De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 45 - Dutch J. den Hollander

Dutch den Hollander fotografeert het liefst mensen. Dat was te zien op de tentoonstelling Dutch’ Exposure die recent in de WM Gallery te zien was. De ruim 92 foto's op Dutch' Exposure gaven een overzicht van zijn 50- jarige loopbaan als fotograaf, terwijl tijdens de opening ook zijn 75e verjaardag werd gevierd.

“Aan het begin van mijn carrière poseerden de mensen voor me, maar daarmee ging de spontaniteit wel een beetje weg”, zegt Dutch als ik hem spreek in de galerie. “Je ziet dan vaak vriendelijke of glimlachende mensen die zich zeer bewust zijn van de aanwezigheid van de fotograaf en die daardoor niet echt zichzelf zijn. Daardoor gaan ze op elkaar lijken. Ik wil juist proberen vast te leggen hoe ze zich op dat moment voelen, wat er in hen omgaat. Dat is spannend.” Naarmate de tijd vorderde en vooral de digitale camera's steeds kleiner, stiller en sneller werden, lukte het hem steeds beter om hen ongemerkt van dichtbij te fotograferen: ‘Uit de heup’. “Zonder te kijken wat ik in beeld heb.”

Dappermarkt

Lopend over de Dappermarkt zag hij bijvoorbeeld ‘een wijffie dat het zichtbaar moeilijk heeft’. “Die wil ik dan fotograferen. Zodat je via de foto een idee krijgt hoe zij zich voelt, hoe haar leven is. Het lukt niet altijd, maar je krijgt er steeds meer feeling voor, ook voor het goede moment.” Het was te zien aan zijn foto’s op de tentoonstelling die in Thailand, Parijs en Cannes gemaakt zijn. Die werkwijze ontstond min of meer bij toeval toen hij twee nachten achter elkaar in een Antwerpse kroeg fotografeerde: “De mensen zien je niet meer omdat je na enige tijd onderdeel van het meubilair geworden bent. Daardoor kun je ook onopvallend werken en “het echte leven” proberen te pakken. Ook in een mensenmassa werkt het zo.”

Hi Dutch

Zo'n 50 jaar geleden begon hij dus te fotograferen. “Ik moest in dienst bij de marine maar daar had ik geen zin in en ik heb toen voor vier jaar getekend bij de luchtmacht als Kort Verband Vrijwilliger. Als sergeant kwam ik onder meer in Rheine en Bielefeld in Duitsland terecht en was daar baasje van een bunker met vier soldaten, zeven geleide wapens en drie lanceerinrichtingen. Het betaalde goed, ik had veel vrije tijd en kon gaan nadenken wat ik wilde ‘worden’.” 

Er zaten ook een paar Amerikanen die hem al snel Dutchy, ‘Hi Dutchy’, noemden vanwege zijn achternaam, terwijl hij gewoon Jaap heet. Intussen gebruikte zijn broer Hans op de HTS Jaap’s rekenliniaal waar 'Jaap den Hollander' op stond. Zijn klasgenoten begonnen Hans dus Jaap te noemen en Hans vond dat wel een leuke naam. “Intussen was ik in mijn vele vrije tijd in Duitsland gaan fotograferen, kocht een Petri 7s en bedacht dat ik fotograaf wilde worden. Op zolder in Breda was er ondertussen een doka gekomen. Toen dacht ik, ik houd de naam Dutchy, dat is een goede artiestennaam. Op wat latere leeftijd wordt dat dus 'Dutch'.”

Het scheelde bovendien dat er fotografietalent zat in zijn familie. Opa Jakob den Hollander, bakker in Middelburg, had als hobby fotograferen. In 1910 legde hij het plaatselijk garnizoen al op de gevoelige glasplaat vast. Zijn moeder Nellie fotografeerde ook, het liefst in de natuur en zijn jongste broer Paul studeerde als fotograaf af aan de academie St. Joost in Breda.

Breda

Dutch werd geboren in Middelburg, maar na de oorlog verhuisden de Den Hollanders naar Breda. Daar begon Dutch na zijn diensttijd met zijn eerste opdrachten als beroepsfotograaf. Hij haalt zijn klanten uit de Bredase kroegen en vestzaktheater ‘De Trapkes’. Daar komt Dutch ook in contact met studenten van St. Joost. Eén van hen is Jaap Wolterbeek die als eindexamenfilm ‘Rijksweg 58’ aan het maken is. Wolterbeek vraagt Dutch de stillfotografie voor de film te doen. Er moet ook nog een Citroen DS gekocht worden, waarin acteur Leen Jongewaard in de film verongelukt. Dutch rijdt de DS total loss voor de filmopnamen. De film werd in 1969 door de VPRO uitgezonden.

