse beelden en felgekleurde trappen in de buurt van het Liesveldviaduct.
Hongarije
De voorruimte is helemaal gevuld met Beaty’s kunstwerken. Straks gaan we ze nader bekijken. In de ruime woonkamer – kunstwerken en foto’s in vooral zwart / wit aan de muur, een beeld van een heilige die zijn handen vouwt in de hoek en een grote paarse sofa – vertelt ze meer over haar werk en haar leven.
“In 1980 kwam ik vanuit Hongarije naar Nederland. Ik ben geboren in een stad dichtbij de Russische grens. Na de middelbare school ging ik naar Boedapest om economie te studeren, ik moest iets “degelijks” doen. Economie vond ik saai, maar ik was goed in talen, dus werkte ik naast mijn studie als gids en tolk.”
Haar vrienden bevonden zich helemaal niet in de economische hoek. Ze ging om met toneelspelers, dichters en schrijvers. Op zeker moment ontmoette ze een Nederlandse man waar ze een relatie mee kreeg. Toen nam het idee om uit Hongarije te vertrekken concrete vormen aan. Ze wilde dingen doen die toen in Hongarije niet mogelijk waren.
Psychopolis
Zij wilde beeldend kunstenaar worden. Nadat ze gesetteld was in Vlaardingen, ging ze verder studeren op de Vrije Academie in Den Haag,die in die tijd ‘Psychopolis’ heette. De vrije gedachten en de psyche kwamen volop aan de orde op die opleiding. George Lampe was net vertrokken als directeur en opgevolgd door Frans Zwartjes, Rudi Rooijackers en Bob Bonies. Ze begon in het gebouw in De Gheynstraat waarvan de muren en lokalen helemaal vol geschilderd waren door de studenten, en vervolgens ging ze mee naar het nieuwe gebouw aan de Paviljoensgracht.
In 1989 had ze de studie afgerond en begon te werken in haar eerste atelier in Vlaardingen, boven de oude bibliotheek. Sinds drie jaar werkt ze in haar huidige, derde atelier. “Ik woon te midden van andere beeldend kunstenaars en musici. Dat is heerlijk.”
De mens in beweging
Het thema van haar werk is de mens in beweging. “Ik ben gek op moderne dans. We zijn mensen in beweging. Die vormen zitten in mijn hoofd. Het gaat om verandering, soms strijd, soms omhelzing. Als ik begin met een vorm, weet ik vaak niet waar het op uitdraait, maar het blijkt altijd iets menselijks te zijn, soms met een dierlijke inslag. Dieren kunnen mensen worden en mensen dieren. Ik stop met schilderen als de beweging er nog in zit. De kijker kan zijn fantasie erop loslaten en er zijn / haar eigen invulling aan geven. Ik ben voor openheid van geest en dat zie je in mijn werk terug.”
Soft Tank
Heeft ze een sleutelwerk, een belangrijk werk dat een draai aan haar oeuvre heeft gegeven? Dat blijkt ze te hebben. Het is getiteld ‘Soft Tank’, een schilderij van een tank in zwart / wit in een donsachtige sfeer. “Ik maakte het bij de herdenking van 50 jaar Hongaarse Revolutie, in 2006 op basis van een foto van een beruchte Russische tank. Ik heb de tank soft gemaakt als een teddybeer. Vergeven, maar niet vergeten”.
Ze heeft Hongarije 1956 niet zelf meegemaakt. “Ik ben in 1958 geboren. Het was een rare periode in de jaren vijftig en zestig. Je mocht niet erover praten, niet op school, zelfs niet met je ouders. Verborgen geschiedenis.” Het is overigens een van de weinige werken die betrekking heeft op politiek. “Ik ga in het algemeen gevoelsmatig te werk. Als ik dan met iets bezig ben, is dat het belangrijkst. Zo ben ik bezig geweest met Sumo worstelaars uit Japan. Mijn fascinatie gold vooral de rituelen, spannender dan het gevecht van een paar seconden. De Butoh dans is totaal anders, maar gaat ook om rituelen, enorm fascinerend.”
Elektrografie
Sinds een aantal jaren is ze gegrepen door de Elektrografie. Het is een verzamelnaam voor technieken die gebruik maken van de inwerking van licht op een hiervoor gevoelig materiaal.
“Ik werd uitgenodigd om mee te doen aan een expositie van de Hungarian Electrographic Art Association. Je maakt het werk op de computer, met fotoshop en andere digitale technieken. Je ziet enorm veel variaties in een mum van tijd.” Ze laat me een catalogus zien. De variëteit in de werken is inderdaad groot.
Ze doet mee aan exposities die naar allerlei landen reizen, onder andere Egypte, Frankrijk, Zwitserland en Italië. “Soms wordt er een thema gekozen, en werk je daaraan. Soms kies je je eigen thema en ga je ermee aan de slag. Onlangs heb ik nog een werk gemaakt met een Hongaarse dichter en zijn geliefde erop."
Een paar jaar geleden heeft ze een fotoclub opgericht, de Shooters. “Wij gingen fotograferen op bijzondere, bij voorkeur desolate plekken, zoals in de voormalige leerlooierij in Oisterwijk, daar liepen we rond te midden van giftige geel/groen/rode plassen. De verf bladderde van de muren af. Bijzonder inspirerend.”
Atelier
Beaty is erg actief in het plaatselijke kunstleven. “Ik heb in de Culturele Raad en andere commissies gezeten, heb uitwisselingsprojecten georganiseerd voor Hongaarse en Nederlandse kunstenaars, dank aan de steun van gemeenten en ambassades. Het is nu een beetje anders, maar ik hoop dat de tijd van toen herleeft, want Ik wil nog steeds graag zulke projecten organiseren.”
We gaan tot slot kijken naar haar werken in het atelier. Ik zie een reeks schilderijen van lichamen in beweging in zwart/ wit en in aardekleuren. Ze maakt ze met houtskool en acrylverf, haar favoriete materialen. Op de grond staan haar elektrografische werken. Een reeks over Identity. Een andere over Europa en de Stier met de sterren van de EU erin. Nog een andere over vrouwen en, in het kader van het Rembrandtjaar 2019, Saskia (de vrouw van Rembrandt) met hoed en een sieraad. En ook een portret van Rembrandt en Titus in Delftsblauw.
Afbeeldingen
1) Europa en de stier 3, 2) Europa en de stier 1, 3) Just me 2, 4) Reflections 3, 5) Drawing conclusions 1, 6) Proof of Identitiy 1 small, 7) Reflections 4, 8) Just me 3, 9) Franz Liszt-Danse Macabre, 10) portret, 11) Dutch Blues 1, 12) Drawing conclusions 3, 13) Dutch Blues 2, 14) Reflections 1
