De wereld van de Haagse kunstenaar, 77 - Hans Ensink op Kemna

In de etalage van Galerie 44 in de Molenstraat zag ik grote werken met blokachtige patronen in een vier /vijftal kleuren hangen. De kunstenaar wilde graag toelichting geven, in een ruimte achter de galerie, de voormalige schuilkerk in de Juffrouw Idastraat.

Over die schuilkerk – mooi barok, maar Hollands barok - had ik eerder al geschreven. Waarom had Ensink op Kemna me juist hier uitgenodigd? Het wordt me duidelijk als ik er ben. Ook in de kerk zijn, links aan de muur zijn werken te zien, een zestal schilderijen, ook in blokken, weer met een beperkt aantal kleuren per schilderij.

Formele uitgangspunten

De werken van Ensink op Kemna passen goed onder de hoge kerkramen erboven en in het geheel van de kerk, waar aan de tegenovergelegen  wand ook een mooie serie hangt.  Ieder schilderij aan deze wand behandelt een Hebreeuws letterteken en het totaal heet ‘De vijf boeken van Mozes’, maker: Ruud Bartlema.

Dit werk verhoudt zich goed tot de werken aan de linkermuur van Ensink op Kemna, die samen met de werken in de galerie zelf (verbonden met de schuilkerk) de titel ‘Thuisland’ hebben. Zoekend naar een plek om te schrijven kom ik  uit bij het katheder van waaruit normaliter het epistel en het evangelie wordt voorgelezen. Kijkend naar zijn werken aan de muur geeft Hans Ensink toelichting.

“Mijn werk gaat puur over schilderen. Daarbij gaat het me niet zozeer om het weergeven van de realiteit, het vertrekpunt is meer gelegen in het schilderij als realiteit.  Met formele uitgangspunten: vorm en kleur en de verhoudingen ertussen. Mijn werk is non figuratief. Ik maak meestal gebruik van een op geometrie gebaseerde vormentaal zoals lijnen, rechthoeken, vierkanten en cirkels.”

Een op geometrie gebaseerd beeld is een krachtig beeld, zegt Ensink op Kemna. “Helder, eenvoudig en overzichtelijk. Geometrische vormen zijn universeel, representeren op zich geen andere voorstelling dan zichzelf, en vormen daarom de ideale basis om te gebruiken in mijn werk.”

We bekijken het schilderij dat zich het dichtst bij ons bevindt. Ik zie vier blokken in drie kleuren, een dunne oranje lijn om de vier blokken en daaromheen een blauwe buitenrand. “De oranje lijn om het middelste blok zorgt ervoor dat het schilderij diepte krijgt, het middenblok komt vrij van de achtergrond” zegt Ensink op Kemna. We bekijken het schilderij ernaast. 16 blokken, alle formaten even groot.  Het is een dubbel opgedeeld vierkant met allemaal verschillende tinten. “Je kunt verschillende vierkanten ervan maken” zegt Ensink op Kemna. En inderdaad, dat klopt. Het lijkt wel een meetkundig raadsel zoals je die op het internet kunt vinden.

Het lijkt zo duidelijk en afgepast, maar het maken ervan blijkt heel anders in zijn werk te gaan. “Het procedé is gebaseerd op mislukking. Je begint vakjes in te vullen, maar het is nooit meteen goed. Dan ga ik schuren: ik haal alles eraf  totdat ik weer een kale ondergrond heb, gedefinieerd in vakjes.” De vakjes zijn z’n houvast, maar de invulling kan diverse keren weggehaald worden.

Het toeval

Het maakproces kan erg variëren. "Soms lukt alles in een keer en soms is het zwoegen, afschuren en opnieuw beginnen. En soms loopt het vast, dan ziet het er wel goed uit maar net niet goed genoeg. Je zet dat werk weg en na verloop van tijd haal je het weer tevoorschijn, dan kijk je er weer fris naar en gaat alles weer van voren af aan. Maar het komt ook voor dat uiteindelijk er ook werken de vuilnisbak in gaan."

“Het begint altijd met een idee en dat probeer je uit te voeren. Al werkende ontwikkelen zich nieuwe ideeën en mogelijkheden. Van belang is dat je hoopt dat er ergens onderweg iets gebeurt waardoor het werk opeens los komt te staan van zijn omgeving, meer zichzelf wordt en zich als het ware in een nieuwe dimensie aan je voordoet. Jan Dibbets zei ooit dat kunst maken 95% werken is en 5% toveren. Als je werkt probeer je zo lang mogelijk de ruimte te houden om het toeval, iets wat je tevoren niet wist, zijn kans te geven. Maar op een bepaald moment is dat voorbij en moet je het schilderij afmaken.”