Als Jaap Wolterbeek daarna in de krant leest dat er bij Borssele op Walcheren een kerncentrale gebouwd gaat worden, besluit hij, met Dutch, een offerte aan de PZEM te sturen over een film van de bouw van de centrale. Ze krijgen de opdracht en gaan, als ‘Future Films’, aan de slag. Ze verhuizen en huren een flatje in Middelburg-Zuid. Wonend in Middelburg blijkt dat veel try-outs van optredens van musici als Willem Breuker, Hans Dulfer, Lodewijk de Boer, Han Bennink en de Sissies in Middelburg plaatsvinden. Een mooie bijkomstigheid en weer een andere wereld om te fotograferen. Het is allemaal te zien in het blad ‘Dutch’, een eenmalige uitgave ter gelegenheid van de tentoonstelling met veel foto's die niet op de expo hangen en die wat meer vertellen over de levensloop van Dutch met betrekking tot zijn fotografie en relaties.

Amsterdam

In 1973 vertrekt Dutch met zijn vriendin Henriëtte naar Amsterdam. “Ik had het idee dat ik alle 30.000 inwoners van Middelburg wel een keer gezien had en Amsterdam trok me enorm.” Hij gaat nog wel regelmatig op en neer naar Zeeland om de kerncentralefilm af te ronden en andere filmopdrachten, zoals een film over Zierikzee, te maken. In Amsterdam komt hij Nico van der Stam tegen die een fotostudio heeft in de Tweede Jacob van Campenstraat. Van der Stam was vooral bekend door het fotograferen van popartiesten. “Dat zag er toen nog heel aandoenlijk uit met popgroepjes voor een molen of een tulpenveld. De popfotografie moest nog uitgevonden worden.” Onder meer Govert de Roos en Claude Vanheye hadden voor Van der Stam gewerkt. Dutch begint met het aanleggen van elektra in een paar kamers en gaat daarna als fotojournalist op pad. “Een heerlijke tijd met ontzettend veel indrukken en veel geleerd van het contact met al die mensen. En de werksfeer was prima: De dag begon met een heerlijke espresso en voor de lunch werd er vaak een visje gehaald van de nabijgelegen Albert Cuyp.”

Zilveren Camera

Op 7 juli 1974 loopt hij op Schiphol om een Italiaanse operazangeres op te halen en te fotograferen. Het is erg druk en hij realiseert zich ineens dat het Nederlands voetbalelftal zal gaan landen. Het heeft de dag ervoor de WK finale verloren van Duitsland. Er heerst een bedrukte stemming onder de aanwezige fans. Ineens ziet hij een bedroefd kijkende jongen met een petje met HOLLAND erop. Hij maakt een foto van hem en gaat verder op zoek naar de zangeres. Maanden later stuurt hij de foto in voor de Zilveren Camera competitie voor fotojournalisten en wint de 1ste Prijs Portretten in het Nieuws

Beiroet

Het is 1975 en Charlotte, de zus van Jet heeft bedacht dat ze haar ex-vriendje, die inmiddels met zijn  gezin in Beiroet woont, wil gaan opzoeken. Of Jet en Dutch zin hebben om mee te rijden in haar nieuwe blauwe 2CV. Ach, waarom niet? Het is maar 5000 km. Door Joegoslavië, Bulgarije, Turkije en Syrië komen ze uiteindelijk aan op een camping buiten Beiroet. 's Nachts horen ze geweervuur in de stad: kaders van de PLO strijden tegen de christelijke Falangisten. Het zijn de eerste schermutselingen van de Libanese Burgeroorlog die pas in 1990 was afgelopen. Als Dutch een foto maakt van een gebouw in de stad rennen ze naar hem toe en moet hij het filmpje uit z'n camera halen. Hij haalt snel de film uit een andere camera waar niet veel bijzonders op staat en trekt die er uit. Hij blijkt een foto te hebben gemaakt van een bolwerk van de Falangisten. Na een paar uur wordt hij weer vrij gelaten en dat is dan wel weer een feestje, want je weet nooit zeker hoe zoiets afloopt. De foto van dat gebouw heeft ie dus nog. Na wat onenigheid met Charlotte besluit hij uiteindelijk terug te gaan liften naar Nederland. In Aleppo blijft hij nog een paar dagen hangen om te fotograferen. Onderweg, voorbij Thessaloniki, liftend met vier Amerikanen in een VW-bus, ziet hij een blauwe eend langs de weg staan. Na 4000 km komt hij Jet en Lot weer tegen. Een groot aantal van zijn ‘Libanon foto’s’ was op de tentoonstelling en in het DUTCH' magazine te zien.

