Frits Kok vertelt

Op de 194e Fotografenavond in Café Kalkhoven was Frits Kok te gast. Frits Kok is de eigenaar van Key-Color, een fotowinkel gespecialiseerd in het analoog en digitaal afdrukken van foto’s. De winkel geniet grote naam en faam.

Aloys: Je bent een echte Amsterdammer, vertel eens wat over je jeugd.

Frits Kok: “Ik ben geboren in de Vinkenstraat. In mijn jeugd was ik gek van voetballen. Mijn grote voorbeeld was Johan, de grootste voetballer aller tijden. Logisch, zoals Johan zou zeggen.  Op mijn achtste ben ik gaan voetballen. Ik was spits. Toen ik zestien was heb ik een ernstig ongeluk gekregen en een aantal dagen in coma gelegen. Daarna heb ik toch nog vier jaar bij AJAX gevoetbald.”

Hoe ben je in de fotografie terecht gekomen?

Kok: “Ik vond het leuk te fotograferen, dat boeide me. Toen ben ik als koerier bij one hour super photo begonnen en al snel als manager van verschillende vestigingen gaan werken. We begonnen met een zaak en dat werden al snel 110 zaken, door heel het land. Dat was in de jaren tachtig. Wij waren uniek: binnen een uur had je bij ons je foto’s. In iedere zaak was een machine waar de filmpjes ingingen. De filmpjes werden op de ‘leader’ gezet en gingen daarna in de ontwikkelaar. We printten in die tijd wel miljoenen foto’s. Op een gegeven moment werd het steeds belangrijker om lijstjes te verkopen in plaats van dat de kwaliteit van de foto’s centraal stond. Op fotolijstjes zat meer marge. De focus kwam meer op de niet-fotodingen dan op de foto’s te liggen. Toen vond ik het niet leuk meer en besloot ik voor mezelf te beginnen.”

Aloys: In de jaren negentig was er veel vernieuwing in de fotografie. Fotoshoppen werd
geïntroduceerd. Wilde je op die vernieuwingen aansluiten? Kok: “Wat voor mij centraal stond was de fotograaf. Natuurlijk keek ik heel goed naar de nieuwe ontwikkelingen. Samen met Nico Koster zette ik in 1998 Key-Color op, in de Jordaan. Ik vond Nico een aardige kerel. Samen kregen we de zaak van de grond, op de Egelantiersgracht. Op een maandag om 9.15 ging de deur van onze zaak open. Het was meteen al heel druk. We verwerkten 300/400 rolletjes op een dag. Ik was alleen aan het werken, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Op zeker moment heb ik Nico uitgekocht. Maar hij komt elke dag langs.”

Digitale revolutie

Key-Color verkocht vooral Kodak filmpjes. De ontwikkelmachine was op Kodak filmpjes toegesneden. Key-Color had door die machine een verbintenis met Kodak. “Mede omdat Kodak op een gegeven moment ons had gekocht.” In die jaren negentig kwam een ander fotobedrijf op: Fuji. Kok: “Ik had de eerste digitale machine. Van Fuji. Die was fantastisch. Toen was ik nog ‘aangesloten’ bij Kodak.”

Aloys: Dat was een soort revolutie, die digitale machine. Kok: “Het was niet meteen een succes. De eerste prints  waren helemaal niks, veel te scherp, te schel. We hebben contact opgenomen met de fabriek, zij vertelden over een ‘autocorrectie’ die in de machine zat. Maar dat leverde niet veel op. We hebben die autocorrectie eruit gehaald en hebben zelf correcties aangebracht. Na een tijdje gingen de prints met sprongen vooruit. Op gegeven moment was het zelfs fantastisch.”

Aloys: Er was veel scepsis in de fotografiewereld over de digitalisering. Sommige fotografen waren ervan overtuigd dat ze in hun doka veel meer uit hun negatieven konden halen. Frits Kok: “In het digitale proces was de opbouw, de gelaagdheid verdwenen. De foto’s kwam iets te rood en iets te scherp uit de machine aanvankelijk. We maakten er veel werk van de vroegere kwaliteit weer terug te krijgen. Via het scherm maakten we kleurcorrecties, we gaven ook veel aandacht aan goede papiersoorten voor de prints. Ben – ook aanwezig - doet dat bij ons. Voor elk soort papier een apart profiel, gecalibreerde schermen enz.”

