De NSB in Hoek van Holland

De Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland (NSB) was een politieke partij die 14 jaar actief was, van 1931 tot 1945. De partij ging uit van de ideeën van het nationaalsocialisme. Vanuit een antidemocratische gezindheid presenteerde ze zich niet als partij, maar als beweging. Tijdens de Duitse bezetting fungeerde de partij als collaboratiepartij.  

De partij wist in de periode 1933-1935 door te breken in de landelijke politiek. Ze presenteerde zichzelf als ‘de Derde Weg’, een alternatief voor de verzuilde samenleving en de bijbehorende partijpolitiek. Het aantal leden groeide explosief: van honderd leden in de zomer van 1932 tot 22.000 leden in december 1933. In 1935, het jaar van de verkiezingen voor Provinciale Staten waren 52.000 mensen lid van de NSB. Groter zouden ze pas weer worden nadat de Duitsers Nederland waren binnengevallen. In een stad als Rotterdam groeide de NSB van 150 leden (1933) naar ruim 5600 leden in 1935.

Arbeiders en kleine zelfstandigen

Het waren in het bijzonder arbeiders en kleine zelfstandigen, waaronder veel middenstanders, die de partij steunden. Vaak waren dit de mensen die door de zware economische crisis en het strenge bezuinigingsbeleid van minister-president Colijn financieel in zwaar weer terecht waren gekomen. De NSB oefende ook een sterke aantrekkingskracht uit op jongeren die een afkeer voelden van het toenmalige maatschappelijke en politiek systeem. De partij richtte dan ook al vroeg jongerenafdelingen op. 

Kring 71

Ook in Hoek van Holland kreeg de NSB voet aan de grond. Vanaf de zomer van 1933 was in het Westland sprake van NSB-activiteiten. ‘Kring 71’ luidde de naam van de NSB-afdeling in deze regio, die in de jaren 1935-1936 ontstond uit een NSB-afdeling in Den Haag. Kring 71 representeerde niet het gehele Westland (ook wel ‘Glazen Stad’ genoemd vanwege de vele kassen in de regio), maar een deel daarvan. In de roman ‘Hoekse luchten’ van Ed van Berkel duiken een aantal NSB-personages op.

De Maaslandse historicus Philip van den Berg komt in zijn boek 'Kring 71: De NSB in het Westland' tot de conclusie dat vooral jongeren zich bij de NSB aansloten. Veel van hen waren arbeider of kleine zelfstandige. Onder meer daaruit kan - volgens Van den Berg - worden geconcludeerd, dat sociaal-economische motieven een voorname rol speelden in het Westland. 

Kamp Vianda

Van den Berg:"Het blijkt dat de overgrote meerderheid van de Westlandse NSB'ers beschouwd dient te worden als gematigde nationalistische criticasters. Het waren geen gefrustreerde en egocentrische figuren met on-Nederlandse gedachten en dorpsgekken met antisemitische gevoelens. “

Na de oorlog fungeerde Kamp Vianda, een leegstaande vleesfabriek aan de Slachthuisweg, van 1946 tot 1951 als interneringskamp voor Rotterdamse en Westlandse NSB’ers en collaborateurs. In de jaren ’38-’39 waren er honderden joodse vluchtelingen ondergebracht tussen de vleeshaken aan de muur. Vanaf april 1940 werden ze overgebracht naar Kamp Westerbork.  

Foto uit: ‘Geschiedenis van Zuid-Holland’.  

https://www.hoekseluchten.nl/
https://geschiedenisvanzuidholland.nl/verhalen/de-nsb-in-zuid-holland
https://historiek.net/de-nsb-in-het-westland/68618/
https://www.brandgrens.nl/bevrijding

Reageren