De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 58 - Jeanine Verloop

De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 58 - Jeanine Verloop

In het Prospects programma van Art Rotterdam 2022 zag ik in een donkere ruimte een jongedame heel voorzichtig kleine correcties aanbrengen aan een schitterend glazen bouwwerk. Het zag er mooi, maar fragiel uit. Symbiote was de titel van het bouwwerk.

De maker ervan, Jeanine Verloop, gaf graag enige toelichting over haar werk. In haar kinetische sculpturen combineert ze haar liefde voor ambacht met haar fascinatie voor techniek, zegt ze. “Ik wil machines maken die er radicaal anders uitzien, met een uiterlijk dat verbaast, een stukje magie terugbrengt en mensen laat nadenken over het doel van de machine.”

Oude druk- en typemachines

Tijdens haar opleiding illustratie aan de Willem de Kooning Academie was ze geïnteresseerd geraakt in de techniek van oude druk- en typemachines. “Ik verdiepte mij in hun mechanismen en biologische bewegingsprincipes. Dit werd het uitgangspunt voor een aantal kinetische print-installaties. Geleidelijk aan werden de machines zelf belangrijker dan de afdrukken die ze produceren en werden ze visualisaties van mijn zoektocht naar verbeeldingskracht en schoonheid rondom technologie.”

Ze constateert de wereld om ons heen steeds meer wordt aangedreven door onzichtbare algoritmen. “De apparaten om ons heen hebben veelal dezelfde tabletvorm. Onze leefomgeving is zo doorweven met technologie dat we ondertussen niet meer doorhebben hoeveel we op dagelijkse basis op de automatische piloot consumeren. Ik vind het heel belangrijk na te denken over de impact hiervan en stil te staan bij de manieren waarop technologie onze verbeelding vorm geeft. Zoals Marshall McLuhan in 1962 zei: ‘We shape our tools and thereafter they shape us.’”

Onze apparaten zijn ontworpen op een manier die we begrijpen en onze instincten vertellen ons hoe we ze moeten gebruiken. “Hoewel interessant, resulteert dit in grote groepen die op dezelfde manier gebruiken en produceren. De vormen van een apparaat beïnvloeden wat de gebruiker produceert, maar ook wat de gebruiker inbeeldt wat het resultaat kan zijn.”

Fictieve machines echt maken

Door onze verbondenheid met technologie worden we sterk beïnvloed door veranderingen in het technologische landschap, vervolgt ze. “Die veranderingen kunnen relatief klein zijn, zoals dat onze laptops geen numeriek toetsenblok meer hebben, of groot zoals een onzichtbaar algoritme dat van ons leert op onze sociale media. Wat in mijn onderzoek naar voren komt is dat we vaak bang zijn, en bang zijn geweest, dat technologie ons op een dag gaat overtreffen. Dat wantrouwen is niet nieuw. Peter Paul Verbeek, hoogleraar Wijsbegeerte van Mens en Technologie aan de Universiteit Twente, beschrijft hoe in het verleden mensen bang werden elke keer dat technologie een sprong maakte. Verbeek ziet technologie als een deel van ons, in elke historische tijdlijn. ‘Technologie bepaalt hoe we mens zijn en hoe we de wereld zien. Dat heeft het altijd gedaan, van de vuistbijl tot de iPhone.’

Door haar fictieve machines echt te maken, hoopt ze technologische en mystieke kwaliteiten te combineren. “Ik wil dat mensen een gevoel van onverklaarbare verwondering hebben als ze mijn werk zien.”

Reawaken

In 2018 schreef ze een abstracte introductie voor haar werk ‘Reawaken’. Hierin vraagt ze zich af hoe een alien ons zou waarnemen. “Zouden ze misschien denken dat mensen en technologie deel uitmaken van dezelfde entiteit?”

Imagine humanity through the eyes of aliens. Wouldn’t we look magical from space? From afar,humans seem to generate light and frequency. On closer inspection you would see that they actually have frail bodies, and they dominate their habitat through the use of tools.

Over time perhaps you could see the shift. The dawn of an industrialized civilisation. For a time humankind flourished in their mass-produced utopia. Great tools were built, of a scale easily visible from space. These creatures became enslaved to autimatisation. With no need for thinking, their brains grew weaker, and the magic of their tools got lost in utility.

How will they re-insert themselves and reconnect with their tools? Let us take a step back in time and space to obsolete technologies. Is there anything to be gained from resurrecting lost techniques?