Formaat

Aloys: Als je zelf fotograaf was, wat zou dan je ideale presentatievorm voor een foto zijn? Kok: “Dat is persoonlijk. Mensen bepalen het zelf. Toen Jan Cremer zijn foto’s exposeerde in Kasteel Het Nijenhuis in Wijhe hebben we afdrukken gemaakt van 1 x 1.50 meter en 30 x 45 in passe-partout. Er is geen ideaal formaat. Je let wel op bepaalde dingen, bijvoorbeeld hoe groot het bestand is waarop mensen foto’s hebben aangeleverd. Dan kan men ook nog kiezen uit bijvoorbeeld dibond, perspex. Dat kan allemaal.”

Frits Kok / Key Color heeft gewerkt en werkt nog steeds met fotografen en kunstenaars van naam. Nico Koster en Jan Cremer kwamen al voorbij. Ook wordt er samengewerkt met grote instellingen en culturele organisaties, bijvoorbeeld de Anne Frank Stichting, de Johan Cruyff Foundation, Kinderen met kanker en het Rijksmuseum.

Jeroen Oerlemans

“Jeroen Oerlemans kwam bij mij in zaak. Hij is bekend van zijn foto’s uit Uruzgan, Syrië en Lybië. Hij is omgekomen bij de uitvoering van zijn werk in Lybië. Meestal bracht hij foto’s van zijn gezin. Pas later kwam ik achter zijn andere foto’s. Er is nu een actie gaande om het gezin te helpen en geld op te halen met behulp van zijn foto’s voor zijn stichting. Daar doen we natuurlijk aan mee. Er was recent een tentoonstelling van zijn werk in Museum Hilversum. Ook komen er foto’s in FOAM te hangen binnenkort.” Kok haalt uit een envelop voorbeelden van Oerlemans werk. Het zijn foto’s van 30 x 45 op HD papier, half mat half glans. We zien foto’s in speciaal licht van een soldaat en een inheemse inwoner, een tank en een kameel met schuin rechts een berg, Toearegs in hun gele gewaden, een man in een Syrische gebombardeerde stad met een rode brandblusser bij zich, een jongen, ook in Syrië tussen de puinhopen met een boek in zijn hand.

Comeback analoog

Aloys: Jij bent een van de mensen in dit land waar de meeste foto’s voorbij komen. Je moet van alles hebben gezien. Kok: “Ik kan er een boek over schrijven. Dat doe ik niet. Gisteren heb ik nog 60 rolletjes ontwikkeld en gescand. De verhouding digitaal – analoog is overigens weer flink aan het veranderen. Was het niet zo lang geleden 90 procent digitaal tegen 10 procent analoog, nu is het fifty-fifty. Waarom analoog weer opkomt? Vergelijk het met grammofoonplaten, die waren zo goed als weg, en zijn ook teruggekomen. Men vindt het mooier, analoog. Het is een gevarieerde groep die het prefereert: jongeren van de Fotovakschool, ouderen die een beetje bang zijn van digitaal. Gisteren had ik een meneer op leeftijd, die had inderdaad een beetje angst voor het nieuwe.”

Voor de ontwikkeling heeft Frits Kok een nieuwe scanner gekocht, de ‘Frontier’. Die kan 900 prints per uur leveren in formaat 30 x 45. Als het kleurnegatief in de scanner gaat ziet Kok of een van de collega’s een preview. De scans zijn in TIFF of in JPEG. Beeld voor beeld wordt een eventuele correctie gedaan. Vervolgens kan er worden geprint. Niet alles verwerkt Key-Color zelf. Sommige dingen worden uitbesteed, zwart/wit foto’s en dia’s gaan naar Fuji in Steenbergen.

