De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 72 - Jonat Deelstra
Doorgezaagde oerwoud reuzen op een oplegger in het Amazonegebied. Een regenboog en daar weer boven de oorspronkelijke boomkruinen. Een rubberplantage in hetzelfde gebied, met de rubberbomen netjes in het gelid, met hun palmtakken een kerkplafond vormend. Een kalf op een podium met een straaltje bloed uit z’n borst, à la Jan van Eyck en een meer abstract werk van gebleekt koraal. Dat zag ik in de GoMulan Gallery in Amsterdam. Daartussendoor op sokkels beeldhouwwerkjes bovenop grote eieren.
Ik zag de kunstenaar toelichting geven in een gestreamd interview. Daaruit bleek dat hij bijzonder reislustig is en nieuwsgierig naar wat voor dingen zich in landen in Azië en Zuid- en Midden-Amerika afspelen, economisch en cultureel, en vooral hoe de mindset van betrokkenen aldaar functioneert.
Bogota
Een week of twee hierna bezoek ik Jonat Deelstra in zijn atelier in Halfweg, ‘BOGOTÁ’ heet de locatie. In deze ‘broedplaats’ werken tientallen kunstenaars en creatieven. We lopen van gebouw A naar gebouw B en via metalen trappetjes, door en over atelier-containers, arriveren we in Jonats Atelier.
Tegen de wanden diverse werken, een koeiendrijver op zijn paard die de witte koeien opdrijft, typisch Braziliaans, scenes uit Mexico, een man met een grote bos bananen op zijn rug, een rij mensen met ezeltjes ertussen aan de rand van een brede rivier en soberder werken van een manspersoon in diverse houdingen. Daartussendoor kleine sculpturen van koraal. Uit de boxen klinkt gedempte achtergrondmuziek.
San Cristobal
Ik bekijk het werk wat beter terwijl Jonat koffie zet. Ik zie ‘Nino Jesus’ en een afbeelding van wat een apostel zou kunnen zijn. Jonat licht toe: “Ik ben vier keer in Mexico geweest. Deze werken zijn gebaseerd op wat ik zag ik San Cristobal. Als je de beelden en schilderingen in de kathedraal ziet zie je een ander soort esthetiek. Nino Jesus, kindje Jezus, is omgeven door bloemen en plantsculpturen. Er hangt een plastic wolkje en er zijn skippyballen bij geplaatst. Mexico is een spiritueel land, maar de Mexicanen vullen dat totaal anders in dan wat wij in Europa als authentiek religieus ervaren.”
Jonat maakt dit werk laag over laag. “Ik begin op basis van foto’s. Ik focus op het licht. Na een paar lagen gaat het werk een bepaalde kant op. Het wordt steeds ‘weirder’.” Dat geldt ook voor de schilderijen over de ontbossing van de Amazone. In een blog op zijn site vertelt Jonat dat hij, hoewel die ontbossing een kwalijke zaak vindt, niet meteen op de tour wil gaan van hoe erg dat allemaal wel niet is. “Ik kies bewust het perspectief van degenen die de oerwoudreuzen laten kappen. Wat zit er in hun mind? Zij hebben een perspectief van nieuwe plantages en gronden voor vee. Ik kijk met hen mee. Niet het Greenpeace-perspectief. Dat levert meer ‘ruimte’ op. Uiteindelijk geloof ik wel dat we met onze klauwen van de jungle moeten afblijven.”
Collectief gedrag
Jonats werk gaat over menselijk gedrag. “Ik zoom graag uit. Ik focus me niet op het gedrag van personen, maar op collectief gedrag. Het heeft iets sociologisch. Er is een link met natuur als maatschappelijk onderwerp.” Dat is overigens nooit het uitgangspunt geweest, maar als hij terugkijkt blijkt dit de rode draad te zijn. “Nu ik ’t weet, kijk ik met andere ogen om me heen. Op de fiets verzin ik beelden voor nieuw werk. Ik ben altijd met meerdere projecten tegelijk bezig. De ideeën komen uit het dagelijks leven, van internet, ik wil altijd graag iets leren.”
Jonat is professioneel tweeëneenhalf jaar actief, maar eigenlijk maakt hij zijn hele leven al werk. “Zolang ik me kan herinneren, zeg maar. Ik ben in 2017 afgestudeerd bij de HKU Utrecht, als illustrator. Daarvoor had ik al aan een paar exposities meegedaan. In 2018 vroeg Mulan Go me om te exposeren in haar galerie. Dat leek me leuk. Na de opening had ik het gevoel dat ik ervoor kon gaan.”