Hij kan niet toveren, zegt hij “En ik neem aan Dibbets ook niet, maar snap wel een beetje wat hij bedoelde met dat toveren. Ik voor mij noem het bijzondere moment gemakshalve even het goddelijke moment, het moment dat er leven wordt geblazen in het werk. Dat moment, het is nooit duidelijk OF het zich aandient laat staan in welke hoedanigheid. Wel zijn er een paar mogelijkheden om dat moment in de hand te werken, de omstandigheden als het ware er omheen te plooien.”

Een tentoonstelling in een schuilkerk helpt allicht een handje om – voor de toeschouwer - God zijn moment te geven. Ensink op Kemna: “Het begint met ervoor openstaan. Dat lijkt me logisch. Als je ergens niet voor openstaat dan kan de ander nog zo zijn best doen om je te overtuigen maar dan gaat het niet lukken om tot elkaar te komen. Er voor openstaan is dus een vereiste, het volgende belangrijke moment is het herkennen. Het herkennen van de vorm waarin dat IETS zich voordoet.”

Koningin Beatrix

Hans Ensink op Kemna ging op latere leeftijd naar de Kunstacademie, de AKI in Enschede. Daarvoor was hij verpleegkundige. Hij was al 28, en 34 toen hij er vanaf kwam. Hij verhuisde naar Den Haag omdat hij in Apeldoorn, waar hij eerst woonde, aan iedereen moest uitleggen waar hij toch mee bezig was. “Ik moest naar een omgeving met gelijkgestemde mensen. Dat was een van de drie grote steden. Het werd Den Haag omdat mijn vriendin daar een baan kreeg.”

Hij had vrijwel onmiddellijk succes. Hij won de Koninklijke Subsidie, waarbij de tentoonstelling van winnaars werd geopend in het Paleis op de Dam door Koningin Beatrix. “Zij was de eerste die een werk van mij kocht.” Dat gaf zijn carrière een stevige impuls. Hij vond onderdak in Galerie Van Kranendonk. “Het liep als een speer, de eerste tien jaar. Ik kreeg een startstipendium, diverse werkbeurzen, verkocht werk. Daarnaast kreeg ik opdrachten voor het schilderen in gebouwen, bijvoorbeeld van plafonds. Zo heb ik voor het maken van een grote glazen mobile nog eens een half jaar gewerkt in het glasatelier van Van Tetterode in Amsterdam.”

In Den Haag had hij aansluiting gevonden met het Haagse kunstleven. “Met name het HCAK in de Wagenstraat was indertijd een dynamische plek. Via het HCAK leerde ik vele Haagse collega’s kennen.  Midden jaren negentig kwam de “white cube” als tentoonstellingsmogelijkheid steeds meer ter discussie te staan, de kunst moest zich meer afspelen in het echte leven in Den Haag." Er ontstonden diverse kunstenaarsinitiatieven in de stad, soms in kraakruimtes, rond de Boekhorststraat. Hij sloot zich aan bij het kunstenaarsinitiatief LUXUS.   

Maar na een jaar of tien werd het langzaam maar zeker minder. “Ik zocht mijn wortels bij de AKI weer op en exposeerde in Hengelo, Enschede en Apeldoorn.” Om voldoende inkomsten te houden nam hij weer deeltijdbanen in de gezondheidszorg erbij. Op dit moment werkt hij een deel van de week bij de GGZ als verpleegkundige.

Insteken op klein en persoonlijk werk

Heeft hij, terugkijkend, een filosofische conclusie? “Zeker. De rol van de schilderkunst op dit moment is mijns inziens niet om door middel van steeds spectaculairder ogende werken te proberen de concurrentie aan te gaan met de nieuwe media. Veel interessanter is het om in te steken op klein en persoonlijk werk.”

Met de recente kunstgeschiedenis als uitgangspunt wil hij onderzoeken waar de ruimte ligt en voortborduren op eerder begonnen ontwikkelingen. “De acceptatie van die positie van de schilderkunst geeft mij de vrijheid en ruimte mijn werk verder te ontwikkelen.”

De tentoonstelling in Galerie 44 en in de Schuilkerk in de Juffrouw Idastraat is nog tot en met 10 januari te zien.

Afbeeldingen: 1) Basement, 70 x 70 cm, 2015, 2) Klee, 80 x 65 cm, 2009, 3) Hans Ensink op Kemna, 4) Still, 70 x 70 cm, 2015, 5) Z.T., 2 x 180 x 80 cm, 2017, 6), Z.T., 30 x 50 cm, 2016, 7) Z.T., 35 x 30 cm, 2011, 8) Z.T., 40 x 40 cm, 2015, 9) Z.T., 40 x 50 cm, 2016, 10) Z.T. 70 x 70 cm, 2017, 11) Z.T., 180 x 140 cm, 2016  

http://www.hansensinkopkemna.com/
https://denhaag.com/nl/locatie/26979/galerie-44

https://bit.ly/3eSQ5qK 

 

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0