Aloys: vertel eens wat bijzondere dingen die je meemaakt. “Sommige mensen geven schilderijen in hun bezit in bruikleen aan het Rijksmuseum. Daar maken we prints van. We hebben foto’s gedaan van de vrijgezellenavond van Máxima. Ik mag er niets over zeggen, maar het waren wel hele leuke foto’s.”

Vragen uit de zaal

Kun je scannen van negatieven? Wat is de prijs?

“Ja. We hebben een tweede scanner gekocht, de ‘Frontier’, omdat we de vraag niet aankonden. De prijs van een klein beeld is per stuk 75 cent en voor een groot beeld 1.75 cent.”

Heb je een machine voor foto’s 1.50 x 3.00? En op wat voor papier kan het afgedrukt worden?

“Foto’s van 1.50 x 3.00 kunnen we verwerken. We hebben een variëteit aan papier, ook hoogwaardig papier zoals German etching paper – fine art papier, barriet. Ook met linnen kunnen we werken.”

Wordt winkel niet te klein?

“Ja, we hebben een andere nieuwe machine besteld, maar hebben geen ruimte om die te plaatsen. We moeten kijken hoe we daar een oplossing voor vinden. Ik ben er altijd. Ik heb wel een ‘bijzaakje’ gehad. Maar daar kun je niet zelf zijn, dat is een nadeel. We hebben nu een fantastisch team. Ben, Kelly, Romy, dochter Monique. Je moet een mooie verhouding hebben tussen je mensen.  Er kunnen nu maar 16 auto’s parkeren op Elandsgracht. Ik zou graag grotere tent willen hebben. Dan kom je terecht op een industrieterrein. Dat zou ik niet willen. De Elandsgracht heeft sfeer. Ik heb de straat en de omgeving wel een beetje zien veranderen. Amsterdam is een fietsenstad met alle voor- en nadelen van dien. We doen er zelf aan mee, we werken bijvoorbeeld met fietskoeriers.”

Heb je andere plannen?

“We hebben veel plannen. Die moeten echter wel uitvoerbaar zijn.”

Kun je van een kleinbeeld negatief een foto maken van 1,5 meter breed?

“Ja, met behulp van de handscanner. Dat is een speciaal programma. Die scanner is exceptioneel, veelzijdig. We hadden negatieven van Jan Cremer, niet groot, daar kwamen grote platen van 1.80 bij 1.80 uit, prachtig. Vroeger was het een laserscanner, nu is het een scanner met LED belichting.”  

Waar haal je de meeste omzet uit?

“Scholen, die willen soms 1000/2000 prints. Vakantiefoto’s, waarvan er nu weer veel analoog.“

Is er een maximale tijd dat een film ontwikkeld kan worden?

“Nog 30 jaar na dato kun je negatieven laten ontwikkelen.” Aloys: Saul Leiter kocht in de jaren ’50 filmpjes die over tijd waren en daardoor een bepaalde kleur gaven. Daar werd hij beroemd mee. Wim Broekman: Ik heb een film geërfd die 60 jaar oud was, niet ontwikkeld. Toen ik die ontwikkelde bleek het resultaat nog iets ‘gesluierd’ te zijn, maar verder was het goed. Aloys: Robert Capa stuurde in 1944 foto’s van D-Day naar de redactie van Life Magazine. Die werden daar op het lab goed ontwikkeld, maar te heet gedroogd. Daar zijn er maar een paar van gelukt.

Ben je les gaan nemen om de nieuwe machine te leren kennen?

“Ik moest me in die machine verdiepen. Met de Frontier moet je een paar maanden werken om het goed te doen.  Het is leuk om kleuren te optimaliseren. Ik heb vijf van die machines gehad. Nu Noritsu Fuji heeft overgenomen, is het wat minder geworden. Een machine wordt na 3 / 4 jaar afgeschreven. Het onderhoud is heel belangrijk. Op gegeven moment worden baden te smerig. Dan moet je gaan schoonmaken.”

Aloys: Nog een applausje voor Frits Kok

Foto’s: 1) Anton Staartjes, 2) Nathalie van der Hoeven, 3) foto’s van Jeroen Oerlemans op tafel, Nathalie van der Hoeven, 4) en 5) Nathalie van der Hoeven 

http://www.key-color.nl/