Robin Lutz: “Filmen gaat over het goed vertellen van een verhaal.”

Robin Lutz maakt documentaires over belangrijke figuren in het culturele leven. Zo verschenen er documentaires over Spinoza, Johan Bartold Jongkind, Hendrik Willem Mesdag en Escher, de graficus, die zich eerder wiskundige dan kunstenaar voelde. Een aantal documentaires van Lutz is het bioscoopcircuit ingegaan, waaronder ‘M.C. Escher, Journey to infinity’. Deze film, onlangs bekroond in Montreal, Canada, gaat nu ook naar het buitenland.

Ik spreek Robin Lutz in zijn werkruimte aan de Amsterdamse Veerkade in Den Haag. Lutz: “De Escherfilm is al aan verschillende landen verkocht, waaronder Duitsland, Italië en Japan. Onderhandelingen zijn gaande voor uitbreng in de USA. De film zal in de zomer 2019 tijdens de Europese filmdagen in Japan te zien zijn.” De voice-over wordt gesproken door Stephan Fry, de Engelse comedian, acteur en schrijver. Lutz laat me een fragmentje horen. Prachtig zoals Fry elke zin van intonaties en exclamaties voorziet.

Escher

De film is ook bijzonder omdat Escher zelf aan het woord is (via een voice-over). Zijn persoonlijke ervaringen haalden Robin Lutz en zijn filmpartner Marijnke de Jong, die zich op de kunsthistorische aspecten richtte, uit Escher’s brieven die ze in diverse archieven en musea boven water haalden. Lutz heeft Escher echt leren kennen tijdens het maken van de film. “Ik heb hem –met Marijnke de Jong – uit de schaduw gehaald. Het was een man die zich tot op hoge leeftijd kon verwonderen. Hij had een openheid naar het leven dat hij vol van verwondering bezag. Zo liep hij altijd met een loepje rond, waarmee hij dan de kleine wereld zoals bijvoorbeeld een grasspriet ging bestuderen.”

De samenwerking met Marijnke de Jong verliep uitstekend. “We waren bijna complementair. Ik benader de materie visueel, en ben vrij impulsief. Zij plaatst alle informatie in een historische en kunstzinnige kontekst. Je krijgt weerwoord, al kibbelend kwamen we op een hoger plan.” Ook met de editor, Moek de Groot, verliep de samenwerking voorspoedig. “Een editor kan een film maken en breken. De Groot was een gouden greep. We zaten op dezelfde golflengte. ‘Geef mij halve dag’, zei hij soms. Het resultaat was nog beter dan ik zelf had bedacht.” Maar liefst 18.000 mensen zagen de film in de bioscoop, veel voor een documentaire.

Een paar weken geleden werd de Escherfilm op een filmfestival in Griekenland getoond. Lutz was uitgenodigd. “Na voorstelling was er een Q en A, een vraag en antwoorden sessie. Dat gaat er emotioneler aan toe dan in Nederland. Na de Q en A kwamen een moeder en dochter naar mij toe. ‘Ik wist het eigenlijk al’, zei ze ‘maar na het zien van de film weet ik het zeker: mijn dochter gaat naar de kunstacademie'.”

Spinoza

Heel anders ging dat met zijn Spinozafilm, die ook naar de bioscopen ging. Ook die film werd goed bezocht, onder andere door scholieren die al dan niet groepsgewijs gingen kijken. “Bij het maken was ik omringd door hoogleraren. Ik kreeg een (mini)college van vier maanden. Dan wordt je vanzelf een expert. Spinoza is, door wat hij toen dacht, actueel. Het gaat erom een poging te doen naar elkaar te luisteren en proberen elkaar te begrijpen. Op het einde van de film is de conclusie dat door begrip en kennis de weg naar het geluk wordt geopend. Het was heel bijzonder om deze film te maken zoveel temeer Spinoza’s denken tot op de dag van vandaag actueel is .”

Jongkind

De werkruimte van Robin Lutz bevindt op een bijzondere plaats. Meer dan 150 jaar geleden woonde de schilder Johan Barthold Jongkind hier. De oorspronkelijke woning is afgebroken en ervoor in de plaats staat een modern woningencomplex, met theater en filmhuis van de hand van Herman Hertzberger.  Ook over Jongkind maakte Lutz een film. 

“Hij was een belangrijke schilder. In het Louvre in Parijs is er een Jongkindzaal. Zijn atelier van destijds is rucksichtslos gesloopt. Dat was in de jaren ’70 toen de stadsplanners de stad wilden voorzien van snelle autobanen. Als ze hun gang hadden kunnen gaan was niet alleen Jongkinds huis maar ook het wat verder gelegen Spinozahuis gesloopt en ook het Heilige Geest Hofje. Het verzet ertegen heeft gelukkig goed uitgepakt.”

