Flora Batava, wilde planten in boeken toen en nu | Huis van het Boek
Flora Batava, wilde planten in boeken toen en nu | Huis van het Boek
Met een feestelijk en gratis openingsweekend voor het publiek opende op 22 april de tentoonstelling ‘Flora Batava, wilde planten in boeken toen en nu’. Deze is tot en met 3 september 2023 te zien in Huis van het boek.
Centraal staat de Flora Batava, de allereerste inventaris van wilde planten in Nederland. De prachtig geïllustreerde reeks verscheen tussen 1800 en 1934 in 28 delen. In de tentoonstelling komt ook naar voren wat de Flora Batava ons nu nog kan leren. Zes hedendaagse kunstenaars en wetenschappers vertellen in korte video’s over actuele vraagstukken, zoals de verdwijnende biodiversiteit.
Heruitgave
Naast de Flora Batava zijn er vele andere botanische schatten te bewonderen uit verschillende vooraanstaande collecties. De ruim honderd boeken en verhalen worden geflankeerd door spectaculair art work van kunstenares Olivia Ettema. Aanleiding voor de tentoonstelling is de uitgebreide heruitgave die de KB nationale bibliotheek en Uitgeverij Lannoo op 1 juni presenteren. De tentoonstelling is een samenwerking van Huis van het boek en de KB.
Centraal in de tentoonstelling staat de 134 jaar lopende boekenreeks zelf met de prachtige, handgekleurde gravures en litho’s. Ook is er aandacht voor de oorspronkelijke makers en het maakproces, in de vorm van origineel herbariummateriaal en de originele aquarellen.
Botanische schatten
In de tentoonstelling zijn vele andere botanische schatten te zien. Hiervoor kon geput worden uit de collecties van Huis van het boek, KB nationale bibliotheek, Naturalis Biodiversity Center, Universiteitsbibliotheek Utrecht en Wageningen University: van middeleeuwse handschriften, 16de-eeuwse kruidboeken en prachtig geïllustreerde botanische plaatwerken, tot art nouveau-boekbanden, Verkade-albums en moderne, op planten geïnspireerde kunstenaarsboeken.
De Flora Batava is meer dan een inventaris van inheemse plantensoorten: het is de langstlopende liefdesverklaring aan de Nederlandse flora. Toen uitgever Jan Christiaan Sepp (1739-1811) op het idee kwam een geïllustreerd overzichtswerk van alle Nederlandse planten te publiceren, had hij geen idee welke taak hij zich op de hals haalde.
Van 1800 tot 1934
Noch hij, noch de abonnees die in 1800 de eerste aflevering van de Flora Batava ontvingen, konden bevroeden dat de laatste pas in 1934 zou verschijnen. Uiteindelijk besloeg het boekwerk 461 afleveringen, verdeeld over 28 delen. Op de 2.240 platen zijn ruim 2.630 naar het leven geschilderde planten, paddenstoelen, mossen en wieren afgebeeld.
De uitgave van deze delen stond onder redactie van plantenkenners als Jan Kops (1765-1849) en Frederik Willem van Eeden (1829-1901). Zij werden geruggensteund door een uitgebreide kring van liefhebbers, amateurbotanici en hoogleraren. Een leger aan tekenaars, graveurs en lithografen verzorgde de prachtig gedetailleerde en met de hand gekleurde platen.
Na de opheffing van uitgeverij Sepp & Zoon was de uitgave in handen van andere uitgevers, onder wie Martinus Nijhoff. Dit resulteerde in de tot dan toe meest complete inventaris van de inheemse flora van het land.