Sleutelwerk

Symbiote, haar meest recente werk, is haar sleutelwerk. “Het is bijna volledig opgebouwd uit borosilicaatglas en was voor het eerst te zien tijdens Prospects, Art Rotterdam, mei 2022. Om dit werk te maken ben ik in 2020 begonnen met het bestuderen van Wetenschappelijk Glasblazen. Ik wilde mij verdiepen in glas om de kwetsbaarheid van machines te benadrukken en te overdrijven.”

Symbiote is een machine die zichzelf lijkt te vernietigen. “Door de aansturing van de stepper-motor dreigen de glazen tandwielen en glazen ketting vast te komen zitten in verwrongen vormen. Mocht het werk compleet breken, dan komt er bij dit proces inkt vrij dat opgevangen wordt op een ronde plaat waarop het glazen frame staat. Deze ‘afdruk’ van de deconstructie zal, in tegenstelling tot het glazen mechanisme, blijvend zijn.”

Symbiote toont de schoonheid van technologische constructies, maar ook hun dreigende verval en uiteindelijke deconstructie. Hiermee wil ze de vluchtige en fragiele kwaliteit van technologie benadrukken. “Voor mij ligt er een schoonheid in het tijdelijke bestaan. Het werk bestaat ook alleen in nauwe relatie met een assistent, in dit geval ben ik dat. Zonder mij zou het niet functioneren. Elke keer als het werk breekt, zal ik het moeten herstellen. Daarbij evolueert het werk, net als mijn vaardigheden.”

Dutch Design Week

In 2018 studeerde Jeanine Verloop af aan de Willem de Koning Academie als illustrator. “Al tijdens mijn opleiding was ik al meer bezig met het maken van machines die afdrukken produceren dan dat ik bezig was met de afdrukken zelf. Voor mij ligt de essentie van illustratie niet opgesloten in het medium tekenen, maar is het een manier van verhalen vertellen en informatie delen.”

Na haar opleiding heeft ze haar eerste grote kinetische werk ‘Reawaken’ veel getoond. “Het exposeren van mijn werk helpt me om nieuw werk te ontwikkelen. Door bijvoorbeeld reparaties van een aantal servomotortjes live voor publiek te doen tijdens de presentatie van Reawaken bij Manifestations op de Dutch Design Week in 2018 ben ik gaan nadenken over mijn aanwezigheid en de daaruit voortvloeiende acties die nodig zijn om het werk te laten functioneren. Door het werk aan te zetten, verspringen sommige elementen of tandwielen. Deze kwetsbaarheden kan de machine zelf niet oplossen. Op zich is het hulpeloos.”

Ze besefte dat het kapot gaan van de machine – en het vervolgens repareren ervan - een performatief potentieel vormde. “Deze performance wil ik nog meer op de spits drijven door onderdelen te vervangen voor een nog fragieler materiaal, namelijk glas. Dat glas mogelijk kapot gaat door frictie en beweging vind ik een mooi gegeven en wil ik omarmen, want kwetsbaarheid is inherent aan mijn werk.”

Cognizant

In 2019 verbleef ze twee maanden als Artist in Residence bij https://hangar.org/en/, waar ze haar werk ‘Cognizant’ ontwikkelde en voor het eerst presenteerde. Deze residency was mogelijk gemaakt door https://v2.nl/ For The Unstable Media.

In 2020 ontving ze de Werkbijdrage Jong Talent (Mondriaan Fonds) en de Startsubsidie voor het ‘Onderzoek Wetenschappelijk Glasblazen’ (Stimuleringsfonds Creatieve Industrie). “Door deze financieringen heb ik ook tijdens de eerste lock downs de mogelijkheid gehad om tijd te investeren in mijn praktijk en aanschaf van gereedschap en materiaal.”  

Op het gebied van glas is ze autodidact. “Om enkele basisprincipes te leren, heb ik een leertraject uitgestippeld op basis van boeken en het bekijken van video’s van glasbewerkers aan het werk. Met de hulp van apparatuur van Iris Roskam, die zelf werkzaam was als glasblazer, heb ik in mei 2020 mijn eerste stappen gezet aan de brander.”

