Uitzichten over uniek linielandschap en real life inundatiebeleving
Mijn Hollandse Waterlinie verkenningen op het Eiland van Schalkwijk (1)
Vaak was ik er al gepasseerd, zonder het gebied te kennen. Het stuk Lekdijk wat zich kronkelend een weg baant van Tull en ‘t Waal naar Wijk bij Duurstede heb ik vaak betreden. Te voet, op de fiets en in de auto en ik geniet daar in alle seizoenen van het prachtgige rivierenlandschap wat zich zo dichtbij mijn woonplaats Utrecht bevindt.Het ‘achterland’ was mij nog niet zo bekend maar de wetenschap dat in dit prachtige Oer Hollandse land imposante herinneringen aan de Hollandse Waterlinie zijn te vinden bracht mij naar het Eiland van Schalkwijk. Een echt eiland, want ingesloten door het Amsterdam-Rijnkanaal, het Lekkanaal en de Lek. Aan alle kanten water, en water speelt een belangrijke rol in en rond het gebied. Ik startte mijn wandeling aan de Lekdijk, bij het Stuw- en Sluizencomplex Hagestein. Een imposant geheel, tezamen met de gelijkwaardige complexen bij Driel en Amerongen belangrijk voor een groot deel van de Nederlandse waterhuishouding en je kunt er hele verhalen over vertellen maar dat doe ik nu niet.
De Hollandse Waterlinie is al tastbaar op een klein stukje lopen vanaf het stuw- en sluizencomplex. Vlak achter het Waalse Bos ligt het Werk aan de Waalse Wetering. Dit Werk torent een eind boven de omgeving uit en ik zag meteen dat uitzicht rondom wel fantastisch moest. Het Werk is gebouwd in de periode 1875-1879 en is zo enorm hoog vanwege de belangrijkste functie die het had: het bewaken een kleine strook grond tussen de dorpen Schalkwijk en Tull en Het Waal,de Vuylkopstroomrug, ietsje hoger dan z’n omgeving en dus een kritiek geval bij inundatie. Vanaf de hoge aarden wal had je goed zicht op die venijnige streepje grond, dat was het militaire voordeel. Het tegenwoordige voordeel is het prachtige uitzicht over het omliggende Linieland, en het zicht op de nodige andere overblijfselen van de Waterlinie. Deze zijn vanaf de top van het fort goed te herkennen in het landschap.
Restauratie
Er stonden twee mannen op de steigers voor het fort. Er werd druk gemetseld, de restauratie in opdracht van eigenaar Staatsbosbeheer is in volle gang. Het fort krijgt een herbestemming. Ik sprak de mannen even over hun werk aan het fort, en over hun belangrijke bijdrage aan het behouden ervan. Ik genoot van het uitzicht bovenop, dat is echt geweldig. Ik ben natuurlijk ook even binnen gaan kijken in de voormalige kazerneruimte gebouwd. Mooie details zijn er te zien zoals een gave ronde gietijzeren trap. Waar ooit in oorlogs- en mobilisatietijden zo’n kleine honderd manschappen rondliepen stond nu het koffiezetapparaat van de metselaars rustig te pruttelen. Verder doodse stilte en zachtjes op de achtergrond het geluid van het tikken van de spatels van de metselaars op de bakstenen gemengd met de klanken van Marco Borsato uit de speakers van hun radio. Een zender met Hollandse Hits en ik hoopte stiekum dat Borsato plaats zou maken voor Rob de Nijs en ik “Jan Klaasen was trompetter in het leger van de Prins..” zou horen, hoe toepasselijk maar helaas was dit niet het geval. Ik maakte vervolgens wat foto’s en vervolgde mijn weg.
Inundatie beleving real life
Het Verdronken Bos is een bosperceel wat onder water gezet met als doel te dienen als waterbuffer bij hevige regenval. De resten van de afgestorven bomen steken enigszins spookachtig boven water uit en als je toevallig met forten, linies en inundaties bezig dring de associatie met een echte inundatie zich natuurlijk meteen op. En dat is dan ook een ander doel geweest bij het inunderen van dit stukje bos: zien en beleven hoe een inundatie eruit ziet. Het is maar een klein laagje water maar ondoordringbaar genoeg voor vijandelijke manschappen, paarden en geschut. De beleving wordt nog versterkt door de vlonderpaden die zijn uitgezet over het water, je kunt over het water lopen zonder natte voeten en vast te raken in de poldermodder. Het bengt je dichtbij de waterlinie, letterlijk heel dichtbij en dat beleef je echt op het Eiland van Schalkwijk. Iets verderop kan je de Waterlinie voelen als je je hand in het water steekt van het inundatiekanaal. Weer zo’n mooi overblijfsel.
Wordt vervolgd….
