De wereld van de Haagse kunstenaar, 123 – Janne Schipper
De wereld van de Haagse kunstenaar, 123 – Janne Schipper
Janne Schipper maakt niet alleen sculpturen, maar ook foto’s, schilderijen, textiele kunst en installaties. Daarnaast schrijft ze gedichten, maakt ze video’s en geluidswerken en doet ze mee aan performances. Ze is een van de jonge kunstenaars die de finaleronde heeft gehaald van de Piket Kunstprijs 2022, een prijs voor jonge veelbelovende kunstenaars in Den Haag.
Het beginpunt is niet het materiaal, maar het idee, of, zoals zij het noemt een ‘notie’. Janne Schipper geeft graag nadere toelichting. “Voor mij is het belangrijk dat wat ik creëer voortkomt uit gevoelige intuïtie; een magische beeldtaal die intrinsiek dubbelzinnig is. Eentje die ontstaat vanuit een soort kinderlijke hang naar een wereld waarin dingen op een bepaald moment ontstaan en verdwijnen."
Iets pakt haar aandacht
Zowel de fysieke als mentale menselijke dimensies van het idee zijn gerelateerd zijn aan iets onbegrijpelijks, zonder functie, zonder begin of einde. “Soms begint een werk met een gedicht en komt vervolgens het beeld. Ze kunnen ook inéén weven. Dan brengt het woord een beeld en het beeld een woord. Ik ben geïnteresseerd in de relatie tussen tekst en ruimte en poëzie en kunst. Ze kunnen dicht bij elkaar staan en ver van elkaar af. Taal en haar problematiek zijn een drijfveer van veel van mijn kunstwerken, zonder dat ik het als onderwerp neem.”
Er zijn momenten waarop ineens iets haar aandacht pakt. “Het trilt, beweegt, verdraait; het fascineert me. Deze momenten, die in combinatie met verwondering gebeuren, zijn magisch voor mij en vormen de grondtoon voor een werk; ze zijn mijn motivatie voor het maken van een kunstwerk. Je zou het een poëtische aanzet kunnen noemen voor het ontvouwen van werk.”
Het zwarte gat gewaar worden
Ze houdt zich bezig met fysieke en mentale binnenruimten en buitenruimten, zegt ze. “Simulacra (afbeeldingen die geen origineel meer hebben), rituelen, persoonlijk narratief, emancipatie, en het vinden van een balans tussen 'specifiek', 'universeel' en 'toegankelijkheid'.”
De betekenis van het werk ligt in het werk. “Mijn kunstwerken zie ik als een amalgaam van fascinaties. Misschien is een zwart gat een passende metafoor: het gat zelf kan niet worden waargenomen, maar we worden het zwarte gat gewaar door het gedrag van omliggende, waarneembare objecten te observeren.”
Deuren, ramen en muren
In installaties werkt ze vaak met deuren, ramen en muren. Ze zijn een fundament en vormen, naast ons lichaam, ons perspectief. “Dit kader, dat niet vaststaand, maar flexibel en veranderlijk is, een deel van de wereld, tevens ook het vaartuig van waaruit je de (buiten) wereld observeert. Als een stuk drijfhout dobberen we, drijvend in een enorme zee van kolkende veelvouden en repetitieve ritmes.”
Omdat ze in verschillende velden werkt, merkt ze dat ze vaak op zoek is naar een passende afstand tussen haarzelf, het kunstwerk en de wereld. “Mijn werkmethoden en onderzoek kunnen onder de overkoepelende term 'aggregatie' kunnen worden gebracht: het proces van het combineren van dingen, zodat ze een eenheid zouden kunnen worden genoemd. Door verschillende elementen samen te stellen en verschillende afstanden nemen om ernaar te kijken, zie ik een verscheidenheid aan patronen en relaties.”
Een installatie componeren
De houding die ze als kunstenaar inneemt ten opzichte van het werk, het publiek en de wereld vraagt om een constante aanpassing van de relatieve afstand. Haar installaties ziet ze als ‘constellaties’. “Een fragment: een stuk van een kunstwerk, een soort poëzie, een gevonden object, krijgen hun betekenis in context.”
Alle onderdelen samen in een installatie vormen een totaliteit: de chronologie verdwijnt en ze kunnen worden gecomponeerd, als een landschap. “Het werk wordt onderdeel van de complexiteit van de belevingswereld, transformeert en verandert weer van betekenis.”
