De wereld van de Gelderse kunstenaar, 4 - Rinke Nijburg

De wereld van de Gelderse kunstenaar, 4 - Rinke Nijburg

Op weg naar Rinke Nijburg loop ik in Arnhem de Amsterdamseweg af. Langs de weg begint het heuvelachtig te worden met af en toe verre doorkijkjes in de dalen. De Veluwe kondigt zich aan. Links zie ik Het Dorp liggen, een woongemeenschapswijk voor mensen met een handicap. Ik herinner me nog de geldinzamelingsactie hiervoor onder leiding van Mies Bouwman.

Ik ben een stukje te ver doorgelopen en keer terug naar de Brouwerijweg en bel aan bij het woonhuis/atelier van Rinke Nijburg. Hij heeft nog een atelier in het Spijkerkwartier, maar dat wordt nu verbouwd.  

In het atelier zie ik heel veel boeken, vooral kunstboeken, een kast vol cd’s, iconen, kleine beelden, onder andere Christus, Maria, Boeddha, een Grieks beeld, een Afrikaans voorouderbeeld. Tegen de wand achter me is een schilderwerk in wording dat verwant is met enige werken in de recente tentoonstelling in de GoMulan galerie in Amsterdam. Zie ook het filmpje op zijn Instragram site (zwarte vierkant).

Gekrompen hoofden

The Mercy Seat Meltdown heet het werk in wording. Rinke: “The Mercy Seat is een beeldtype in de christelijke kunst met als voorstelling de Heilige Drie-eenheid. De Gnadenstuhl noemen de Duitsers het.” Hij begint met een daguerreotype. Ik zie de foto uit de 19e eeuw op zijn computer, drie zittende personen, keurig netjes gekleed, die hij gaat transformeren, te beginnen met de hoofden. Dat doet hij tekenend en schilderend tegelijk op ‘museumkarton’. Het zijn bij hem (deels) zwarte personen geworden, met op schoot ook kleine personen. Dat blijken shrunken heads, gekrompen hoofden, te zijn. Ik herinner me shrunken heads uit ‘Kuifje en het Gebroken Oor’ dat zich in het Amazone-oerwoud afspeelt.

Rinke: “Een gekrompen hoofd is een afgehakt en speciaal geprepareerd menselijk hoofd dat onder andere voor rituelen werd gebruikt. Bij mij gaat het over familiegeschiedenis en over voorouders. En zwarte personen is niet zo vreemd, we komen immers allemaal oorspronkelijk uit Afrika. 20 jaar geleden schilderde ik ook al mensen met donkere huidskleur. In het grote schilderij ‘Tattoo’ uit 2001 kreeg Maria, de moeder van Jezus, als eerste een nogal donkere huidskleur. In 'Cold Turkey', een ander schilderij uit dat jaar, zit een donkere Jezus op een koude steen te wachten op zijn executie. Ik kom oorspronkelijk uit Lunteren op de Veluwe, daar woont een grote Molukse gemeenschap. Ik had vroeger drie Molukse vriendjes.”

De (zachte) mens

In zijn werk gaat het om de mens. “Het centrale thema in mijn werk moet, als ik zo achterom kijk, wel de mens zijn. En dan vooral de zachte mens. Op de een of andere manier heb ik een groot zwak voor zachtheid en kwetsbaarheid en verafschuw ik hardheid en dominantie in mensen. Ik heb wel een oog voor het roofdier dat in zowat elke mens steekt, maar het mededogen voor de prooi is altijd eindeloos veel groter.”

Sleutelwerk

Heeft hij een sleutelwerk, een belangrijk werk, dat mogelijk ook een wending in zijn oeuvre betekende? Dat heeft hij. Het heet ‘L’Origine du Monde’ uit 2020-2021. Het hing ook op de expositie in de GoMulan Galerie. ‘L’Origine du Monde’ kennen we van de Franse schilder Gustav Courbet (1819-1877). Men vermoedt dat het een detail was van een groter werk, vertelt hij.

Rinke: “Dat een kunstenaar bij zo’n vraag meestal voor een recent werk kiest is natuurlijk logisch. Maar ik weet wel zeker dat dit een sleutelwerk is en zal blijven ook, daarvoor ken ik mijn eigen werk net iets te goed. Alles zit er in: seks, lijden, dood, religie, de gruwel, de troost, de kosmos. En toch is het een redelijk eenvoudige voorstelling.”

“Maar het is geen makkelijke kost, ook technisch gezien niet, want het werk wringt aan alle kanten. Het is niet per se mooi. Maar dat laatste moet ook niet, want met alleen schoonheid kom ik niet dicht genoeg bij dat wat ik wilde zeggen. Het beeld is op het randje van volmaakt ambigu en dus volmaakt onbegrijpelijk. Gelukkig is het in een heel goede, particuliere collectie in Amsterdam terechtgekomen.”

