Praten & breien, Nederlandse mode in de KB

In Nederland was altijd veel belangstelling voor mode en kleding, in het verleden voor streekdrachten, de laatste decennia voor modeontwerpers. De KB heeft zo’n 100 publicaties beschreven. Nu komen de Nederlandse tijdschriften, de damesbladen aan bod. Volgende week de boeken.

Achttiende en begin negentiende eeuw

Van oudsher wist de elite in Nederland goed wat er op dit gebied speelde in de toonaangevende landen: Frankrijk, Engeland en Italië. De oudste buitenlandse modebladen zoals Journal des Dames et des Modes(1797-1839) waren in heel Europa, dus ook bij ons, te krijgen. In 1790 werd in Nederland het eerste modetijdschrift gepubliceerd, Magazijn der modes en vertellingen. Het verscheen nog geen jaar, en er is nauwelijks iets van bewaard gebleven. Deze vroege damestijdschriften toonden niet alleen (net zoals nu trouwens) de nieuwste mode, maar ook berichten, nieuwtjes, verhalen en zelfs toneelstukken.

Tweede helft negentiende eeuw

In vergelijking met onze tijd oogt de mode in deze periode erg rijk en luxueus. De dames en meisjes droegen heel veel kleren tegelijk. Ondergoed, onderjaponnen, lange bovenrokken van katoen, laken, zijde of wol, hemden, bloesjes, jasjes, versierd met kanten kraagjes. Verder nog pelerines, handschoenen, moffen, uitzinnig bewerkte hoeden, zijden kousen en laarsjes. De lijfjes zaten heel strak, de rokken vielen wijd en zwaar. En alles werd even zorgvuldig gesteven en bewerkt met plooien, geborduurde ‘schulpen of puntjes’, rozetten, strikken, linten, bloemen, ceintuurs met of zonder kwastjes enzovoorts. Parasollen en wandelstokken zorgden voor de finishing touch. Naarmate de eeuw vorderde nam de uitbundigheid en luxe toe, om na de eeuwwisseling geleidelijk af te nemen. De bekendste bladen die modenieuws en patronen publiceren zijn AglajaDe Bazar, Gracieuse en Vrouwen-wereld.

Eerste helft twintigste eeuw

In het eerste kwart van de 20e eeuw trad er een versobering van het modebeeld op, wereldwijd afgedwongen door organisaties die met dit doel speciaal in het leven zijn geroepen. Vrouwen namen steeds actiever deel aan het leven buitenshuis. Je vrij kunnen bewegen in kleren om in te werken, te wandelen, te sporten, te winkelen en te dansen werd noodzakelijk. Loszittende, comfortabele kleding in soepel vallende stoffen met kortere rokken deed zijn intrede. Een belangrijke ommezwaai, want hoe vaak trends in de mode terugkeren, nooit meer zal de vrouw zó worden ingesnoerd en behangen als in alle eeuwen daarvoor.

Nieuwe modetijdschriften waren De Vrouw en haar huis, een geïllustreerd maandschrift (1906-1973), en Het Rijk der vrouw (1924-1949). Deze tijdschriften gingen weliswaar niet uitsluitend over mode. Maar mode en kleding speelden er wel een bepalende rol in. Dat gold ook voor de bekende vrouwentijdschriften die in de jaren dertig verschenen: Libelle in 1934, Elegance in 1937, Margriet in 1938 en Beatrijs in 1939. Met veel zelfmaakmode voor het hele gezin richtten de Libelle, Margriet en Beatrijs zich op de ‘gewone Nederlandse huisvrouw’. Elegance  werd het blad voor de kapitaalkrachtige, mondaine vrouw van de wereld.

Deze bladen brachten de nieuwste mode in beeld aan de hand van tekeningen en gravures. Eerst in een simpele lijnvoering in zwart-wit, later meer schetsmatig en in kleur. De sfeer werd eraan toegevoegd met een meubelstukje of wat planten. Uitwisseling vond voor het eerst plaats. Een dame die een brief overhandigd kreeg, iemand een ander dame discreet bij haar elleboog nam, vriendinnen een praatje met elkaar maakten, of  spelende kinderen.

Vanaf de jaren dertig begon de fotografie een rol te spelen. Modellen stonden tegen een effen achtergrond, tegen een muur, in een interieur, ook weer met een of ander meubelstuk als visueel steuntje, of met een stukje natuur om zich heen. Het ging er in de eerste plaats om dat de kleding duidelijk te zien was.

Eind 20e eeuw en begin 21e eeuw

Vanaf de jaren zestig tekende zich steeds duidelijker een scheiding af tussen de traditionele damesbladen zoals de Margriet en de Libelle, en de lifestyle-bladen zoals de Avenue en de Elegance. Daar kwamen in de jaren tachtig en negentig Elle, Marie-Claire, Avantgarde en Cosmopolitan bij, bladen die in licentie van buitenlandse uitgeverijen werden uitgegeven. Ze zijn allemaal aanwezig in de KB.

Nieuwe Nederlandse titels (Dutch, het vernieuwde RailsVie en Rose) vallen op door hun spetterende opmaak en gedurfde fotografie. Al deze modebladen richten zeer op een jong, vrouwelijk en modebewust publiek dat houdt van glamour en van shoppen. Voor deze categorie moet de bestaande mode, die overal te koop is, zo aantrekkelijk mogelijk worden voorgesteld.

Bij het bekijken van de verlokkelijke reportages, in scene gezet door uitgekookte artdesigners in met zorg uitgezochte locaties, worden de potentiële koopsters (en kopers) geprikkeld tot dromen, fantaseren en verlangen naar schoonheid, naar eeuwige jeugd, naar rijkdom en naar seks. Naar de aanschaf van het getoonde (of iets wat erop lijkt) is het dan maar een kleine stap. Het is niet verbazingwekkend dat fotomodellen, die hun rollen vol overtuiging en met verve spelen, een van de best betaalde beroepsgroepen ter wereld is.

 

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0