Dodi Espinosa haalt balletdanseressen uit de anonimiteit
Dodi Espinosa haalt balletdanseressen uit de anonimiteit
In Galerie Fleur & Wouter in Amsterdam zag ik de tentoonstelling ‘The Day of the Donkey’ met werk van Carmen Schabracq en Dodi Espinosa. The Day of the Donkey verwijst naar ‘El Dia del Burro’, het belangrijkste feest in Otumba, het Mexicaanse dorp waar Espinosa vandaan komt. Ezels zijn tijdens dit feest verkleed in kostuums, met make-up, pruiken en jurken.
Beide kunstenaars hebben een sterke band met Mexico en een fascinatie voor traditie, ambacht en edele, ‘arme’ materialen. In 2018 maakte Espinosa een sculptuurwerk ‘El Dia del Burro’, dat nu behoort tot de collectie van Mu.zee in Oostende, België.
De ballerina's van Edgar Degas
In dit werk zien we een ezel in een tutu, Espinosa verwijst naar de ballerina's van Edgar Degas. In de sculpturen in deze tentoonstelling keert hij terug naar dit thema en onderzoekt hij de duistere kant achter deze geliefde kunstwerken. Het corps de ballet, de grote groep minder belangrijke danseressen in Degas' tijd, bestond uit arme meisjes die afhankelijk waren van machtige mecenassen van het ballet.
Dodi Espinosa legt uit: 'In ballet is het corps de ballet de groep dansers die geen belangrijke danser of solist zijn. Ze zijn een vast onderdeel van het balletgezelschap en werken vaak als decor voor de solisten. Deze meisjes, de ballerina's, waren meisjes die studeerden om professioneel danser te worden. Ze stonden bekend als operaratten, vanwege de manier waarop ze heel snel bewogen en erg wendbaar en flexibel waren, ze waren net zo snel als ratten. Maar er zat ook vooroordeel in deze bijnaam omdat deze meisjes meestal uit kansarme gezinnen kwamen. Ze kwamen uit een arm milieu en gingen op jonge leeftijd naar de dansschool van de Opera van Parijs. De machtige beschermheren van het ballet konden gemakkelijk contact maken met de meisjes, waarbij misbruik nogal eens voorkwam.”
Bamboe
Beide kunstenaars - Espinosa en Schabracq - zijn geïnteresseerd in traditie, ambacht en eenvoudige maar edele materialen die soms als 'arm' worden aangeduid. Papier-maché is zo'n materiaal dat in de kunstwereld als arm wordt gezien, maar een artistieke waarde heeft in de Mexicaanse cultuur en Latijns-Amerikaanse culturen. De twee kunstenaars besloten met dit materiaal aan de slag te gaan. Espinosa koos ook voor bamboe, een ander arm materiaal, heel fijn, maar ook sterk, soepel en licht - als een ballerina.
De abstracte sculpturen van Espinosa in de tentoonstelling tonen de beweging in de dans en symboliseren de anonimiteit van de dansers van het corps de ballet. Toch stelt elke sculptuur een danseres voor, en door ze te benoemen haalt Espinosa ze uit de anonimiteit. Pijlpunten in de sculpturen symboliseren de kracht van de dansers. Zijn ballerina's zijn in tegenspraak met de typische indruk van breekbare en onderdanige meisjes.
Danseres Shelby Williams
Dodi Espinosa: “Het belangrijkste moment bij de uitvoering van de sculpturen was de ontmoeting met Shelby Williams, danseres bij Opera Ballet Vlaanderen. We hadden verschillende gesprekken en ze nodigde me ook uit voor de lessen en repetities bij Opera Ballet Vlaanderen. Ik voelde me echt een jonge Degas.
Ik vertelde Shelby mijn interesse in het gebruik van bamboe vanwege zijn symbolische waarde. Het is licht, dun, maar ook sterk en flexibel als een balletdanser. ‘Heb je gezien hoe ze overal in Azië complete steigers maken met alleen bamboe?’
Ik was erg geïnteresseerd in het idee van structuur, zoals de steigers. De interesse in structuren begon bij het maken van eerdere stukken papier-maché. Ik heb altijd bamboe gebruikt om de binnenste ondersteunende structuren te creëren, en ik vind deze verborgen structuren altijd mooi. Dus deze keer maakte ik structuren in plaats van met volume te werken, ik ging als het ware naar binnen.”