Glasblazen

In september 2020 volgde ze een tweedaagse workshop in het bewerken van borosilicaatglas, gegeven door Jörg Hanowski op de locatie van Stipglas te Tilburg. “Hier heb ik veel kunnen leren en vragen, na de workshop voelde ik me zelfverzekerd genoeg om mijn eigen werkplek op te zetten. Deze eerste stappen waren zeker niet groots. Maar zoals Bernard Bolas omschrijft in A Handbook of Laboratory Glass-Blowing: “Totdat de student een buis gestaag kan draaien zonder erover na te denken, is echte vooruitgang bij het glasblazen onmogelijk.” Uiteindelijk heb ik de boeken losgelaten en ben ik heel veel gaan oefenen. Deze oefeningen filmde ik om later terug te kijken op wat ik moest verbeteren. De vorderingen die ik in het eerste jaar gemaakt heb, heb ik online vastgelegd op https://progress.jannetjejeanine.nl/nl/, een visueel dagboek.”    

Op uitnodiging van Highlight Delft verbleef ze in juni 2021 in het Student Hotel in Delft om haar vaardigheden in glas verder te ontwikkelen. “Dit betekende dat ik mijn glas-werkplek tijdelijk heb verplaatst naar het Student Hotel. Het bleek relatief eenvoudig om mijn werkplek te verplaatsen, wat niet verwonderlijk is wanneer je kijkt naar het rondtrekkende historische karakter van glasblazen achter de brander. Tijdens mijn residency kon het publiek mij fysiek bezoeken in mijn tijdelijke atelier.”

Als kunstenaar is ze het gelukkigst met het beoefenen en het ontwikkelen van haar vaardigheden. “Voor mij zal dat proces waarschijnlijk nooit klaar zijn, er is altijd iets te verbeteren en te leren dat mijn werk naar een hoger niveau zal tillen. Op dit moment ben ik begonnen met een studie ‘Raspberry Pi Programmeren’ aan de NHA (Nederlandse Handels Academie) omdat ik wil onderzoeken hoe ik de input voor besturing op verschillende manieren kan manipuleren.”

Filosofie

Gevraagd naar haar filosofie zegt ze: “Ik laat mij inspireren door mechanische en biologische bewegingsprincipes. Zo verzamel ik bijvoorbeeld verouderde printers en diverse andere elektronische apparaten. De apparaten haal ik uit elkaar om verschillende onderdelen te bestuderen, met deze ‘autopsies’ vergroot ik mijn kennis en hierdoor laat ik mij inspireren. Een van mijn bevindingen is dat het openen van deze apparaten toont hoe de geschiedenis niet lineair is, het is niet ‘geweest’. Oude technologieën liggen onder de oppervlakte en dienen als bouwstenen voor moderne ontwikkelingen.”

Als multidisciplinaire maker geniet ze de vrijheid om de precisie van de tools van digitale fabricage te combineren met de tactiliteit van traditionele gereedschappen, zegt ze. “William Morris schrijft in zijn utopische roman News from Nowhere over het ‘verlangen naar schoonheid’ die ontwaakt in de geest van hen die niet langer gebonden zijn aan de productielijn. Voor mij beloven de vervaagde grenzen tussen ambacht, kunst en technologie eenzelfde schittering. Door deze combinatie ontstaan er cross-overs met hybride vormen en nieuwe mogelijkheden. Mijn onderzoek plaatst ‘bewegingssensor’ en ‘lasersnijden’ comfortabel naast ‘brander’ en ‘gloeioven’. Gezamenlijke termen voor hedendaags ambacht.”   

Afbeeldingen

1 - 4) Symbiote, 2021, eigen foto Jeanine, Schieblock – atelier Rotterdam, 5 - 7) Symbiote tijdens Prospects, mei 2022, foto Rosanne van Batenburg, Van Nelle Fabriek Rotterdam, 8) ontwikkeling Symbiote, 2021, eigen foto Jeanine, Schieblock – atelier Rotterdam, 9 - 10) ontwikkeling Wetenschappelijk Glasblazen, 2021, foto Rosanne van Batenburg, Benthemstraat – atelier in Rotterdam, 11 - 12) Cognizant, 2019, eigen foto Jeanine, Hangar.org, Barcelona, 13) Reawaken, 2018, eigen foto Jeanine,  Another Day in Paradise, galerie De Meerse, Hoofddorp, 14) Reawaken, 2018, foto Wietse Pottjewijd, Night of the Nerds of Dutch Technology Week, Eindhoven, 2019           

jannetje jeanine
https://www.instagram.com/jannetje.jeanine/
https://www.facebook.com/jannetjejeanine/     

https://bit.ly/3B5Tp0c 

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0