Onderdak voor Spaanse krijgsgevangenen
In 1795 riepen Nederlandse patriotten, met steun van een Frans leger dat het land was binnengetrokken, de Bataafse Revolutie uit. Het was het begin van de Bataafse Republiek. Stadhouder Willem V ging naar Engeland in ballingschap. Engeland en Rusland vonden het maar niets, de feitelijke machtsuitbreiding van Frankrijk in de Bataafse Republiek, en wilden daar iets tegen doen.
Op 27 augustus 1799 landt bij Callantsoog een Engelse troepenmacht en zetten ook de Russen voet op Noord-Hollandse bodem. Het doel: het stadhouderlijk gezag in Holland herstellen. Er ontbrandt een hevige strijd. Het strijdtoneel strekt zich uit van noord-Bakkum tot Heemskerk. Op 19 september lanceren de Russen en Engelsen een verrassingsaanval op Bergen. De Russen nemen Bergen in en slaan aan het plunderen. De Franse-Bataafse troepenmacht doet een tegenaanval en weet Bergen te heroveren. Op 6 oktober komt het tot een felle strijd bij Castricum. De beslissende slag wordt gewonnen door de Frans-Bataafse troepen.
Kerk als hospitaal
De Huisduinerkerk werd gedurende de Engelse-Russische inval van 1799 gebruikt als hospitaal en in later jaren voor de inkwartiering van Franse militairen. Het oorlogsgeweld had een enorme, vooral negatieve invloed op het dagelijks bestaan van de Helderse bevolking. Het was onmogelijk om nog kerkdiensten te houden in deze kerk, ook kon er niet meer worden gecollecteerd voor de armen.
Krijgsgevangenen
In oktober 1811 brengt keizer Napoleon een bezoek aan zijn nieuwe, Hollandse grondgebied. Holland was een jaar daarvoor, in 1810, ingelijfd bij zijn Franse keizerrijk.
Op 9 oktober 1811 maakt Napoleon zijn ‘Blijde intocht’ in Amsterdam. Een lange, indrukwekkende stoet van vooral militairen trok aan het volk voorbij: lansiers, grenadiers, dragonders, kurassiers, leden van de Garde d’Honneur, maarschalken, generaals en stafofficieren. Achteraan in de stoet liep een groep van honderden in lompen gehulde Spaanse krijgsgevangen. Vanuit Amsterdam werden zij naar Den Helder gestuurd als dwangarbeiders aan de vestingwerken. De bouw van de forten vergde veel mankracht. Van 1811 tot 1814 bood de Huisduinerkerk onderdak aan de Spaanse krijgsgevangen.
