De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 33 – Peter Veltman

Peter Veltman is schilder én fotograaf. Hij begon met schilderen, verlegde het accent tien jaar geleden naar fotografie, terwijl hij nog wel schilderde, en doet nu voornamelijk fotografie.

In zijn woonhuis in Amsterdam-Noord zie ik stillevens in gedempte kleuren, een met bruine voorraadbussen, witte trechters en een paar antieke krulschaatsen die op een mooie manier een geheel vormen, schuren in verval die veel kracht uitstralen en een bruin bootwrak in het ijs, een foto, die evenzogoed een schilderij had kunnen zijn.

Vliegenbos

Het ziet er strak en krachtig uit. “De compositie weegt zwaar bij mijn werkwijze”, zegt Peter Veltman. De voorwerpen in de stillevens overlappen elkaar en smelten soms samen, zowel qua kleur als vorm. “Het abstracte idee, ook in een figuratief schilderij, is belangrijk, dan bedoel ik abstracte waarden als kleur- en vormcompositie en bijvoorbeeld ritme en textuur. Maar ook een emotionele lading kan van belang zijn. Dit zijn zo van die verborgen aspecten die maken of (je) een schilderij goed is (vindt).”

De composities stralen rust en stilte uit, dat is ook het geval bij de foto’s. Op tafel ligt een fotoboek van zijn hand: ‘Au Bois de mon Cœur, foto’s van het W.H. Vliegenbos in Amsterdam-Noord’. De titel  is vernoemd naar een lied van de Franse chansonnier Georges Brassens. “Het ‘Vliegenbos’ houdt zo’n beetje het midden tussen een verwilderd park en een bos. Al in mijn vroege jeugd zwierf ik hier graag rond en doe dat nog steeds. Hoewel het bos in de loop der tijd vele veranderingen heeft ondergaan kwam ik er een jaar of vier geleden  een verborgen plekje (bosvennetje) tegen dat er nog zo bij lag als zestig jaar geleden en dezelfde stemming bij mij opriep als destijds. Ik heb er een foto van gemaakt waar ik gelukkig mee was. Daarna ben ik er steeds vaker gaan fotograferen. Het aantal foto’s is inmiddels opgelopen tot zo’n achthonderd.”

Stemming en compositie

Op tafel ligt ook een fotoboek van Emmy Andriesse, waar hij lang naar had gezocht, maar recent heeft bemachtigd (“Kreeg het gisteren toegestuurd.”) Het is er een uit de fotoboekenreeks ‘Holland zonder haast’, van uitgeverij Voetnoot. Hiermee heeft hij de hele serie compleet. Andere boeken in de reeks zijn van Kees Scherer, Carel Blazer, Maria Austria, Henk Jonker, Sem Presser en Ad Windig. Alle met foto’s uit de jaren dertig, veertig en vijftig van de vorige eeuw.

Veltman is een groot liefhebber van deze fotografen. De stemming en de compositie zijn belangrijk en de foto’s zijn gelaagd, niet eenduidig. Dat geldt ook voor het fotowerk van hemzelf. Toen hij tien jaar geleden begon te fotograferen, sloot hij aan bij de thematiek van zijn schilderijen. Hij schilderde een serie vervallen schuren. In zijn fotografie pakte hij ook dit thema weer op: verweerde vensters, en muren, verlaten voertuigen, scheepswrakken, gebouwen en fabrieksterreinen.

Mensen en dieren

“Naarmate ik meer ging fotograferen, kwamen er ook meer onderwerpen. Eigenlijk doe ik van alles: landschappen, straatfotografie, architectuur en veel ‘terloopse’ portretten van zowel mensen als dieren, maar vrijwel nooit geposeerd. Het bindende element is dat alle foto’s zeer verstild en verlaten zijn. In een vaak weemoedige en melancholische sfeer. Mijn laatste expositie in Gallery WM in Amsterdam had dan ook ‘Een Stille Blik/A Silent Gaze’, als motto.”

Het ruime scala aan onderwerpen en thema’s hangt samen met zijn werkwijze. Hij gaat op pad en fotografeert. Ik zie foto’s van een Turkse meneer met zijn vrouw, die vrouw kwam net aanlopen, zij wilde er ook graag op – een meisje op de pont van Noord naar het centrum, zwervers onder andere in het Westerpark, dieren, een paard, een  droevig voor zich uit kijkende witte stier.

Veltman fotografeert dat waardoor hij visueel en/of emotioneel getroffen wordt en dan is ook het moment belangrijk. “Dat kan de lichtval zijn, of de situatie. Vroeger in de analoge tijd maakte ik minder foto’s, nu maak ik er veel meer, tien in plaats van één, maar de eerste foto blijkt achteraf meestal de beste te zijn.” Veltman werkt geheel autonoom, hij neemt geen opdrachten aan. “Ik heb vrijheid nodig, zowel bij het schilderen als het fotograferen. Dat hangt samen met  mijn karakter.” 