Sleutelwerk
Heeft hij een sleutelwerk, een werk dat een draai gaf aan zijn werk? Dat blijkt er inderdaad te zijn, het heet ‘Welcome 1’. “Het is het enige werk dat ik nooit zal verkopen. Het is een heel basaal werk, acryl op karton. Acht jaar hangt het in de huiskamer. Het is het eerste werk waarbij ik dacht ‘Volgens mij kan ik echt wel schilderen’. Nog steeds vind ik het een tof werk. Sommige werken verjaren, maar deze heeft de tand des tijds goed doorstaan.” Welcome 2 zie ik aan de muur. Het is geïnspireerd door Welcome 1. Aan de rand van een oever zien we een rij mensen, wat ezeltjes ertussen. Rechts is een stuk licht dat uitmondt in een landingsmogelijkheid voor schepen. Het blijkt de Nijl in Egypte. “Een nieuw volk, vanaf de rivier gezien. Is dat beangstigend? Ik geef het iets geruststellends, met een stuk licht bij de landingsplaats.”
Ei-sculpturen
Hij tekent, hij schildert en maakt ook houtsneden. Drie maanden geleden begon hij met zijn keramisch werk. Ze waren ook op de expositie te zien. Een ei met daarbovenop figuurtjes. Jonat: “Ik had een groot ei gemaakt. Om het hard te bakken in de oven, bleek ik het te moeten uithollen. Van de uitgeholde klei maakte ik figuren. Een nieuw concept: het uitbroeden van eigen ‘materiei’. Er blijkt van alles op dat ei te komen. Het is de moeite waard. Ik blijf ermee doorgaan.”
Kritiek
Wat is zijn ervaring van het kunstleven? “Voor mij is het vrijheid en eenzaamheid. Die passen bij mij. In het weekend en ’s avonds ben ik sociaal. Overdag vind ik het heerlijk op mijn eentje, ik verdwijn in mijn eigen wereld. Met muziek aan. Een ander mens zou er helemaal gestoord van worden.” De keerzijde ervan is dat hij de weg zelf moet vinden. “Van het pad is geen kaart. De routebepaling moet ik zelf doen. Het vereist veel moed om je eigen kompas te volgen. Je bent ook kwetsbaar. Je kunt afgestraft worden. Maar ik krijg niet zo vaak kritiek. Misschien hebben mensen dat wel, maar houden ze dat voor zich. Terwijl ik kritiek juist waardeer. Mensen zetten kunst teveel op een voetstuk, daardoor durven ze denk ik niet hun mening te uiten terwijl dat juist leuke gesprekken oplevert.”
Een keer kreeg hij wel kritiek naar aanleiding van zijn installatie ‘People’. “Het werd getoond op een Techno Festival. Een jongen die flink aan de drugs was geweest was alle remmingen kwijt en vertelde zijn ongezouten mening. Ik waardeerde dat heel erg. Hij vond dat het kunstwerk nog veel raarder had gekund, Ik moet nog vaak aan die jongen denken.”
Filosofie
Tot slot, wat is zijn filosofie? “Wat thematiek betreft gaan mijn onderzoeken langs diverse maatschappelijke thema’s. Beeldend en qua praktijk vind ik het leuk om met materialen te werken die ik niet ken, ik haat volmaaktheid. Het leukste wat er is, is iets nieuws leren. Dus hoewel de onderwerpen vrij serieus zijn, probeer ik in de beeltenis los en speels te zijn. ”
Afbeeldingen
1) CrothchVault, 2) Brazil, Amazone Area, 3) Digital Autograph, 4) CH4 Bubble LQ, 5) GoMulan Gallery, 14-05-2020 WebRes 1, 6) GoMulan Gallery, 14-05-2020 WebRes 2, 7) GoMulan Gallery, 14-05-2020 WebRes 3, 8) GoMulan Gallery, 14-05-2020 WebRes 5, 9) Into Existence, 10) Lving under the hockey stick graph LQ, 11) The Protagonist, 12) The real, 13) Treats, 14) Jonat
https://www.jonatdeelstra.com/
https://www.instagram.com/jonatdeelstra/
https://www.gomulangallery.com/