De ‘willis’ van het Giselle Ballet
Toen Shelby hoorde van mijn interesse in bamboe, vertelde ze over een recente choreografie, een bewerking van Giselle door de hedendaagse choreograaf Akram Khan. Er is een rol in deze choreografie waarbij de dansers bamboesperen dragen en de hele tijd dansen op hun spitzen. Ze beelden de willis af die vrouwelijke geesten zijn - in witte gewaden - die terugkomen voor wraak (wat een toeval!)
Het was vooral dit deel van de choreografie van Akram Khan dat me het meest inspireerde en motiveerde om de ballerinasculpturen te maken. Ik was zo opgewonden dat alles heel spontaan werd, als een explosie. Ik was als bezeten. Ik was een vehikel om het thema seksuele intimidatie, geweld en roofdiergedrag met mijn handen tot leven te brengen.
De ballerina's zijn niet langer fragiele onderdanige vrouwen, ze zijn sterk en onafhankelijk en ze nemen wraak!”
Mode
Dodi Espinosa heeft een mode-achtergrond. “Voor en tijdens mijn eerste kunstshows heb ik vele jaren in de mode gewerkt. Helaas heb ik in de professionele omgeving veel ongemakkelijke situaties van seksuele intimidatie, seksueel geweld of manipulatie moeten meemaken. Deze gebeurtenissen brachten me uiteindelijk tot een depressie en een burn-out.”
Hij vervolgt: “Ik moet echt zichtbaar maken waar de Little Rats mee moesten leven. Het was een manier om met mijn eigen ervaringen in de high fashion-industrie om te gaan. Er zijn tal van homomannen op belangrijke posities in de modewereld die constant op jacht zijn naar jongere jongens die bereid zijn seks in te ruilen voor hogere posities of kansen. In de mode-industrie is het een vaak voorkomende dynamiek. Ik geloof in de transformerende capaciteiten van kunst voor healing. Voor deze sculpturen probeerde ik mijn eigen ervaring universeel te maken door het verhaal van de Kleine Ratten zichtbaar te maken. De jonge balletdansers die Degas schilderde, die tijdens en naast hun werk ongemakkelijke situaties moesten doorstaan vanwege hun nederige achtergrond.”
Van Mexico naar Europa
Zolang hij zich kan herinneren is Dodi Espinosa is kunstenaar. “Ik heb veel zeer vroege herinneringen aan de tijd dat ik als kind al kunst maakte, van kleine doodskisten gemaakt van houten ijsstokjes tot keramische stukken met behulp van de traditionele keramische technieken uit de regio waar ik opgroeide. Ik herinner me nog dat ik mijn allereerste keramische stukken presenteerde op het marktplein van de stad van mijn grootmoeder.”
Hij migreerde naar Europa toen hij 16 was. “Ik kwam aan in Santander, studeerde daar grafische vormgeving, maar ik was niet gelukkig. Dus ging ik kunst studeren aan La Escola Massana in Barcelona. Ik was erg geïnteresseerd in hun benadering van conceptuele kunst en ambacht. Daarna ben ik naar België verhuisd, ik was een paar jaar illegaal, dus het kostte me een tijdje om de balans te vinden en opnieuw te beginnen.
Daarna voelde ik een sterke behoefte om objecten te maken, om te materialiseren. Op dat moment ben ik als beeldhouwer geboren. Toch heb ik mezelf nooit een beeldhouwer genoemd. Ik zag mezelf altijd als een multitask-artiest die bereid is om allerlei soorten media en platforms te verkennen. Het is meer een kwestie van kansen op dit moment. Maar steeds meer mensen bellen me voor mijn ‘Objecten’.”
Tot slot, wat is Dodi’s filosofie?
“Mijn motto: geef nooit de zoektocht naar vrijheid op, daarom is constante verandering zo belangrijk voor mij. Ik geloof niet in het idee van een vaste repetitieve of rationele praktijk of stijl. Ik wil me in mijn werk niet gaan vervelen en kunst is voor mij geen zaak waar ik rationeel te werk zou moeten gaan. Er zijn al veel terreinen die gecontroleerd worden door geest van Het Westen. Laten niet ook de kunst verneuken! Dit moet een vrij terrein zijn!”
Afbeeldingen
1) Expo The Day of the Donkey, Amsterdam, 2) Giselle, 3) 4) corps de ballet I, 4) corps de ballet II, 5) corp de ballet III, 6 - 7) details, 8) Dodi Espinosa, 9) El Dia del Burro, 10) sainte odile, 11) Sharp Edges 128, 12) cockfight, 13) Elixir, 14) frog
http://dodiespinosa.com/
https://www.instagram.com/dodiespinosa/