Moving Image

Eind jaren '70 vraagt een AV bedrijf hem om voor hen als fotograaf te gaan werken. Hij gaat graag op het aanbod in want als freelance fotojournalist is het niet altijd een vetpot. Hij werkt er 12 jaar en komt daar in contact met video. Hij wordt cameraman, regisseur en editor. Hij fotografeert een stuk minder want alles draait nu om bewegend beeld. Omdat het bedrijf foute investeringen doet en niet met de tijd mee gaat, gaat zijn afdeling langzaam ter ziele. Uiteindelijk gaat hij er weg en begint hij in 1990 voor zichzelf met ‘Moving Image’, fotografie en video. Hij krijgt een relatie met Anne-Miek en dat levert ook nieuwe opdrachten op. “Ze werkte voor Onze Woning / De Key. Ik heb heel veel voor hen gefotografeerd en gefilmd. Zo heb ik bijvoorbeeld het hele woningbestand van De Key vastgelegd.”

‘Moving Image’ moest nog een beetje op gang komen dus zocht Dutch er nog werk bij. Zo kwam hij Dick van den Oever tegen die net met zijn bedrijfje CAPS was begonnen. Dick heeft goede connecties met een aantal grote bedrijven en ze gaan samenwerken. Ze maken veel videoproducties in de medische sector, het Boekenbal, muziek- en theaterregistraties en voor bedrijven als Bouwfonds, Philips en ABN Amro. Ze werken tien jaar samen.

Toevallige ontmoetingen

“Ik kan een heerlijk vrij leven leiden”, zegt Dutch. “Ik heb altijd mijn boterham kunnen verdienen met film, video en fotografie.” Toevallige ontmoetingen hebben daarbij een grote rol gespeeld. Hij kwam personen tegen met wie het klikte en met wie hij vele jaren samen werkte. “Ik heb eigenlijk nooit een opdracht geweigerd omdat ik dacht dat ik het niet zou kunnen. Met de ervaring die ik heb en m'n gezonde verstand moet ik dat kunnen verwezenlijken, dacht ik dan. Iedere keer kwam alles weer netjes op zijn pootjes terecht. Bij mijn films heb ik er voordeel van dat ik ook fotograaf ben: elk shot moet goed gekadreerd zijn, zoals je een foto maakt. Dat geeft rust in het beeld en daardoor kun je weer meer camerabewegingen maken zonder dat het teveel wordt. Ik maak ook bijna alles zonder draaiboek. Ik verdiep me in het onderwerp en ga filmen. Als ik klaar ben heb ik alle shots gemaakt om er een goede film mee te monteren.”

Filmpjes

We hebben het nog over twee filmpjes: ‘Faces In Foam’ en ‘NY Subway Hip Shoot’. Op het eerste filmpje zien we Daniel Gould, een Amerikaanse kunstrecensent in Amsterdam, op de opening van een tentoonstelling in FOAM in 2011. Te midden van de binnenstromende bezoekers zien we Gould pontificaal in het midden, strak in de camera kijken. “Hij dacht waarschijnlijk dat ik een foto van hem ging maken maar ik filmde hem constant. Het was voor mij een soort test om filmisch te werken, door handmatig de focus van de ene naar de andere persoon in FOAM te leggen. Toen ik thuis kwam bedacht ik dat Gould er uitzag zoals een oude Andy Warhol er uit zou kunnen zien. Ik monteerde de beelden op het nummer ‘Faces and Names’ van Lou Reed en John Cale dat over Andy Warhol gaat. Zie: https://vimeo.com/192641728

Op het tweede filmpje uit 2011 werkte Dutch met dezelfde camera, een Lumix GH2. “Het lijkt op een spiegelreflexcamera voor fotografie, maar het is een systeemcamera waarmee je ook kunt filmen. Ik ging de subway van New York in met een draaiende camera en nam alles op zonder te kijken. Mensen denken dat er een oudere man staat met een fotocamera om z'n nek, maar die man neemt de hele tijd video op. Ik film mensen van een meter afstand zonder dat ze het beseffen. Ik heb er gedeeltelijk het nummer ‘Eli’ van Jan Akkerman en Kaz Lux onder gezet, maar veel muziek komt gewoon uit de subway zelf. Aan het eind kom ik op Time Square weer boven de grond waar een bandje zit te spelen. Zie: https://vimeo.com/192481615

Het leven ‘pakken’

Tot slot: heeft Dutch nog een filosofische conclusie? “Ik ben niet zo van de diepe filosofie. Ik ben fotograaf en filmer, dat is super. Ik wil het leven ‘pakken’.”

Afbeeldingen

1) 1970. Neerkant Brabant, 2) 1974. Amsterdam Schiphol, 3) 1974. Amsterdam, 4) 1975. Beirout, 5) 1975. Middelburg Zeeland, 6) 1982. Bombay, 7) 1983. Antwerp, 8) 2009. Juan-les-Pins, 9) 2012. Paris, 10) 2013. Dutch, 11) 2013. Thailand, 12) 2015. Amsterdam, 13) 2016. Cannes, 14) 2017. Amsterdam          

http://www.dutchjdenhollander.nl/
http://dutchjdenhollander.blogspot.nl/
http://gallerywm.com/WP/
https://nl-nl.facebook.com/dutchj.denhollander
https://www.facebook.com/events/2021280861531573/

https://bit.ly/2uCHDra 

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1