Een uitnodiging om betekenis te genereren
Ze haalt er de woorden van de Franse filosoof Jaques Rancière bij, die in zijn essay The Emancipated Spectator schreef: “De kunstenaar draagt geen kennis over, maar nodigt uit om betekenis te genereren.” Janne: “Deze kijk op maken en componeren biedt de vrijheid om niet per se elk stuk op zich te begrijpen, maar laat de intercontextualiteit betekenis en ervaring creëren. Zoals je ’s nachts naar de sterrenhemel kunt kijken. Dat kun je zien als één configuratie, maar het zegt vooral iets over jou als toeschouwer.”
Of, zoals Olga Tokarczuk, winnaar van de Nobelprijs van de Literatuur, het formuleerde, toen ze in haar boek Jaag je ploeg over de botten van de doden, schreef: “De grootste dingen liggen natuurlijk besloten in de allerkleinste. Geen twijfel mogelijk. Nu ik dit schrijf, ligt de planetaire configuratie, en zelfs de hele Kosmos op tafel. Een thermometer, een munt, een aluminium lepel en een aardewerken mok. Een sleutel, een mobiele telefoon, papier en een pen. En een grijze haar van mij, waarvan de atomen de herinneringen bewaren aan de oorsprong van het leven, aan de kosmische Catastrofe, die het begin van de wereld was.”
Waarom is dit uitgangspunt voor Janne belangrijk?
“Omdat we als mensen allemaal moeten omgaan met de menselijke conditie. Ik maak kunst als existentieel onderzoek. Uitgerekend kunst geeft de ruimte om het onnoembare te benaderen. Voor mij is kunst een manier om een meer gelaagde, minder binaire blik op onszelf als mensen en op de wereld om ons heen te bewerkstelligen. In plaats van één verhaal aan jezelf te vertellen, een caleidoscoop te creëren waar al draaiend nieuwe beelden en verhalen ontstaan. De elementen die ik maak en samenstel in een kunstwerk weerspiegelen misschien ook een soort tederheid of bewondering die ik belangrijk vind te ervaren.”
Heeft ze een sleutelwerk, en zo ja, welke is / zijn dat?
Terugkijkend zegt ze in eerdere werken zaadjes te zien die ”als een myriade van kleine draadjes rizomatisch zich voortweven in mijn andere werken” (een rizoom is een continu groeiende horizontale ondergrondse stengel die met tussenpozen zijscheuten en onvoorziene wortels uitzet). “Zinnen komen als flarden van mist bovendrijven uit mijn verbeelding en vinden hun vervolg in een volgend werk.”
In dit verband noemt ze twee werken: '20 minutes 27 seconds' en 'Out Of The Blue'. "'20 minutes 27 seconds” was een van de eerste installaties die ik bouwde waarbij verschillende interesses samen kwamen alsmede ook de ruimtelijke, site-specific en performatieve aspecten van het werk. Ik probeer steeds meer verschillende materialen en technieken die eerder op zichzelf staande kunstwerken waren samen te voegen in een installatie.
Samenwerking is belangrijk voor haar. “'Out Of The Blue' is een kunstwerk dat in samenwerkingsverband is gemaakt met kunstenaar Andreas Sahl Andersen in Denemarken. Deze installatie volgt het idee van een “constellatie” en combineert haast alle technieken die ik gebruik. Dit was een begin van een manier van werken die ik in de toekomst meer wil ontdekken en uitvoeren.”
ANNASTATE
Janne Schipper begon haar kunstloopbaan met een artistieke vooropleiding genaamd Jangstayl in Alkmaar in 2012. In 2014 begon ze met haar studie beeldende kunst, sculptuur aan de KABK, die ze in 2018 afrondde. In 2018 richtte ze samen met vrienden en collega’s een kunstenaarscollectief op in Den Haag, genaamd ANNASTATE. Van 2018 tot 2022 werkte ze als professioneel kunstenaar. Op dit moment is ze net begonnen aan een master Beeldende Kunst, sculptuur aan de Academy of Fine Arts in Wenen, Oostenrijk.
Afbeeldingen
1) Out Of The Blue #10, 2) Out Of The Blue #7, 3) Out Of The Blue #8, 4) Out Of The Blue #9 , 5) Out Of The Blue #11, 6) Facade # 4, 7) Facade #5, 8) Approximate Distance #13, 9) 20min27sec # 1, 10) 20min27sec #2, 11) 20min27sec #3, 12) excerpt Aggregation #6, 13) portret Janne Schipper
https://janneschipper.info/
https://www.instagram.com/jannecharlotte/
https://www.piketkunstprijzen.nl/janne-schipper-wil-de-rest-van-haar-leven-kunst-blijven-maken
