De wereld van de Haagse kunstenaar, 102 - Sis Josip

Sis Josip’s atelier bevindt zich op zolder in een art-nouveau pand in de Hoogstraat. Hij woont op de tweede en op de eerste verdieping heeft hij een galerie, de Sis Josip Galerie. Als ik de galerie binnen kom zie ik links en rechts op de muur schilderijen en tekeningen en op de grond op een rij verschillende teksten. Het maakt allemaal onderdeel uit van Sis Josips tienjarige project ‘Der Himmel on Earth’.

Hij is er twee jaar geleden aan begonnen en er zijn al vier werken gereed. Een sculptuur, twee schilderijen en een dans. Nu is hij bezig met een boek, ‘Wandelen met Henoch’. Zijn vrouw, Conti Hermenet, was er mee begonnen, en Sis Josip gaat, na haar overlijden twee jaar geleden, proberen het in te passen in het project. De bladen op de grond hebben er betrekking op.

Hildegard von Bingen

Achter me hangt het werk, ‘De vrouw als middelpunt van de schepping’, met een aantal vrouwen erop in de vorm van een kruis. Onder de vrouw in het midden die ons frontaal aankijkt, zie je twee handen met stigmata, doorboorde handen. Ook de uitgestoken tong van de vrouw eronder is doorboord. “Het gaat er om dat de schepping ook vrouwelijk is”, licht Sis Josip toe. Even verderop hangt het werk ‘Paradiso’ en aan de rechtermuur hangen tekeningen die als voorbereiding dienden voor de schilderijen.

Sis Josip: “Ik wil uitbeelden hoe de hemel eruit ziet. Ik werd geïnspireerd door Hildegard von Bingen, een non die leefde in de 12e eeuw. Zij had het vermogen via visioenen in de hemel te kijken. Dat heeft zij opgeschreven. Andere nonnen hebben er afbeeldingen van gemaakt. Die afbeeldingen en beschrijvingen maken de hemel mij inzichtelijk en interessant.”

Het project ging in eerste instantie alleen over Hildegard von Bingen, maar door het overlijden van zijn vrouw werd het project vertraagd, en toen hij weer eraan begon, maakte hij het breder: het zou niet alleen over Hildegard gaan, maar vooral over de hemel. Niet alleen Sis Josip zou aan het project gaan werken, maar ook andere kunstenaars en daarnaast theologen en filosofen. “Veel mensen denken  nu na over hun bijdrage. Er kunnen gezamenlijke exposities uit voort komen. Het moet wel actueel, in deze tijd.”

Langjarige projecten

Sis Josip (Amsterdam, 1959) woont en werkt sinds 1981 in Den Haag. Hij maakt realistische olieverf schilderijen en realiseert langjarige culturele projecten. Bovengenoemd project past daarin, en ook zijn vorige project, ‘De zoektocht naar Onvoorwaardelijke Schoonheid’ (2003-2010) dat culmineerde in een groot theaterspektakel in het atrium van het Haagse Stadhuis. En daarvoor maakte hij ‘Monument voor Europa’ (1999) met monumenten voor alle hoofdsteden van Europa  ter gelegenheid van het Verdrag van Maastricht (1993).

Josip: “Die projecten hebben bijzondere inzichten gegeven, speciale samenwerkingen en prachtige werken opgeleverd.” 

Dante

Sis Josip is weliswaar katholiek opgevoed, maar deed er lange tijd niets aan. “Twintig jaar geleden ben ik heringetreden. Het Rooms Katholieke geloof geeft me antwoorden op vragen die ik nergens anders kan vinden. Conti is vlak voor ons huwelijk ook katholiek geworden. De verbreding van het project is mede daaraan te danken.”

Het eerste jaar stond in het teken van Hildegard, het tweede jaar in het teken van Dante. “Dante Alighieri leefde rond 1300. Hij schreef het geniale boek, ‘De goddelijke komedie’. Hij geeft andere inzichten dan Hildegard over de hemel, het vagevuur en de hel. Hoe mooi ook verteld denk ik niet dat de hemel en de hel eruitzien zoals Dante beschrijft. En het vagevuur kwam pas vrij recent in beeld, na de eerste millenniumwisseling, het is een katholiek concept, dat prima werkt voor de gelovigen.”

Sis Josip heeft geen beeld meer van de hemel, zegt hij. “Het is zeer veranderlijk. Ik zit aan het begin van het project. Elk volgend boek dat ik lees zet de hemel weer op zijn kop. Over acht jaar weet ik het precies.”