Academie(s) en kunstwereld

Rinke Nijburg studeerde af aan de Arnhemse academie in 1987. “Maar dat was pas halte 1. Daarna doorliep ik nog een eenjarige master en vervolgens studeerde ik twee jaar aan de Rijksakademie in Amsterdam (1993-1994). Bij elkaar waren dat acht jaren. Best wel veel eigenlijk. Ik ben kennelijk een langzame leerling.”

Hoe ervaart hij de kunstwereld? “De kunstwereld heb ik altijd als heel lastig ervaren … De drang om mee te doen was steeds heel groot en het leek altijd alsof ik me als een vis in het water voelde op openingen van tentoonstellingen. Maar dat was en is allemaal schijn. Ik ziet teveel dat iedereen zijn of haar best doet om gezien te worden. Ik ook. Ik werd altijd triest van binnen, want het zijn allemaal reukvlaggen die verwaaien.”

“Echte ontmoetingen zijn zeldzaam. Dat is in het normale leven al zo, maar als het gaat om het bereiken van de top is het gruwelijk. Iedereen liked en likt elkaar. Zonder dat spel kan het ook helemaal niet, maar ik ben simpelweg niet goed in dat spel. Ik word er somber van en treurig. Soms wilde ik wel een outsider zijn, maar dan wel een hele goeie. Het nadeel van types als Willem van Genk, Arnhems beroemdste outsiderart-kunstenaar, is dan weer dat ze zelden echt gelukkig zijn en dat ben ik dan weer wel. Vaak. Niet altijd.”

Artistieke filosofie

Wat is zijn artistieke filosofie? “Wat ik niet goed begrijp is dat onze westerse cultuur 20 eeuwen christendom weg flikkert alsof het niks was. We kregen er wetenschap en technologie voor in de plaats. Lekker. Er is niks mis met die twee, maar is mis de diepte die de eigen religie had. Dat was, wat mij betreft nummer een, en die anderen zijn nummer twee en drie. Als je de god eruit denkt, dan kan dat natuurlijk. Daar is ook niks mis mee. Maar daarna zit je met een dier, homo sapiens sapiens, dat werkelijk waar een indrukwekkende wetenschappelijke kennis en dito technologie heeft ontwikkeld, maar niet bepaald wijs is.”

De religie is los van het moderne leven komen te staan, lijkt het. Rinke: “Een orthodox christen ben ik niet, maar het gaat me wel degelijk om dat wat in de kern in de vier evangelies beschreven staat. Bijna iedereen hoort tegenwoordig bij de criticasters van 'het geloof' en dus weet men ook heus wel waar dat geloof ten diepste om draait. Om dat diepste gaat het mij ook. Dat het ons mensen zelden lukt om te leven naar die eenvoudige maar nogal radicale boodschap zegt veel over ons als diersoort.”

“We leven nog altijd in een tijd die de grootheden uit elkaar trok op dezelfde wijze als Descartes de navelstreng tussen ziel en lichaam doorknipte. Had hij gezien wat wij ervan bakten dan had hij dat niet gedaan. De mens zit inmiddels opgezadeld met veel teveel kennis en veel teveel gadgets die diezelfde mens amper ten goede weet te gebruiken. Het is alsof audio en video niet meer synchroon lopen. Dat is heel naar om naar te kijken en te luisteren.”

De insufficiëntie der dingen

We zijn onze spiritualiteit kwijtgeraakt. “Het gaat om een cultuur in balans. Ik heb veel met spiritualiteit en religie. Daarover schreef Han Fortmann, rooms-katholiek priester en hoogleraar Cultuur en Godsdienstpsychologie in Nijmegen. Fortmann benaderde in zijn werk allerlei aspecten van de religie vanuit een psychologische invalshoek. Hij vroeg aandacht voor het belang van de religieuze ervaring en toonde aan dat de religieuze ervaring geen projectie is, maar voortkomt uit de ervaring van de ‘fundamentele geheimzinnigheid’ en insufficiëntie van de dingen.”

Afbeeldingen

1) From One Generation to the Next, 2) White Barbie With Humanoid, 3) The Limping Family, 4) My Private Slave Doll, 5) L’Origine Du Monde, 6) Skin Flowers, 7) Lagoon, 8) Cold Turkey, 9) Girl with Doll, 10) Tondo 004, 11) Humming Birds, 12) Reiter, 13) Thin Air, 14) portret Rinke Nijburg (met schilderij Rogier van der Weyden)    

http://www.rinkenijburg.com/wordpress/
https://www.instagram.com/nijburgrinke/
https://www.gomulangallery.com/
https://www.instagram.com/gomulangallery/?hl=nl

https://bit.ly/2QtPghg

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0