Spookkeizer in de bossen van Doorn

Getogen in Doorn was ik als kind al gefascineerd door de exotische keizer Willem de tweede, wiens ' huize Doorn' verstopt in de bosrijke omgeving, aanleiding gaf tot fantastische verhalen en talrijke speculaties. In paleis ' t Loo was er nu gelegenheid een groot deel van zijn pracht en praal aan den lijve te aanschouwen, maar al die kostbare spullen, kleurrijke herinneringen aan een leven in ballingschap, riepen bij mij alleen maar meer vragen op.

Wie was die man, geboren uit twee Europese culturen, een Engelse moeder en een Duitse vader, culturen uit landen die in de eerste Wereldoorlog recht tegenover elkaar zouden komen te staan?
Een verlamde linkerarm tengevolge van een gecompliceerde stuitbevalling, altijd zorgvuldig buiten beeld gehouden, maar zeer aanwezig in zijn dagelijks leven. Een gebrek dat hij als klein jongetje, net zijn Schotse pakje ontgroeid, probeerde te compenseren door in kaarsrechte houding met strakke blik de camera in te kijken. Speciaal voor hem werd bestek ontworpen met mes en vork ineen, zodat hij bij de veelvuldige luxe diners niet uit de toon zou vallen. Hoe was het om altijd maar weer je fysieke gebrek te moeten verbergen en het daardoor extra te voelen?

Had hij het gevoel zijn gebrek te moeten compenseren?
Wat dreef deze man om vijfentwintig jaar de scepter te zwaaien als keizer, zijn mannen de loopgraven in te sturen en aldaar te verblijden met kleine kerstboompjes terwijl de fluitende kanonskogels hun nederlaag reeds inluidden? De oorlog werd verloren en de keizer viel van zijn voetstuk. Hij werd zelfs gedwongen af te treden.

Als asielzoeker klopte hij bij het neutrale Nederland aan. Geen azc met acht mensen op een kamer voor de gewezen keizer! Hij kocht huize Doorn, dat hij vergeleken met zijn gigantisch paleis in Duitsland een ' kippenhok' noemde, Daar kwam hij in de spagaat van aan de ene kant zijn vluchtelingenstatus met zeer beperkte bewegingsvrijheid en aan de andere kant gastheer van het koninklijk huis, waarvan een uitgedroogde sigaar nog een van de stille getuigen is.

In huize Doorn leefde hij op zo' n zestig hectare grond met zijn vrouw die al vroeg overleed en binnen een jaar werd opgevolgd door een dertig jaar jonger exemplaar! Hij had veertig man personeel, waarvan de meerderheid van Duitse origine. Wat deed hij daar op zijn geïsoleerd eiland van bevroren weelde behalve etentjes geven voor de sporadisch verschijnende Oranjes?

Mevrouw Slachter komt helemaal uit Emmen om iets over hem te vertellen. Haar vader was een jongeman van 18 en een manusje van alles op het terrein van huize Doorn. Hij had het naar zijn zin in zijn betrekking. De keizer bleek zeer goed te zijn geweest voor zijn personeel. Zelf ook niet vies van fysieke arbeid zien we hem op een kort filmfragmenten als een bezetene hout hakken. Er was altijd zo veel te doen. Zo was het heel zwaar werk de enorme kleden naar buiten te slepen en uit te kloppen. De keizer stond daar zo ' n beetje bij te kijken.

Graag wandelde hij op ' zijn' land, 'merkte' de bomen die hij weer in stukjes zou kunnen hakken en veel verder kwam hij niet want voor een afstand van meer dan vijftien kilometer van huize Doorn moest hij toestemming vragen...slechts een keer in zijn ballingschap deed hij een dagje strand.

Schitterende kroonluchters, lange, gedekte tafels met zilveren bestek en weelderig versierde borden, een enorme bibliotheek en studievertrek. Het ademt een sprookjesachtige Duizend-en-een-nacht sfeer, bijna in tegenspraak met de Hollandse nuchterheid.

En daar zit de keizer, gevangen in zijn web met in zijn studeervertrek een bureaustoel in de vorm van een zadel. ' want in het zadel neemt een man de beste beslissingen! '

Ik zie hem voor me, een kleine man met slechts een bewegende arm in overdadig glimmend kostuum in het zadel gehesen op een wit paard. Opgedroogd in de talrijke schilderijen waarop hij zich, ijdel als hij was, liet afbeelden. Gestorven in zijn luxueuze gevangenis, omringt door personeel dat geacht werd zijn moedertaal te spreken. Hoe was het om te sterven zonder ooit zijn vaderland te hebben teruggezien?

---

Deze tekst is een inzending voor de schrijfwedstrijd bij de tentoonstelling Der Kaiser! in Paleis Het Loo.