De Dans der Deugden

Een van de werken die al uitgevoerd zijn is een dans, ‘De Dans der Deugden’ die vorig jaar in de galerie werd opgevoerd door de Cypriotische danseres Styliana Apostolou, terwijl Sis Josip zijn elektrische cello bespeelde. “De Dans der Deugden is gebaseerd op de Deugdenleer van Von Bingen en bestaat uit vier in elkaar overgaande delen: Liefde en afgunst, Hemelse vreugde en smart, Kuisheid en wellust en Overwinning en lafheid. Elke dans begon vanuit een harmonieuze stilte, de deugd, waarna de dans zich ontwikkelde via de harmonie van het midden naar uiteindelijk de chaos van de ondeugd.”

Op dit moment is hij vooral bezig met Henoch, een wat onbekend figuur uit het Oude Testament. “In Genesis 5:24 , Statenbijbel staat ‘Henoch dan wandelde met God; en hij was niet meer; want God nam hem weg’. Elders wordt zijn leeftijd genoemd, 365 jaar en er zijn een paar vernoemingen in geslachtsregisters. Dat is het. Maar ‘Het Boek der Hemelse Paleizen’ (1999), vertaald door Pieter van der Horst schetst een hemel met uiteindelijk Henoch als de kleine God. En Dantes Goddelijk Komedie bouwt indirect voort op de hemelreizen van Henoch, met onder andere Henochs hemelvaart en het offer van Abel.”

Balans

Sis Josip, net 60 jaar geworden, is kunstenaar vanaf zijn 16e. Van begin af aan wist hij dat hij kunstenaar wilde worden. Hij is bewust autodidact. “Kunst is voor mij noodzakelijk. Als ik geen kunst zou maken, zou ik uit balans raken, ik moet creëren om in balans te blijven. Het kunstenaarschap is een totaalpakket van enerzijds mystiek en inzicht, vervolgens intellect en daarna vakmanschap en marketing.”  

Geeft het hem voldoening als zo’n groot project is afgerond? Josip: “Als iets af is, ben je al in je hoofd met andere dingen bezig. Het is hard werken als je het belangrijk vindt ideeën door kunst over te brengen. Het is spannend en vereist grote concentratie. Het ligt er overigens aan hoe hoog je de lat legt, die leg ik zeer hoog. Er is ook zeer veel zelfdiscipline voor nodig. Elke dag sta ik om 6:15 op voor mijn gebeden waarna ik aan het werk ga.”

Art-nouveau pand

We  maken nog een kleine tour door het pand. Het monumentale art-nouveau pand uit 1904, van de hand van de architect Louis de Wolf, is tien jaar geleden gerenoveerd. “Hij heeft veel gebouwd hier in de buurt, onder andere enige panden die je bij ‘Haagse Bluf’ kunt zien, het pand ‘Pipoos’ aan de Dagelijkse Groenmarkt en het pand van ‘Oger’ aan het Noordeinde. De Wolf kwam uit Wenen en ontmoette in Maison Krul, de befaamde Haagse Tearoom aan het Noordeinde, een van Kruls dochters, met wie hij trouwde.”

In de badkamer zie ik orka’s, tijgers en maskers op de muur. Een prachtige art-nouveau keuken in de tinten bruin en groen, op de tweede verdieping de slaapkamer met een werk van Conti boven het bed en aan het voeteneind een kleurig schilderij van Sis Josip uit de serie Onvoorwaardelijke Schoonheid. In de grote woonkamer een zelf geknoopt vloerkleed waarin de stier van Picasso en de honden van Keith Haring zijn verwerkt.

Filosofie

We gaan weer naar beneden. Ik vraag Sis Josip of hij een filosofie heeft. Sis Josip: “Je realiseren dat je slechts een doorgeefluik bent van ideeën die al lang bekend zijn. Dat je vooral een heleboel dingen juist niet moet doen zodat de ruis minder wordt. De lijn duidelijk voor ogen houden: eerst God, dan de kunsten en dan al mijn lieve vrienden en vriendinnen. Daarnaast alles tot dagelijkse proporties relativeren en overal om glimlachen.”

Afbeeldingen

1) De vrouw als middelpunt van de schepping, 2 – 7) Uit de serie ‘Onvoorwaardelijke Schoonheid’, 8) portret Sis Josip 9) De Goddelijke Komedie, detail, 2019, 10) De Goddelijke Komedie, voorstudie, 2019, 11) De Goddelijke Komedie, eindresultaat, 12) foto Sis Josip  

https://www.sisjosip.nl/
http://bit.ly/2KnEpzu