Fort Napoleon (Oostende)

Horizontal tabs

Beschrijving

Fort Napoleon is een fort, gelegen in de duinen, op de oosteroever van Oostende, op wandelafstand van de haven en de zee. Napoleon zag al vroeg het belang van een betere bescherming voor de haven van Oostende. Als generaal bezocht hij Oostende voor een inspectie op 13 februari 1798. Op dat moment ontbraken de financiële middelen voor een versterking van de haven.

 In 1803 bezocht Napoleon, inmiddels Eerste Consul, Oostende opnieuw. De havenstad maakte toen deel uit van het 'Camp de Bruges'. In het kader van de door Napoleon geplande invasie van Engeland werd er een groot aantal manschappen (ongeveer 16.000) gelegerd in barakkenkampen. Ter versterking van de haven beval Napoleon de bouw van enkele  kanonneerplatformen bij de haven en een platform voor mortieren en kanonnen op een duintop, ongeveer op dezelfde plaats waar later het fort zou opgericht worden.

Mislukte inval

Na de Slag bij Trafalgar (21-10-1805) verdwenen de invasieplannen definitief in een la. Maar na de mislukte inval op Walcheren door de Engelsen besloot Napoleon dat Oostende toch verder versterkt moest worden. Op 20 mei 1810 gaf de keizer tijdens een nieuw bezoek opdracht tot de bouw van drie forten: ten oosten van Oostende het fort Impérial, ten westen van Oostende het fort Royal, en een zuidelijk fort langs het sluizencomplex van Sas-Slijkens. Dat laatste fort werd nooit gebouwd.

Vijfhoekig

Fort Napoleon is een een vijfhoekig torenfort. De noordelijke punt is gericht naar de zee voor een maximaal schootsveld. De bouw begon in juli 1811 met het uitgraven van de funderlingen door Spaanse krijgsgevangenen. Om het fort heen werd een hellend glacis aangebracht. Daardoor wordt belet dat aanvallers zwaar geschut opstellen. In het begin van 1814 was de bouw nagenoeg voltooid. Het fort heeft echter nooit aan een beleg of militaire actie blootgestaan en heeft dus ook nooit militair nut gehad.

Het fort Royal aan de westkant van Oostende zou gebouwd worden volgens hetzelfde bouwplan als fort Impérial, maar was nog niet klaar toen Napoleon ten val kwam. Het werd afgebouwd door Engelse soldaten, die het fort omdoopten tot Fort Wellington. Dit fort is afgebroken aan het einde van de 19e eeuw.

Fort William

De bezetting van dit fort is, in de loop der jaren, aan grote schommelingen onderhevig geweest. In de Franse tijd (1813-1814) waren er ongeveer 150 soldaten gelegerd, hoewel het gemakkelijk 500 man kon herberggen. Op 13 april 1814 trekken de Fransen zich terug en ontruimen het fort. Dat heeft in de jaren daarna veel functies vervuld. Het Fort Impérial verandert van naam, eerst tot fort de Souverein en spoedig daarna tot fort William (naar de Nederlandse koning Willem). Vanaf 1815 waren er Hollandse militairen gelegerd. Maar het militair belang van dit fort was sterk teruggelopen. Het geschut werd geleidelijk verminderd en datzelfde gold voor de bezetting van het fort.

Na de Belgische onafhankelijkheid in 1830 werden er Belgische militairen gelegerd. Ondertussen was het fort William al in 1830 omgedoopt tot fort Leopold en kort daarna tot fort Napoleon.

Eerste Wereldoorlog

Omdat Oostende vooral sterk groeide in westelijke richting bleef het fort Napoleon (gelegen op de oosteroever) gered van de slopershamer.   Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het fort door de Duitse bezetter opnieuw ingezet voor de kustverdediging. Er werd een groot aantal kanonnen opgesteld. Achter het fort stond de Hindenburgbatterij, vier zware geschutseenheden met een bereik van 12 km. Het fort werd ingericht als vergaderkwartier voor de artillerie en er werd elektriciteit, centrale verwarming en leidingwater aangelegd. De benedenverdieping diende als mess voor de Duitse officieren. In die periode werden er muurschilderijen aangebracht, waarvan nog gedeelten bewaard zijn gebleven.

Geplunderd

Na de aftocht van de Duitsers in oktober 1918 werd het fort geplunderd en vernield door de Oostendse bevolking. Het fort was nu opnieuw een ruïne. Tot het Heemmuseum Liebaert er gevestigd werd en het een grote onderhoudsbeurt kreeg. Enkele schietgaten in de escarpemuur werden opengekapt en omgevormd tot ramen in Romaanse stijl en het dakplatform werd waterdicht gemaakt met een dikke betonlaag. Het werk was afgerond in juni 1931.

In 1938 kreeg het fort opnieuw een beperkte militaire betekenis. In 1939 werd er een militaire observatiepost ingericht. Het museum sloot. Bij een luchtbombardement van de Oostendse haven op 15 mei 1940 werd het fort weliswaar niet geraakt, maar toch werden veel stukken uit het museum beschadigd of vernield door de luchtverplaatsing van bommen die vlakbij gevallen waren. Op 31 mei 1940 nam de Duitse leger dit fort opnieuw in gebruik als kazerne voor artilleristen. Het dakplatform werd van beton voorzien en ingericht als mitrailleurpost.

Na de bevrijding in 1944 werd het fort opnieuw geplunderd door de Oostendse bevolking. Kort daarop waren er Britse en Belgische infanteristen gelegerd. Zij stonden tot eind 1946 in voor de bewaking van het nabijgelegen krijgsgevangenenkamp en militair hospitaal. Na hun vertrek kwam het fort weer leeg te staan. Het fort bleef weliswaar militair terrein, maar het werd nog nauwelijks gebruikt. Het omgevende terrein werd gezuiverd van munitie en mijnen.

Verloedering

Het fort werd een tijdje gebruikt als oefenterrein en als opslagplaats voor allerhande militair materieel.  Maar ook het leger verloor alle interesse in het fort en in 1956 werden de toegangen dichtgemetseld. Er kwam een lange periode van verloedering, waarbij het fort gedeeltelijk verdween onder het duinzand.

Beschermd monument 

Het fort en het duingebied eromheen werden in 1976 tot beschermd monument en landschap verklaard. Er kwamen verschillende voorstellen om het fort te hergebruiken als marinemuseum, als kijk- en kinderboerderij of als hotel. Maar hiervan kwam niets terecht en het fort verviel verder. Op 20 augustus 1996 werd het fort in erfpacht gegeven aan Erfgoed Vlaanderen. Het werd in verschillende fases prachtig gerestaureerd in de periode 1995-2000. De overblijfselen van de muurschilderingen werden gerestaureerd en de graffiti op de muren werd bewaard. Er werd besloten van het fort een toeristische attractie te maken en het een cultureel-educatieve bestemming voor het grote publiek te geven.Het fort werd officieel heropend op 7 april 2000 en is nu ingericht als museum over 'de evolutie van de Europese vestingbouw.'

Adres

Vuurtorenweg z/n 8400 F 059/32 00 56 E
Oostende, België

Telefoonnummer

059 32 00 48

Facilities

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0