Greenberg Collection

Ook vroeger heeft hij gefotografeerd, maar toen het serieus werd, tien jaar geleden, keek hij de eerste vier jaar geen fotoboek meer in. “Ik wilde zo min mogelijk beïnvloed worden.” Nu kijkt hij graag naar andere fotografen. Hij was diep onder de indruk van de Howard Greenberg Collection die in 2014/15 in het Joods Historisch Museum te zien was. “Greenberg is een galeriehouder en collectioneur. Hij heeft werk van tientallen fotografen verzameld. Elke foto is geweldig. Ik ben drie keer wezen kijken.” Hij laat me de catalogus zien, met een van de beroemdste foto’s: ‘Migrant Mother’ van Dorothea Lange. En een schuurtje van Walker Evans, dat verrassend veel lijkt op de vervallen schuurtjes van Peter zelf. “Maar ik had zijn werk niet gezien toen ik zelf de schuurtjes deed.”

Heeft hij een sleutelwerk, een werk dat als een keerpunt fungeerde? Die blijken er wel te zijn bij de schilderijen. “De eerste landschappen, mijn eerste schuurschilderij. In het Venetië -schilderij kondigde het zich al aan. Dat was begin jaren tachtig, maar daarna heb ik ook nog veel stillevens gemaakt.”

Muziek

Hoe lang is hij al kunstenaar? “Ik wilde als kind al ‘kunstenaar’ worden, of hoe dan ook een avontuurlijk leven hebben. Maar kunstenaar vind ik een groot woord. Dat kan alleen door anderen gezegd worden en het wordt pas duidelijk door de tijd. In mijn familie, mijn vader was kruidenier in Amsterdam-Noord, werd veel muziek gemaakt. Iedereen speelde wel een instrument en er werd heel veel gezongen Mijn vader speelde fluit en viool, ik speelde gitaar. Mijn vader was ook een enthousiast amateurtekenaar.”

Door een oudere broer kwam hij al vroeg (jaren 50) in aanraking met Franse chansons, o.a. van Georges Brassens. Die zong liedjes waar hij als kind al verliefd op raakte. Peter ging aanvankelijk in de muziek, met zijn gitaar trad hij op door heel Nederland in kleine theaters. Maar ook enige maanden in Rotterdam, in ‘Het Roefje’, een café chantant-keldertje  vlakbij het Stadhuisplein. “Dat zingen heb ik een paar jaar gedaan. Ik zong liedjes van Brassens en Brel, in eigen vertaling en ook in vertaling van Ernst van Altena. “ Hij deed het tot zijn 23e  in 1970. Toen ontmoette hij zijn vrouw en ging hij trouwen.

Hij ging werken bij het Algemeen Handelsblad als corrector en ging ’s avonds naar de Rietveld Academie waar hij na twee jaar zijn LO akte haalde, en vervolgens door naar de dagopleiding van diezelfde Academie, waar hij in 1979 zijn akte M.O.-B  tekenen behaalde. Daarna nog een jaartje Rijksacademie op de afdeling grafische technieken. Vervolgens werd hij tekenleraar aan het Waterlant College in Amsterdam Noord.

De Kerk van Monnickendam

We lopen nog even naar de opslagkamer van zijn werken. Ik zie een prachtig monumentaal werk, de Kerk van Monnickendam (1626) en een mooie tekening van een liggende vrouw. “Die heb ik op de Rietveld Academie gemaakt. Met deze tekening werd ik aangenomen op de Rijksacademie.”

Heeft hij nog een filosofische conclusie? “Zeker: het kunstwerk moet het doen. Er moet niet te veel over gepraat worden, een kunstwerk vertelt zelf het verhaal.”

Afbeeldingen: 1) Huis in Venetië, olie op linnen/oil on canvas; formaat 100 x 80 cm,  ca. 1981, 2) Schuur in Landsmeer, olie op linnen/oil on canvas; 2002; formaat 80 x 90 cm, 3) Wester Suikerraffinaderij, olie op linnen/oil on canvas; 2001; 60 x 74 cm, 4) Zeeburg, foto, 2010, 5) Oostzaan, foto, 2009, 6) Boulogne-sur-Mer, foto, 2015, 7) Buikslotermeer, foto, 2016, 8) Schellingwoude, foto, 2015, 9) Tussen Paesens en Lauwersoog, foto, 2013, 10) Het Postkantoor, foto, 2011, 11) Eend, foto, 2011, 12) Buiksloterwegveer, foto, 2015, 13) Globetrotter Amsterdam, foto, 2015, 14) Peter Veltman, foto en copyright Pete Purnell, 2016

http://www.peterveltman.nl/

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0