Kunstfamilie

Robin Lutz komt uit een kunstfamilie. De gebroeders Lutz (Ton, Pieter, Lucas, Luc) waren bekende acteurs. Zijn vader was landschapsgraficus.  “Hij had de Koninklijke Academie gedaan en gaf daarna les in grafiek aan de Vrije Academie. In de jaren ’50 kreeg hij grote opdrachten van Philips, en moest het gezin vijf maanden in een hotel in Nuenen gaan wonen precies in de periode dat ‘Lust for Life’ met Kirk Douglas in Nuenen werd opgenomen. Alles stond daar toen al in het teken van Vincent van Gogh.  

Ik zette mijn eerste stappen in het filmvak als regie-assistent voor reclamefilms en korte speelfilms. Uiteindelijk ging ik niet verder met reclame en speelfilms, maar koos voor documentaires over echte mensen en hun verhalen; liefst in een cultureel kader. Zo maakte ik bijvoorbeeld portretten van Rembrandt, Marten Toonder, Jongkind, Escher en Spinoza maar maakte ook documentaires van grote periodes uit de geschiedenis zoals over de Slag om Den Haag, meidagen 1940.

Rembrandt

De Rembrandtfilm draaide hij in Rembrandts eigen huis, het Rembrandthuis aan de Jodenbreestraat in Amsterdam. “Er is 30 jaar onderzoek gedaan hoe dat huis er in Rembrandts tijd uitzag. En vervolgens is het teruggebouwd naar die tijd. Dit heb ik vastgelegd. Hoe bouw je huis terug naar de 17e eeuw?“ In de film over de Slag bij Den Haag richtte hij de aandacht op een ‘vergeten periode’ in de het begin van de Tweede Wereldoorlog. “Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Ze probeerden het vliegveld Ypenburg in handen te krijgen, maar dat lukte niet. Ze verloren 200 vliegtuigen bij Ypenburg. Dat was een klap voor Duitsland en heeft de gedachte om Engeland te gaan veroveren op een zijspoor gezet. In die film kreeg ik allerhande betrokkenen voor mijn camera: een tank-commandant, een vlieger. Het waren mensen van 80 jaar oud. Ik heb voor de première van de film ook nog een pantserwagen uit het oorlogsmuseum laten komen. Een mikpunt van de Duitse schutters waren de deurkiertjes van de cabine van de tank. Zo konden de mensen in die tank met eigen ogen zien hoe dat eruit zag en hoe dat gevoeld moet hebben wanner er gloeiende kogelsplinters door de tank vlogen.”

Tokio

Heeft Robin Lutz een sleutelwerk, een richtinggevend werk dat eruit springt? “Mijn sleutelwerk is altijd de laatste film. Nu dus ‘M.C. Escher, Journey to infinity’. In deze film weer nieuwe dingen en andere gezichtspunten. De film is bekroond in Nederland en Canada. Nu worden de eerste stappen naar het buitenland gezet. Het is al verkocht aan Duitsland en Oostenrijk. In juni gaat de film naar het Filmfestival van Tokio. Daar wordt hij acht keer vertoond. Ik ga erheen, ook voor twee Q and A’s samen met mijn filmpartner Marijnke.

Vak apart

Tot slot: waar gaat het heen met de film in de komende jaren en Lutz’s films in het bijzonder? “De technische ontwikkelingen gaan buitengewoon snel. Met je telefoon filmen is een buitengewoon nieuwe ontwikkeling, zeker als je weet wat je aan het doen bent. Het was vroeger ondenkbaar, maar nu heb je voor 1000 euro een telefoon, een fototoestel en een filmapparaat met bovendien interne nabewerkingsmogelijkheden. Je kunt in situaties filmen waar je vroeger niet kon filmen. Onder een rijdende trein kun je een ‘gopro-camera’ hangen, die de voorbijflitsende spoorbielzen vastlegt en een drone die boven de trein meevliegt. Allemaal fantastische technische middelen die erbij komen, zoals de elektrische gitaar er kwam naast de Spaanse gitaar. Maar uiteindelijk gaat het om het goed vertellen van een verhaal. Dat is een vak apart, dat je langzaam leert.”

Afbeeldingen

1) macro opnamen, 2) Spinozafilm: Vincent Icke in Hofwijck, 3) Spinozafilm, poster, 4) Spinozapenning ontvangen, 5) poster Escherfilm, 6) Escher drukt af in atelier Baarn, 7) Robin Lutz & Graham Nash, 8) Rijen wachtenden voor expositie in Milaan, 9) tattooeren Escher afbeelding, 10) Escher afbeelding zetten, 11) Koos Westhoff houdt Robin Lutz uit de zon, 12) Opnamen Zwitserland, 13) Buitenopnamen, 14) Opnamen New York

https://robinlutz.nl/nl/
https://www.telegraaf.nl/entertainment/3368554/nederlandse-escher-film-v...
http://bit.ly/30LfYlu

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0